Infomacje ze świata archeologii
Czy gwałtowna zmiana klimatu zawsze wywołuje kryzys cywilizacji? Czy optymalizacja chroni ją przez upadkiem? Czy istnieją jakieś uniwersalne prawa kolapsów? Rozmowa z prof. dr. hab. Adamem Izdebskim, badaczem historii środowiskowej późnej starożytności i Bizancjum.
Czytaj dalej „Kolaps cywilizacji? To zawsze nieprosta historia. Rozmowa z prof. Adamem Izdebskim”
W ostatnich latach badania nad neandertalczykami dostarczają coraz bardziej zaskakujących danych, które wciąż zmieniają nasze postrzeganie tych hominidów. Najnowsze analizy prowadzone przez grupę hiszpańskich naukowców ukazują kolejne wątki ich historii. Tym razem badania rzucają nowe światło na kwestie wsparcia społecznego, które członkowie pradziejowych grup mogli sobie okazywać na sposób wręcz zinstytucjonalizowany. Na podstawie mikrotomografii fragmentu czaszki sześcioletniego dziecka z jaskini Cova Negra w Hiszpanii, naukowcy stwierdzili obecność cech, które współcześnie często są diagnostyczne dla zespołu Downa. Szczególną uwagę badaczy zwróciły jednak nie tyle same zmiany w morfologii ucha wewnętrznego małego neandertalczyka, ile utrudnione okoliczności życia i wyzwania, jakie postawione zostały przed jego opiekunami.
Czytaj dalej „Neandertalskie dziecko z zespołem Downa? Opieka sprzed tysięcy lat”
Antropogeneza, czyli wiedza o pochodzeniu człowieka została zrewolucjonizowana gdy Karol Darwin opublikował swoje prace poświęcone ewolucji gatunków. Zapoczątkowały one badania naturalnej historii człowieka, które dzisiaj opierają się nie tylko na wykopaliskach i analizie skamieniałości pozostawionych przez naszych przodków, ale także na badaniach starożytnego DNA.
Propaganda i demonizacja wroga nie jest jedynie cechą nowożytnych konfliktów. Według rzymskich kronikarzy Kartagińczycy mieli składać bogom swoje dzieci jako ofiary. O czym tu dużo mówić, niewielka była lista aktów barbarzyńskich, jakich ci pochodzący z Fenicji puniccy adwersarze Rzymu mieli się wedle dziejopisów nie dopuścić… Najnowsze badania cmentarzyska punickiego w rejonie Dżerby w Tunezji wskazują, że spalone szczątki dzieci są raczej związane z tradycyjnym dla punitów obrządkiem pogrzebowym, w którym dzieci poddawane były kremacji.
Czytaj dalej „A jednak nie ofiary. Kartagińskie dzieci i funeralne perypetie z ogniem w tle”
Co działo się na obecnych terenach Polski w I tysiącleciu, ale jeszcze przed nastaniem państwa Mieszka I? Jakie ludy mieszkały tam przed Słowianami i co o nich wiemy? Czy byli to tylko Germanie? O tym rozmawiamy w podcaście z dr. Michaelem Morysem-Twarowskim.
Czytaj dalej „Germanie, Słowianie… Jakie ludy mieszkały w Polsce w I tysiącleciu?”
W dniu 17 października w Luwrze odbędzie się premierowy pokaz interdyscyplinarnego projektu naukowego “Kreacje władzy. Obraz rodziny królewskiej i kleru w chrześcijańskiej Nubii” dotyczącego strojów zrekonstruowanych na podstawie malowideł z Faras z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie i Sudańskiego Muzeum Narodowego w Chartumie. Zainicjowana zostanie także sesja popularyzacyjna na Uniwersytecie Sorbońskim.
Czytaj dalej „Kreacje władzy. Obraz rodziny królewskiej i kleru w chrześcijańskiej Nubii w Luwrze!”
Archeologów z reguły kojarzymy z łopatą, szpachelką i miotełką. Tymczasem badacze przeszłości zapuszczają się też z akwalungiem pod wodę. Jakich odkryć udało się dokonać do tej pory i co nas może czekać? O tym i szerzej o archeologii podwodnej rozmawiamy w kolejnym odcinku videopodcastu National Geographic Polska.
Na początku 2022 r. opisaliśmy badania słoweńskiego archeostronoma Ivana Šprajca, który mierząc orientacje ponad 70 grup E na centralnych Nizinach Majów dowiódł, że były one architektonicznymi narzędziami do strojenia 260-dniowego kalendarza oraz jego przełożenie na cykle i rytuały agrarne [artykuł: Grupy E nie służyły obserwacjom równonocy]. Ponieważ trwają dyskusje na temat tego, jak daleko wstecz sięgało użytkowanie mezoamerykańskich kalendarzy [o nowych dowodach epigraficznych pisaliśmy jesienią 2022 w artykule: Nowe odkrycia w San Bartolo: najstarszy bezpośredni dowód użycia kalendarza na Nizinach Majów], w podsumowaniu tekstu wspomnieliśmy o potrzebie zbadania orientacji również dla kompleksów architektonicznych MFU w meksykańskim stanie Tabasco. O odkryciu przez zespół Takeshiego Inomaty za pomocą LiDARu kilkuset środkowopreklasycznych platform Middle Formative Usumacinta (MFU) w rejonie rzeki Usumacinta (w tym największej i być może najstarszej budowli Majów – gigantycznej platformy w Aguada Fenix) oraz ich potencjalnych związkach z 260-dniowym kalendarzem Mezoameryki napisaliśmy wiosną 2022 [artykuły: Lidar na przesmyku Tehuantepec i potężne konstrukcje w Tabasco – pomost między kulturami Majów i Olmeków?; O co chodzi z tymi Olmekami? Cultura madre czy culturas hermanas? i Znaczenie odkryć w San Lorenzo i Aguada Fénix związane z kalendarzem Mezoameryki. Zaklęte w architekturze]. W styczniu 2023 słowo stało się ciałem, kiedy trójka badaczy: Ivan Šprajc, Takeshi Inomata oraz Anthony Aveni – jeden z ojców chrzestnych archeoastronomii, opublikowała w Science Advances wyniki pomiarów orientacji grup MFU, Middle Formative Chiapas (MFC), Middle Formative Gulf (MFG) i Veracruz Ceremonial (VC) ze stanów Veracruz i Tabasco oraz ich interpretacje w artykule Origins of Mesoamerican astronomy and calendar: Evidence from the Olmec and Maya regions.
Interesujesz się archeologią? Chcesz poznać tajniki pracy archeologa? Ciekawią cię najnowsze odkrycia z Gdańska i Pomorza? Zapraszamy na Niedzielę z Archeologią – 22 września 2024 roku w Spichlerzu Błękitny Baranek.
Czytaj dalej „Niedziela z Archeologią w Muzeum Archeologicznym w Gdańsku”
Sztuka naskalna to szczególnie interesująca kategoria źródeł archeologicznych. Ryty czy malowidła znajdowane są na wszystkich kontynentach, zarówno na stanowiskach otwartych jak i jaskiniowych. W ostatnim czasie pisaliśmy choćby o stanowisku Toro Muerto, wspominaliśmy o badaniach archeologów z Uniwersytetu Jagiellońskiego w stanie Kolorado, a świat pod koniec 2020 roku obiegły informacje o odkryciu przedstawień zwierząt z epoki lodowcowej na panelu w lasach deszczowych Amazonii.
Jak wiemy, sztuka naskalna nie była tworzona jedynie w Nowym Świecie, ale to w obu Amerykach szczególnie dynamicznie rozwijają się badania nad dawnymi arcydziełami zapisanymi w kamieniu. Związane jest to poniekąd z widocznym odejściem od inwazyjnych prac wykopaliskowych, szczególnie na terenie Stanów Zjednoczonych, gdzie głos społeczności rdzennych sprzeciwiający się bezrefleksyjnemu rozkopywaniu stanowisk osadniczych ich przodków (nie mówiąc już o cmentarzyskach!) jest coraz wyraźniej słyszalny. Zachęca to naukowców w bliskiej współpracy z autochtonami do badań nad tym co widoczne gołym okiem na powierzchni kamienia.
W dzisiejszym tekście zaprezentujemy Państwu najnowsze odkrycia sztuki naskalnej ze środkowego i górnego biegu rzeki Orinoko w Kolumbii, próbując podobnie jak w przypadku sztuki z Toro Muerto, zrozumieć co mogły oznaczać motywy przedstawione na panelach.
Czytaj dalej „Węże z Orinoko: Znacznie prekolumbijskiej sztuki naskalnej z Kolumbii”