Tag: paleolit

Opublikowane w

Neandertalskie dziecko z zespołem Downa? Opieka sprzed tysięcy lat

W ostatnich latach badania nad neandertalczykami dostarczają coraz bardziej zaskakujących danych, które wciąż zmieniają nasze postrzeganie tych hominidów. Najnowsze analizy prowadzone przez grupę hiszpańskich naukowców ukazują kolejne wątki ich historii. Tym razem badania rzucają nowe światło na kwestie wsparcia społecznego, które członkowie pradziejowych grup mogli sobie okazywać na sposób wręcz zinstytucjonalizowany. Na podstawie mikrotomografii fragmentu czaszki sześcioletniego dziecka z jaskini Cova Negra w Hiszpanii, naukowcy stwierdzili obecność cech, które współcześnie często są diagnostyczne dla zespołu Downa. Szczególną uwagę badaczy zwróciły jednak nie tyle same zmiany w morfologii ucha wewnętrznego małego neandertalczyka, ile utrudnione okoliczności życia i wyzwania, jakie postawione zostały przed jego opiekunami.

Czytaj dalej „Neandertalskie dziecko z zespołem Downa? Opieka sprzed tysięcy lat”

Opublikowane w

Antropogeneza: skąd pochodzimy?

Antropogeneza, czyli wiedza o pochodzeniu człowieka została zrewolucjonizowana gdy Karol Darwin opublikował swoje prace poświęcone ewolucji gatunków. Zapoczątkowały one badania naturalnej historii człowieka, które dzisiaj opierają się nie tylko na wykopaliskach i analizie skamieniałości pozostawionych przez naszych przodków, ale także na badaniach starożytnego DNA.

Czytaj dalej „Antropogeneza: skąd pochodzimy?”

Opublikowane w

Warsztat neandertalczyka. Co nam mówią narzędzia sprzed tysięcy lat?

Wbrew obiegowej opinii na temat neandertalczyka, ludzie ci prezentowali wysoki poziom rozwoju umysłowego i stworzyli bogatą kulturę. Zajmowali różne tereny. Począwszy od śródziemnomorskich plaż, przez europejskie niziny, znajdujące się poniżej granicy lądolodu, po górzyste regiony południowej Europy i Bliskiego Wschodu i w każdym środowisku potrafili wykorzystywać dostępne zasoby.

© M.Brace, na licencji CC BY-NC-ND 2.0

Czytaj dalej „Warsztat neandertalczyka. Co nam mówią narzędzia sprzed tysięcy lat?”

Opublikowane w

Superwulkan Toba. Czy 74 tys. lat temu ludzkość prawie wyginęła?

74 tys. lat temu wielu ludzi miało dobre powody by sądzić, że kończy się świat. Doszło do katastrofy, jakiej nigdy wcześniej – i nigdy później – żaden człowiek nie miał szans doświadczyć. Jeśli ktoś chciałby w historii naszej planety szukać znacznie bardziej spektakularnego wydarzenia, to być może musiałby się cofnąć aż o 66 mln lat, czyli do momentu, gdy ok. 10-kilometrowa asteroida uderzyła w półwysep Jukatan i wywołała potężne zmiany klimatyczne, które doprowadziły do upadku dinozaurów. Katastrofa sprzed 74 tys. lat nie nadleciała z kosmosu – wyszła z wnętrza Ziemi. A niektórzy naukowcy sądzą, choć dziś są oni raczej w mniejszości, że doprowadziła rodzaj ludzki na skraj zagłady, wywierając potężny wpływ na naszą ewolucyjną historię.

Czytaj dalej „Superwulkan Toba. Czy 74 tys. lat temu ludzkość prawie wyginęła?”

Opublikowane w

Iwona Sobkowiak-Tabaka w Radiu Naukowym o łowcach-zbieraczach

Tygodniowo pracowali mniej, nie byli zależni od plonów, a ich możliwości przetrwania były bardziej różnorodne od rolników. – Znany archeolog Rober Kelly napisał kiedyś, że co prawda życie łowców-zbieraczy nie było usłane różami, ale nie było też złe, brutalne i krótkie – przywołuje w Radiu Naukowym prof. Iwona Sobkowiak-Tabaka z Wydziału Archeologii UAM. – Nauka pokazuje, że te społeczności wykazywały się bardzo dużą elastycznością w eksploatowaniu środowiska naturalnego. Dzięki mobilności doskonale znały jego zasoby, tworzyły w pamięci mapy, wiedziały, gdzie udać się w razie głodu – wylicza badaczka.

W Radiu Naukowym profesor Sobkowiak-Tabaka spróbuje odpowiedzieć na pytanie: Czy nasi przodkowie wiedli sielskie życie?

Czytaj dalej „Iwona Sobkowiak-Tabaka w Radiu Naukowym o łowcach-zbieraczach”

Opublikowane w

Portret kobiecy sprzed 26 tysięcy lat – sprawdź, jak wyglądała paleolityczna mieszkanka Moraw

Sztuka mobilna górnego paleolitu (około 50–10 tysięcy lat p.n.e.) znana jest przede wszystkim z żeńskich figurek antropomorficznych, tak zwanych wenusek. W źródłach archeologicznych licznie spotykane są również i inne jej misterne wytwory, chociażby przedstawienia zwierząt czy przedmioty interpretowane jako biżuteria. Kto je wykonał i do jakich celów służyły? Przeważnie trudno jest odpowiedzieć na te pytania. Anonimowość dzieł nie kończy się jednak na twórcach, ale dotyczy również i samych przedstawień. Bo o ile w przypadku figurek zoomorficznych można z dużym powodzeniem określić zaprezentowany gatunek zwierzęcia, o tyle w przypadku przedstawień antropomorficznych trudno o identyfikację konkretnych postaci. Z jednym wyjątkiem – zamkniętego w kości mamuciej portretu kobiecego ze stanowiska Dolní Věstonice na Morawach.

Czytaj dalej „Portret kobiecy sprzed 26 tysięcy lat – sprawdź, jak wyglądała paleolityczna mieszkanka Moraw”

Opublikowane w

Kosmiczne kości – historia o tym jak nasi przodkowie podbili kosmos i wstrząsnęli naukowcami

W piątkowy poranek 8 września 2023 roku wystartował statek kosmiczny V.S.S. Unity firmy Virgin Galactic. Jego celem — suborbita. Na jego pokładzie — dwóch niezwykłych pasażerów — kości wymarłych przedstawicieli homininów, Homo naledi oraz Australopithecusa sediby. Odkrywca homininów pękał z dumy, publikując informacje o swoim projekcie w mediach społecznościowych, ale zamiast oklasków spłynęła na niego fala krytyki. W środowisku naukowym zawrzało.

Czytaj dalej „Kosmiczne kości – historia o tym jak nasi przodkowie podbili kosmos i wstrząsnęli naukowcami”

Opublikowane w

Wielcy łowcy plejstocenu. Piknik rodzinny w Muzeum Ziemi w Warszawie

Podczas Pikniku organizowanego przez Muzeum Ziemi w Warszawie dowiemy się o życiu plejstoceńskich drapieżników: wielkich kotowatych (takich jak lwy jaskiniowe czy pantery) i wielkich niedźwiedziach stepowych, które niegdyś występowały na ternach naszego kraju. Ważnymi drapieżcami plejstocenu byli także przedstawiciele rodzaju Homo. Opowiemy zatem także o tym, jak polowali neandertalczycy i kromaniończycy – nasi bezpośredni przodkowie!

Czytaj dalej „Wielcy łowcy plejstocenu. Piknik rodzinny w Muzeum Ziemi w Warszawie”

Opublikowane w

W górę Nilu, w głąb czasów. Badania w Sudanie

Dolina Nilu jest rozpatrywana jako jedna z tras wyjścia człowiekowatych z Afryki. Ta potencjalna droga przecinała sudańską Nubię, region, który ma znaczenie w toczących się debatach dotyczących migracji ludzi z Afryki.

Zapraszamy na film prezentujący badania Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego w Sudanie, gdzie prof. Masjoć odkrył ślady obecności homo erectus sprzed 500 tysięcy lat. Oprócz prezentacji wyników archeolodzy dzielą się również ciekawostkami z zaplecza badań.

Czaszka Homo erectus
©C. Devers, na licencji CC BY-NC-ND 2.0

Czytaj dalej „W górę Nilu, w głąb czasów. Badania w Sudanie”

Opublikowane w

Zofia Węgierska, czyli nauka i najświeższe wiadomości ze świata w dobie zaborów

W XIX wieku, kiedy nauka na ziemiach polskich była uzależniona od rozwoju państw zaborczych, rodzimi badacze usiłowali przebić się przez narzucane koncepcje. Ogromną pomoc w tych staraniach stanowiły dla nich doniesienia ze świata autorstwa Polaków na emigracji, a wśród nich relacje Zofii Węgierskiej. Choć znana głównie ze swoich literackich dokonań oraz przyjaźni z mistrzami poezji polskiej, jej felietonistyczna działalność stanowiła ważny wkład w rozwój nauk humanistycznych w Polsce, zaś jej życie materiał na książkę lub film. 

Czytaj dalej „Zofia Węgierska, czyli nauka i najświeższe wiadomości ze świata w dobie zaborów”