Infomacje ze świata archeologii
Obracam w palcach malusieńki fragment krzemienia. Widzę, że jeden z jego boków został bardzo precyzyjnie ukształtowany drobnymi odbiciami, aby powstało narzędzie w kształcie trójkąta. Ma ono nieco ponad centymetr długości. Aby dostrzec szczegóły muszę oglądać narzędzie przez lupę. Kto je wykonał? Kiedy? Czy byli to ostatni europejscy łowcy? Dlaczego zostawili je w jaskini?
Czytaj dalej „Schronisko Bramka – co ostatni europejscy łowcy robili w jaskini”
O dziewczynce z jaskini Tunel Wielki napisano i powiedziano już bardzo wiele. Wiemy, że pochowano ją w drugiej połowie XVII lub pod koniec XVIII wieku w płytkiej jamie grobowej, na plecach, z rękoma ułożonymi wzdłuż ciała. Do ust włożono jej czaszkę, a najpewniej głowę, zięby. Drugą, identyczną znaleziono obok lewego policzka zmarłej. Być może także ta czaszka pierwotnie tkwiła w ustach dziecka.
Czytaj dalej „Dziewczynka z jaskini Tunel Wielki. Zagadka, grób i popkultura”
Myśleliście, że w jaskiniach mieszkali jaskiniowcy? A co powiecie na XIX-wiecznego garncarza? Dziś osobom idącym Doliną Sąspowską w sercu Ojcowskiego Parku Narodowego trudno uwierzyć, że jeszcze 100–200 lat temu znajdowało się tu kilkanaście gospodarstw rozsianych po obu stronach – wijącego się jej dnem – potoku Sąspówka.
Jedna z zagród położona była u wylotu wąwozu Jamki, bezpośrednio pod pionowymi, wysokimi na ponad 20 metrów wapiennymi skałami. Gospodarstwo widać na mapie Galicji Zachodniej , opracowanej w latach 1801–1804 przez austrackiego pułkownika Antoniego Meyera von Heldensfelda po aneksji tych terenów przez Austro-Węgry. Trzy, może cztery niewielkie zabudowania po prawej stronie strumienia.
Skała w tym miejscu jest nieco wklęsła i tworzy dość przestronne schronisko. Z jednej strony pęknięcie w skałach ma postać pionowego komina. Nie bez znaczenia dla naszej historii.
Mieliście kiedyś w ręce glinianą grzechotkę, która ma ponad 1500 lat? Potrząśnięta wydaje delikatny dźwięk. Coś jest w środku i nadal grzechocze. Tak samo jak wtedy – 1500 lat temu. Czy zgubił ją jakiś nieuważny maluch, bawiący się nieopodal jaskini? Służyła do odprawiania zapomnianych rytuałów? A może ktoś włożył ją jako dar do grobu? Dzisiejszy tekst opowiadać będzie właśnie o glinianej grzechotce.
Zacznijmy jednak od początku. Jest rok 2017. Zabieramy się do badań w Jaskini Koziarnia. Jaskinia jest bardzo zniszczona. Pisałam o tym w poprzednich tekstach. Analizujemy więc stare plany wykopów, identyfikujemy miejsca, gdzie nikt jeszcze nie prowadził badań. Kopał w niej w XIX wieku Ferdynand Roemer, a raczej ktoś na jego zlecenie (pojedyncze zabytki zachowały się w Muzeum Archeologicznym we Wrocławiu). Potem w połowie XX wieku duże badania rozpoczął Profesor Chmielewski. Jaskinia badana była zatem tylko dwa razy. Wszystko wydaje się jasne.
Czytaj dalej „O glinianej grzechotce, która ma tylko 1500 lat”
Gdy szukaliśmy zapomnianych stanowisk Doliny Sąspowskiej, natknęliśmy się na niespodziewane znalezisko, które – właściwie odczytane – stało się świadectwem popularności Ojcowa jako ośrodka wypoczynkowego w XX wieku. Oto historia o tym, jak przypadkowe odkrycie napisów i rytów na ścianach Jaskini Złodziejskiej poprowadziło nas przez jaskinie śladami turystów.
Badania archiwaliów i powrót na znane już wcześniej stanowiska motywują do poszukiwania nowych metod oraz poszerzania sieci naukowej współpracy. Materiałem, obficie występującym na (prawie) każdym stanowisku archeologicznym, którego analiza potrafi przynieść zaskakująco dużo informacji, jest… ziemia. Zapraszamy na wywiad z profesor Małgorzatą Suską-Malawską, biolog z Uniwersytetu Warszawskiego, o tajemniczych n-alkanach, wyzwaniach w rekonstruowaniu przeszłości na podstawie analiz biogeochemicznych oraz o trudnościach we współpracy z archeologami.
Wykopaliska w jaskini Koziarnia to było małe trzęsienie ziemi. Serio. Na końcu jaskini pracujący nieprzerwanie sejsmograf notował każde uderzenie młotka geologicznego. Geofizycy płacili cenę za to, abyśmy my, archeolodzy, w końcu odkryli tajemnice Koziarni.
Czytaj dalej „Tajemnice jaskini Koziarni. Część druga – rozwiązanie zagadki”
Kiedyś liczyły się zabytki, ich kształty i rozmiary. Dziś najważniejszy jest kontekst ich znalezienia. Bez niego archeolog jest jak analfabeta, który dostał w prezencie książkę.
W tej jaskini byli neandertalczycy, sala taneczna i kręgielnia. Kiedyś na zmianę żyli w niej ludzie i niedźwiedzie jaskiniowe. Innym razem znajdowała się tam zagroda dla zwierząt. Stąd nazwa – Koziarnia…
Czytaj dalej „Tajemnice jaskini Koziarnia. Część pierwsza – burzliwe losy jaskini”
Jakie ślady funkcjonowania ludzi w przeszłości znajdziemy na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej? Dlaczego archeolodzy tam kierują swoje zainteresowania? Kto i kiedy budował zamki na tamtym obszarze? Czym były warownie jurajskie i jakie ich zagadki budzą zainteresowanie badaczy dzisiaj? Jakie badania nad średniowiecznymi zamkami są prowadzone na tym obszarze ? Czy rekonstruować warownie na Jurze? Dlaczego warto badać jaskinie na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej? Jak przebiegają badania krakowskich badaczy w jaskiniach i jakie są ich efekty? Jakie tajemnice kryje ten obszar? Jak wygląda kwestia turystyki na tym obszarze? Czy istnieją jakieś szlaki lub przewodniki zawierające wiedzę o zamkach i jaskiniach? Co warto zobaczyć podczas np. wakacyjnych wędrówek?
Czytaj dalej „Szlakiem zamków i jaskiń. Tajemnice Jury Krakowsko-Częstochowskiej”