W kontekście dyskusji o skutkach antropopresji rzadko mówi się o tym, jaki wpływ na dziedzictwo kulturowe mają zmiany klimatyczne. Na pewno znacznie częściej rozmawia się o zagrożeniu dla nadmorskich miast i zabytków niż o wpływie na krajobraz kulturowy. Drzewa, w tym baobaby australijskie wydają się być zupełnie niezwiązane z dziedzictwem ludzkości, jednak przykład z północno-zachodniej Australii sprawia, że powinniśmy zmienić nasz sposób myślenia i zrozumieć, że zagrożenia klimatyczne to także groźba dla spuścizny kulturowej.
“Darmowy listopad” w Zamku Królewskim w Warszawie
Jak co roku, zgodnie z tradycją sięgającą 2012 roku, od 2 do 30 listopada po raz kolejny włączamy się w akcję „Darmowy Listopad w Rezydencjach Królewskich”, której organizatorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Akcja w tym szczególnym dla Zamku, bo ostatnim jubileuszowym roku, będzie miała wyjątkowy wymiar.
Czytaj dalej „“Darmowy listopad” w Zamku Królewskim w Warszawie”
Stonehenge pod ostrzałem: tajemnice prehistorycznego kompleksu
Stonehenge, prehistoryczny kompleks w południowo-zachodniej Anglii, wciąż budzi kontrowersje. Niestety, nie tylko z powodu swojego dawnego przeznaczenia. Choć wciąż trwają dyskusje na temat jego przeszłej funkcji, to tajemnica jednego z najsłynniejszych stanowisk archeologicznych Wielkiej Brytanii i tak przyciąga rzesze turystów, wśród których gros ma iście religijny stosunek do kręgów kamieni postawionych w tym miejscu około 4500 lat temu. W tym roku na przykład z okazji przesilenia letniego Stonehenge odwiedziło około 15 tysięcy osób, z kolei transmisję na żywo z tego wydarzenia obejrzało w internecie ponad 200 tysięcy internautów! Zagadka Stonehenge z jednej strony turystycznie zbawienna dla UK, z drugiej – przyciąga odbiorców z coraz to bardziej zróżnicowanych (niekoniecznie pożądanych) kręgów zainteresowań. W przeddzień solstycjum ten wyjątkowy zabytek zwabił nawet grupę aktywistów, którzy na kanwie szczytnego apelu o ograniczenie ekspansji antropogenicznej, postanowili znacznie nadwyrężyć stan zachowania tej sławnej na całym świecie budowli megalitycznej. W dzisiejszym poście nie będziemy zastanawiać się nad tym, dlaczego ten prehistoryczny kompleks stał się tak wyjątkowo atrakcyjnym miejscem, ani dlaczego przyciągnął osoby, które uważają się za moralnie upoważnione do niszczenia mienia znajdującego się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Nie. W dzisiejszym tekście piszemy o tym, czym właściwie Stonehenge jest. W skrócie: o co tutaj takie wielkie halo.
Czytaj dalej „Stonehenge pod ostrzałem: tajemnice prehistorycznego kompleksu”
Promocja tomu “Aestiorum Hereditas IV Ostbalticum. Lingua archaeologica”
W dniu 16 października 2024 roku w Sali Kolumnowej na Uniwersytecie Warszawskim odbyła się promocja książki będącej owocem wieloletniej pracy w ramach projektu „Ostbalticum”. Jest to czwarty tom serii wydawniczej zatytułowany “Aestiorum Hereditas IV Ostbalticum. Lingua archaeologica”. Dzięki międzynarodowej współpracy ośrodków naukowych z Polski, Niemiec, Litwy i Łotwy opracowano obszerny korpus archiwalnych źródeł archeologicznych z terenów dzisiejszej Polski, Litwy, Łotwy, Białorusi oraz obwodu królewieckiego. W wydarzeniu wzięli udział również przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, ambasador Republiki Łotwy w Polsce oraz attaché do spraw kultury Republiki Litwy w Polsce.
Czytaj dalej „Promocja tomu “Aestiorum Hereditas IV Ostbalticum. Lingua archaeologica””
Kokaina, marihuana, opium i inne używki w XVII-wiecznym Mediolanie
Opiaty, kokaina i marihuana. Według danych Statista z 2021 to właśnie te trzy substancje są najbardziej popularnymi środkami psychoaktywnymi na świecie. Popkultura doprowadziła do tego, że ich zażywanie kojarzy nam się dzisiaj głównie z drugą połową XX wieku i funkcjami czysto rekreacyjnymi. Dane archeologiczne dostarczają nam jednak dowodów, które przeczą temu stwierdzeniu. Kiedy i w jakim celu substancje te zaczęto wykorzystywać w Europie. Cennych informacji w tym temacie dostarczają nam badania z XVII-wiecznego cmentarzyska przyszpitalnego w Mediolanie.
Czytaj dalej „Kokaina, marihuana, opium i inne używki w XVII-wiecznym Mediolanie”
Kolaps cywilizacji? To zawsze nieprosta historia. Rozmowa z prof. Adamem Izdebskim
Czy gwałtowna zmiana klimatu zawsze wywołuje kryzys cywilizacji? Czy optymalizacja chroni ją przez upadkiem? Czy istnieją jakieś uniwersalne prawa kolapsów? Rozmowa z prof. dr. hab. Adamem Izdebskim, badaczem historii środowiskowej późnej starożytności i Bizancjum.
Czytaj dalej „Kolaps cywilizacji? To zawsze nieprosta historia. Rozmowa z prof. Adamem Izdebskim”
Neandertalskie dziecko z zespołem Downa? Opieka sprzed tysięcy lat
W ostatnich latach badania nad neandertalczykami dostarczają coraz bardziej zaskakujących danych, które wciąż zmieniają nasze postrzeganie tych hominidów. Najnowsze analizy prowadzone przez grupę hiszpańskich naukowców ukazują kolejne wątki ich historii. Tym razem badania rzucają nowe światło na kwestie wsparcia społecznego, które członkowie pradziejowych grup mogli sobie okazywać na sposób wręcz zinstytucjonalizowany. Na podstawie mikrotomografii fragmentu czaszki sześcioletniego dziecka z jaskini Cova Negra w Hiszpanii, naukowcy stwierdzili obecność cech, które współcześnie często są diagnostyczne dla zespołu Downa. Szczególną uwagę badaczy zwróciły jednak nie tyle same zmiany w morfologii ucha wewnętrznego małego neandertalczyka, ile utrudnione okoliczności życia i wyzwania, jakie postawione zostały przed jego opiekunami.
Czytaj dalej „Neandertalskie dziecko z zespołem Downa? Opieka sprzed tysięcy lat”
Antropogeneza: skąd pochodzimy?
Antropogeneza, czyli wiedza o pochodzeniu człowieka została zrewolucjonizowana gdy Karol Darwin opublikował swoje prace poświęcone ewolucji gatunków. Zapoczątkowały one badania naturalnej historii człowieka, które dzisiaj opierają się nie tylko na wykopaliskach i analizie skamieniałości pozostawionych przez naszych przodków, ale także na badaniach starożytnego DNA.
A jednak nie ofiary. Kartagińskie dzieci i funeralne perypetie z ogniem w tle
Propaganda i demonizacja wroga nie jest jedynie cechą nowożytnych konfliktów. Według rzymskich kronikarzy Kartagińczycy mieli składać bogom swoje dzieci jako ofiary. O czym tu dużo mówić, niewielka była lista aktów barbarzyńskich, jakich ci pochodzący z Fenicji puniccy adwersarze Rzymu mieli się wedle dziejopisów nie dopuścić… Najnowsze badania cmentarzyska punickiego w rejonie Dżerby w Tunezji wskazują, że spalone szczątki dzieci są raczej związane z tradycyjnym dla punitów obrządkiem pogrzebowym, w którym dzieci poddawane były kremacji.
Czytaj dalej „A jednak nie ofiary. Kartagińskie dzieci i funeralne perypetie z ogniem w tle”
Germanie, Słowianie… Jakie ludy mieszkały w Polsce w I tysiącleciu?
Co działo się na obecnych terenach Polski w I tysiącleciu, ale jeszcze przed nastaniem państwa Mieszka I? Jakie ludy mieszkały tam przed Słowianami i co o nich wiemy? Czy byli to tylko Germanie? O tym rozmawiamy w podcaście z dr. Michaelem Morysem-Twarowskim.
Czytaj dalej „Germanie, Słowianie… Jakie ludy mieszkały w Polsce w I tysiącleciu?”