Warsztaty Bioarcheologia w Mezopotamii

W dniach od 29 lutego do 2 marca 2024 r. odbędą się bezpłatne warsztaty online “Bioarcheologia w Mezopotamii”, podczas których zaprezentowane zostaną najnowsze badania bioarcheologiczne w Mezopotamii.

“Bioarcheologia” to szeroki termin obejmujący badania nad szczątkami biologicznymi odzyskanymi z kontekstów archeologicznych. Bioarcheolodzy dostarczają informacji na temat ludzkiego zdrowia, diety, obciążenia pracą, mobilności i nie tylko. Rekonstruują przeszłe ekologie i ujawniają starożytne zmiany klimatu. Oświetlają gospodarki i struktury społeczne, ujawniając, w jaki sposób produkowano żywność, wyposażano domy i oczyszczano miasta (lub nie). Dostarczają informacji niezbędnych do zrozumienia, dlaczego ludzie w przeszłości osiedlali się tam, gdzie się osiedlali i dlaczego porzucali osady.

Workshop on Bioarchaeology in Mesopotamia/ورشة العمل حول البيوأثرولوجيا في بلاد ما بين النهرين

Czytaj dalej „Warsztaty Bioarcheologia w Mezopotamii”

Tajemnice krypty Wejherów w kościele parafialnym w Pucku

Kryptę Wejherów, grobowiec jednego z najznaczniejszych rodów w Prusach Królewskich, otwarto w trakcie remontu posadzki w kościele parafialnym w Pucku. Mimo zniszczeń i prawdopodobnego obrabowania krypty badania przeprowadzone w grobowcu ukazały szczegóły kultury funeralnej kręgów magnackich w czasach nowożytnych.

Czytaj dalej „Tajemnice krypty Wejherów w kościele parafialnym w Pucku”

Lamy w dżungli? Czyli co wiemy o hodowli wielbłądowatych na wschodnich stokach Andów

Lamy (Lama glama) i alpaki (Vicugna pacos) jako jedyne duże udomowione endemiczne ssaki w peruwiańskich Andach miały ogromne znaczenie dla wszystkich prekolumbijskich kultur andyjskich. Ich hodowla zapewniała potrzebne surowce mięso, runo do produkcji tkanin, kości do wytwarzania narzędzi i ozdób, oraz odchody wykorzystywane jako opał i nawóz. Lamy były także zwierzętami jucznymi i przemierzały Andy w karawanach handlowych. Lamy i alpaki zajmowały również znaczące miejsce w ikonografii prekolumbijskiej – ich wizerunki utrwalano na ceramice, tkaninach czy na skałach w postaci petroglifów i rytów.

Na nieszczęście zooarcheologów (czyli badaczy relacji między ludźmi a zwierzętami w przeszłości) południowoamerykańskie wielbłądowate są ze sobą genetycznie blisko spokrewnione, co utrudnia ich identyfikację gatunkową na podstawie kości zwierzęcych wydobytych podczas prac archeologicznych. Z tego powodu w zooarcheologii andyjskiej konwencjonalnie określa się je wspólnym mianem „wielbłądowatych”.

Czytaj dalej „Lamy w dżungli? Czyli co wiemy o hodowli wielbłądowatych na wschodnich stokach Andów”

Wszyscy byliśmy kiedyś kanibalami?

Można śmiało założyć, że każda społeczność i cywilizacja kiedykolwiek funkcjonująca na Ziemi, miała w swojej historii epizody kanibalizmu. Ale czy były to jedynie wypadki powodowane desperacją lub zaburzeniami psychicznymi, a może jednak kulturowo sankcjonowane rytuały i obrzędy? Czy możliwe jest, że do dziś funkcjonują tajne stowarzyszenia, które jedzą ludzkie mięso, z nadzieją na jego zbawienny wpływ na zdrowie i witalność? Na czym polegają obrządki mnichów Aghori, którzy spożywają ludzkie zwłoki? W jaki sposób opowieści o ludożercach były wykorzystywane przez konkwistadorów do podboju rdzennych mieszkańców Karaibów?

Czytaj dalej „Wszyscy byliśmy kiedyś kanibalami?”

[WYWIAD] Piaski pustyni i mumie. Bioarcheologia na północnym wybrzeżu Peru

Archeologia jest nauką badającą pozostałości działalności ludzkiej. Niekiedy przyjmuje to bardzo dosłowną postać, a zwłaszcza w przypadku gdy przedmiotem badań stają się ludzkie szczątki. O tym czy kości kłamią i jaką specyfiką charakteryzują się badania nad ludzkimi szczątkami na północnym wybrzeżu Peru porozmawiamy w dzisiejszym wywiadzie z bioarcheologiem, dr. hab. Wiesławem Więckowskim z Wydziału Archeologii UW.

Uwaga: Tekst zawiera zdjęcia szczątków ludzkich

Czytaj dalej „[WYWIAD] Piaski pustyni i mumie. Bioarcheologia na północnym wybrzeżu Peru”

Polscy Archeolodzy za Oceanem: Katedra Archeologii Ameryk UW

Polscy archeolodzy z Katedry Archeologii Ameryk Uniwersytetu Warszawskiego otwierają drzwi do fascynującego świata odkryć i badań w obu Amerykach. Ich prace obejmują nie tylko spektakularne wykopaliska, takie jak odkrycie grobowca królewskiego preinkaskiej cywilizacji Wari w Castillo de Huarmey, ale także interdyscyplinarne projekty badawcze prowadzone w Ameryce Środkowej i Południowej. Archeolodzy opowiadają o historii polskich badań archeologicznych w Amerykach oraz codziennym życiu na wykopaliskach, podróżach, integracji z lokalnymi społecznościami i znaczeniu misji badawczej. Wspólny mianownik ich prac to nie tylko fascynujące odkrycia, ale także budowanie mostów między narodami i kulturami.

Czytaj dalej „Polscy Archeolodzy za Oceanem: Katedra Archeologii Ameryk UW”

Przemoc w kolebce cywilizacji

Od setek lat trwa spór o rolę przemocy w rozwoju ludzkiej cywilizacji. Niektórzy autorzy, inspirowani przez mit szlachetnego dzikusa albo pisma Jeana-Jacquesa Rousseau, uważają, że ludzie pierwotni byli z natury dobrzy i dopiero rozwój kultury doprowadził do konfliktów, których kulminację stanowiła II wojna światowa. Inni z kolei, idąc za poglądami Thomasa Hobbesa, uznają człowieka za istotę z gruntu złą, której skłonność do agresji jedynie instytucje państwa trzymają w ryzach. Ten spór o naturę człowieka ma wiele odsłon i jest w dużym stopniu sporem filozoficznym, wykorzystującym niekiedy obserwacje etnograficzne albo socjologiczne, w mniejszym stopniu dane historyczne, zwłaszcza z ostatnich kilkuset lat, a wyniki badań archeologicznych bardzo wybiórczo albo wcale.

Czytaj dalej „Przemoc w kolebce cywilizacji”

Kosmiczne kości – historia o tym jak nasi przodkowie podbili kosmos i wstrząsnęli naukowcami

W piątkowy poranek 8 września 2023 roku wystartował statek kosmiczny V.S.S. Unity firmy Virgin Galactic. Jego celem — suborbita. Na jego pokładzie — dwóch niezwykłych pasażerów — kości wymarłych przedstawicieli homininów, Homo naledi oraz Australopithecusa sediby. Odkrywca homininów pękał z dumy, publikując informacje o swoim projekcie w mediach społecznościowych, ale zamiast oklasków spłynęła na niego fala krytyki. W środowisku naukowym zawrzało.

Czytaj dalej „Kosmiczne kości – historia o tym jak nasi przodkowie podbili kosmos i wstrząsnęli naukowcami”

Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety

Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety

Reguły zakonne wpływały na to, co oficjalnie mogli spożywać mnisi w klasztorach. Kultura potrafi kształtować i wpływać na wiele sfer życia – także na dietę. Również współcześnie wielu ludzi rezygnuje z niektórych potraw, między innymi ze względów religijnych lub ideologicznych. Zapisy reguł bywają jednak często teorią, a praktyka kulinarna okazuje się zupełnie inna. Badacze z Neapolu przyjrzeli się szeregowi źródeł bioarcheologicznych pochodzących z wykopalisk na terenie benedyktyńskiego klasztoru San Vincenzo al Volturno, położonego w południowych Włoszech, aby zweryfikować, co klasztorne śmieci powiedzą o przestrzeganiu reguł zakonnych.

Czytaj dalej „Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety”

Nie tak bardzo owłosiona historia ludzkości z kleszczami w tle

Nie zdajemy sobie sprawy, jak nawet najmniejsze interakcje mogą mieć ogromny wpływ na nasze życie. Teoria chaosu nazywa to efektem motyla (angielski butterfly effect), w którym nawet minimalne działanie może mieć ogromne skutki. W oryginalnej anegdocie ruch skrzydeł motyla może doprowadzić do burzy piaskowej. Chociaż teoria została sformułowana w 1969 przez Edwarda Nortona Lorenza, by wyjaśnić zjawiska meteorologiczne, dziś jest używana również w innych kontekstach.

Podobny efekt mógł wywołać, około 5–8 milionów lat temu, kontakt ostatniego wspólnego przodka (angielski last common ancestor) człowieka i szympansa z kleszczem, któremu możemy dziś zawdzięczać brak owłosienia na naszym ciele.

Czytaj dalej „Nie tak bardzo owłosiona historia ludzkości z kleszczami w tle”