Podcast National Geographic: Hetyci. Kim byli i dlaczego zaginął po nich słuch?

Hetyci z powodzeniem konkurowali ze starożytnymi Egipcjanami, jak i z mezopotamską Babilonią. Jednak po kilkuset latach istnienia to królestwo się rozpadło. Słuch po nim zaginął aż do przełomu XIX i XX wieku. Dlaczego? W kolejnym podcaście wyjaśniamy tę zagadkę.

Czytaj dalej „Podcast National Geographic: Hetyci. Kim byli i dlaczego zaginął po nich słuch?”

Dlaczego wyginęły inne gatunki człowieka?

Sto lat temu wizja ewolucji człowieka była prosta, liniowa.

– Na początku XX wieku znaliśmy trzy gatunki: Homo sapiens, Homo neandertalensis i Homo eretcus. I tyle. Jak mamy trzy kropki to da się je połączyć jedną linią – mówi w Radiu Naukowym dr Marcin Ryszkiewicz, geolog i ewolucjonista.

Dzisiaj wiemy bardzo dużo. Tak dużo, że obraz się znacznie skomplikował. W XXI wieku mieliśmy wręcz wysyp odkryć nowych gatunków człowieka. Tylko, że one wszystkie na przestrzeni dziejów zniknęły, przetrwaliśmy tylko my.

Instalacja artystyczna przedstawiająca sylwetkę Neandertalczyka. Zlokalizowana w okolicy pierwszego w historii znaleziska szczątków Homo sapiens neanderthalensis
©E. Ferdinand, na licencji CC BY 2.0

Czytaj dalej „Dlaczego wyginęły inne gatunki człowieka?”

Opowieści z egipskiej krypty

Rekonstrukcja 3D mastaby S3503 z Saqqary (na podstawie planów wykonanych przez W. B. emery, “Great Tombs of the First Dynasty”, II, 1954, pl. XXXVIII)
wyk. F. Monnier
na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia
  • Dlaczego archeolodzy badają dawne groby? Jakich informacji w nich poszukują?
  • Dlaczego akurat egipskie grobowce budzą takie zainteresowanie i pobudzają od dawna wyobraźnię ludzi?
  • Co wiemy o najstarszych egipskich grobach?
  • Jak narodziły się egipskie wierzenia i zwyczaje pogrzebowe?
  • Skąd wzięły się mastaby i jak powstała idea piramidy jako grobowca faraona? Co wiemy o przedmiotach składanych w egipskich grobach, jak wyglądało to w różnych epokach?
  • Czego nie wiemy o grobach i pochówkach w Egipcie?
  • Co dziś badają archeolodzy i na jakie pytania szukają odpowiedzi?  
  • Czego dotyczą badania krakowskich archeologów nad najstarszymi, egipskimi grobami?
  • Jakie obserwacje dotyczące egipskich zwyczajów pogrzebowych czynią dziś naukowcy?

Zapraszamy na wywiad z dr Joanną Dębowską-Ludwin!

Czytaj dalej „Opowieści z egipskiej krypty”

Wielkie kobiety średniowiecza [Podcast]

W kolejnym podcaście z serii “1000 lat. Prześwietlenie” spotkamy się z wybitnymi kobietami polskiego średniowiecza. Ich rola jest niedoceniana. A przecież Dobrawa przyniosła Polsce chrześcijaństwo, Rycheza uratowała dynastię Piastowską, Gertruda była pierwszy polskim pisarzem. A było ich znacznie więcej – dzielnych, mądrych, władczych, a czasem okrutnych i bezwzględnych. Dlaczego więc tak mało o nich wiemy? Kto i dlaczego zepchnął je na margines historii? Czemu znana nam ze źródeł historia, to niemal wyłącznie historia mężczyzn? Łukasz Starowieyski wraz z dr. Tomaszem Borowskim postarają się prześwietlić tę sprawę.

Czytaj dalej „Wielkie kobiety średniowiecza [Podcast]”

Podwodny, tajemniczy świat Majów

  • Czym jest archeologia podwodna?
  •  Dlaczego warto prowadzić badania podwodne w Gwatemali?
  •  Co przyniosły badania krakowskich archeologów?
  •  Jaka jest specyfika tych prac?
  • Jakie skarby można znaleźć na dnie jeziora Petén Itzá?
  •  Czy Majowie składali ofiary z ludzi w wodzie?
  •  Czym prace w Gwatemali różnią się od badan podwodnych np. w Europie?
  •  Czy badania podwodne są niebezpieczne?
  •  Jak zostać archeologiem podwodnym?

Na część z tych pytań mogliście znaleźć odpowiedzi w naszym wcześniejszym artykule “Podwodne dary dla boga deszczu. Archeologia jeziora Petén Itzá”

Dziś zapraszamy na rozmowę z Magdaleną Krzemień (doktorantka w Zakładzie Archeologii Nowego Świata, Instytut Archeologii UJ) na temat podwodnych badań archeologicznych prowadzonych przez nią i jej zespół w ramach “Petén Itzá Project – Underwater Archaeological Expedition to Guatemala”.

Zabytki z pierwszego sezonu badawczego – na pierwszym planie widoczne zdobienie kadzielnicy w formie ludzkiej twarzy, dalej krzemienne ostrze, duże naczynie na nóżkach „mamiformes” i naczynia z depozytu © E. Łuba, A. Górnicki, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0
Zabytki z pierwszego sezonu badawczego – na pierwszym planie widoczne zdobienie kadzielnicy w formie ludzkiej twarzy, dalej krzemienne ostrze, duże naczynie na nóżkach „mamiformes” i naczynia z depozytu
© E. Łuba, A. Górnicki, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Podwodny, tajemniczy świat Majów”

Ekologia w dawnej Polsce [Podcast]

Mało kto wie, że pionierskie programy ochrony zwierząt powstały wiele wieków temu. Już nasi dawni przodkowie myśleli o ratowaniu najcenniejszych gatunków. Stoczyli m.in. trwającą wiele dziesięcioleci – przegraną ostatecznie – walkę o tura. W tego typu działania angażowali się nawet polscy królowie stanowiąc prawo chroniące zwierzęta lub tworząc rezerwaty dla rzadkich gatunków.

W tym odcinku podcastu “1000 lat. Prześwietlenie” Łukasz Starowieyski poruszy temat proekologicznych zachowań dawnych Polaków. Dowiecie się o ochronie zagrożonego wyginięciem bobra, drogocennym miodzie i wycince niektórych drzew. Poznajcie ciekawostki, które przygotowała dla nas dr hab. Aleksandra Jakóbczyk-Gola z Muzeum Historii Polski.

Ilustracja z książki Zygmunta Herbersteina wydanej w 1556 roku. Napis na górze głosi: Urus sum, polonis Tur, germanis Aurox: ignari Bisontis nomen dederant (Urus jestem, po polsku tur, po niemiecku aurox: nieuki zowią mnie bizonem)
Ilustracja z książki Zygmunta Herbersteina wydanej w 1556 roku. Napis na górze głosi: Urus sum, polonis Tur, germanis Aurox: ignari Bisontis nomen dederant (Urus jestem, po polsku tur, po niemiecku aurox: nieuki zowią mnie bizonem)
Domena Publiczna

Czytaj dalej „Ekologia w dawnej Polsce [Podcast]”

Na wezwanie Odyna. Tajemnice wikingów – początki państwa polskiego

W ramach nowego cyklu audycji poświęconych cmentarzysku w Bodzi – jednemu z najbardziej fascynujących odkryć archeologicznych na terenie Polski. To bogato wyposażone stanowisko archeologiczne, gdzie u schyłku X wieku chowano przedstawicieli ówczesnych elit, nie tylko z terenu naszego kraju.

Cykl składa się z trzech odcinków, w których o Bodzi opowiada prof. Andrzej Buko.

Ilustracja promująca serię podcastów “To jest Temat” © MSHM

 

Szlakiem zamków i jaskiń. Tajemnice Jury Krakowsko-Częstochowskiej

Jakie ślady funkcjonowania ludzi w przeszłości znajdziemy na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej? Dlaczego archeolodzy tam kierują swoje zainteresowania?  Kto i kiedy budował zamki na tamtym obszarze? Czym były warownie jurajskie i jakie ich zagadki budzą zainteresowanie badaczy dzisiaj?  Jakie badania nad średniowiecznymi zamkami są prowadzone na tym obszarze ?  Czy rekonstruować warownie na Jurze? Dlaczego warto badać jaskinie na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej? Jak przebiegają badania krakowskich badaczy w jaskiniach i jakie są ich efekty?  Jakie tajemnice kryje ten obszar? Jak wygląda kwestia turystyki na tym obszarze? Czy istnieją jakieś szlaki lub przewodniki zawierające wiedzę o zamkach i jaskiniach? Co warto zobaczyć podczas np. wakacyjnych wędrówek?

Ruiny Zamku w Mirowie
© J. Opioła, na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Szlakiem zamków i jaskiń. Tajemnice Jury Krakowsko-Częstochowskiej”

Zły szeląg i złamany grosz. O pieniądzu i jego historii

Co to jest numizmatyka i czym się dziś zajmuje? Jakie miejsce w badaniach nad przeszłością zajmują analizy numizmatyczne? Co nam daje wiedza z zakresu numizmatyki, o czym mówią nam dawne monety? Kiedy rozpoczęła się produkcja pieniądza monetarnego, dlaczego on się pojawił, dlaczego właśnie w takiej a nie innej formie? Jak pozyskuje się i bada pieniądz monetarny? Kolekcjonerstwo a numizmatyka – co je łączy? Numizmatyka a archeologia – jak te dwie specjalności ze sobą współpracują? Gabinet Numizmatyczny Muzeum Narodowego w Krakowie – co to za instytucja i jakie posiada zbiory? Jak pracuje nowoczesny numizmatyk? Czy są jakieś nowe nurty/metody badawcze w ramach numizmatyki? Czy rozwój technologii jest widoczny w badaniach numizmatycznych?

Monety
Monety metalowe
© M. Sander, opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Zły szeląg i złamany grosz. O pieniądzu i jego historii”