Wielcy łowcy plejstocenu. Piknik rodzinny w Muzeum Ziemi w Warszawie

Podczas Pikniku organizowanego przez Muzeum Ziemi w Warszawie dowiemy się o życiu plejstoceńskich drapieżników: wielkich kotowatych (takich jak lwy jaskiniowe czy pantery) i wielkich niedźwiedziach stepowych, które niegdyś występowały na ternach naszego kraju. Ważnymi drapieżcami plejstocenu byli także przedstawiciele rodzaju Homo. Opowiemy zatem także o tym, jak polowali neandertalczycy i kromaniończycy – nasi bezpośredni przodkowie!

Czytaj dalej „Wielcy łowcy plejstocenu. Piknik rodzinny w Muzeum Ziemi w Warszawie”

Chac mool z Pátzcuaro. Niespodziewane odkrycie kanonicznego zabytku Mezoameryki

Wydawałoby się, że minęły czasy wielkich odkryć w archeologii. Piramidy, posągi cesarzy. Jednakże 30 sierpnia tego roku w przepięknym mieście Pátzcuaro w stanie Michoacán w Meksyku, w trakcie prac budowlanych nad nowym rynkiem targowym natrafiono na fenomenalnie zachowaną figurę typu chac mool. Według badaczy brak materiału archeologicznego zbliżonego w datowaniu do tego monumentu wskazuje na to, że został on usunięty z pierwotnego miejsca i zrzucony w narastającej warstwie budowlanej miasta, zapewne w okresie następującym po konkwiście. 

Czytaj dalej „Chac mool z Pátzcuaro. Niespodziewane odkrycie kanonicznego zabytku Mezoameryki”

Niedziela z Archeologią (10.09.2023) – moc atrakcji dla miłośników odkryć

To wydarzenie jest dla każdego, kto interesuje się archeologią. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku organizuje „Niedzielę z Archeologią” w zabytkowym Spichlerzu Błękitny Baranek. Wstęp – za symboliczną złotówkę, a program imprezy – całkiem bogaty. Warsztaty, pokazy, gra muzealna, wirtualna rzeczywistość, wykłady popularnonaukowe, spacer z archeologiem – zarówno dzieci, jak i dorośli znajdą coś dla siebie.

Czytaj dalej „Niedziela z Archeologią (10.09.2023) – moc atrakcji dla miłośników odkryć”

[WYWIAD] „Państwo polskie traci resztki kontroli nad swoją własnością”. O problemach z projektem nowelizacji ustawy o ochronie zabytków z dziekanem Wydziału Archeologii UW

Projekt nowelizacji ustawy z 2003 roku wzbudził powszechny sprzeciw archeologów, konserwatorów i muzealników, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Niemal w przeddzień podpisania noweli przez Prezydenta RP, prof. Bartosz Kontny, dziekan Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczy, dlaczego należy ją zawetować.

Czytaj dalej „[WYWIAD] „Państwo polskie traci resztki kontroli nad swoją własnością”. O problemach z projektem nowelizacji ustawy o ochronie zabytków z dziekanem Wydziału Archeologii UW”

O polerowaniu glinianych naczyń słów kilka

Polerowanie glinianych naczyń to jedna z technik obróbki, która nadaje im nie tylko gładką powierzchnię, ale także połysk. Na pierwszy rzut oka – banalna, po wnikliwej analizie eksperymentalnej, okazuje się skomplikowaną i wymagającą szeregu zabiegów, prowadzących do uzyskania oczekiwanego efektu. Badania archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego ukazują nie tylko jak skomplikowany może być to proces, ale również jak wiele może mieć on różnych wariantów i rozwiązań technologicznych. 

Czytaj dalej „O polerowaniu glinianych naczyń słów kilka”

Szlifowane groty z Supraśla

W wyniku badań archeologicznych na stanowisku Supraśl 3, zlokalizowanym na Nizinie Północnopodlaskiej, odkryto cztery obiekty obrzędowe. Zawierały one zestawy eko– i artefaktów, które w zdecydowanej większości można łączyć z pakietem kulturowym Pucharów Dzwonowatych. Co więcej, część z tych artefaktów nawiązuje bezpośrednio do zabytków znanych z Półwyspu Iberyjskiego. Niezwykle intrygujące są zwłaszcza znalezione tam 23 trójkątne groty strzał z wnęką w podstawie, z których 21 to unikaty w skali europejskiej. O wyjątkowości tych przedmiotów stanowią bowiem ślady szlifowania odkryte na ich powierzchni. Choć wydaje się, że zabieg ten wynikał z pobudek pragmatycznych, to jeśli weźmie się pod uwagę obrzędowy kontekst znaleziska, trudno jednoznacznie postawić granicę między użytkowym a symbolicznym znaczeniem szlifowania.

Czytaj dalej „Szlifowane groty z Supraśla”

Nie tak bardzo owłosiona historia ludzkości z kleszczami w tle

Nie zdajemy sobie sprawy, jak nawet najmniejsze interakcje mogą mieć ogromny wpływ na nasze życie. Teoria chaosu nazywa to efektem motyla (angielski butterfly effect), w którym nawet minimalne działanie może mieć ogromne skutki. W oryginalnej anegdocie ruch skrzydeł motyla może doprowadzić do burzy piaskowej. Chociaż teoria została sformułowana w 1969 przez Edwarda Nortona Lorenza, by wyjaśnić zjawiska meteorologiczne, dziś jest używana również w innych kontekstach.

Podobny efekt mógł wywołać, około 5–8 milionów lat temu, kontakt ostatniego wspólnego przodka (angielski last common ancestor) człowieka i szympansa z kleszczem, któremu możemy dziś zawdzięczać brak owłosienia na naszym ciele.

Czytaj dalej „Nie tak bardzo owłosiona historia ludzkości z kleszczami w tle”

Z prochu powstałeś w szkło się obrócisz? Przypadek mózgu z Herkulaneum

Pod koniec roku 2022 w polskich mediach społecznościowych na nowo odżyła informacja o fascynującym odkryciu, dokonanym w 2020 roku w Herkulaneum. Badacze z Uniwersytetu Fryderyka II w Neapolu stwierdzili, że odkryli przypadek ofiary erupcji Wezuwiusza, której mózg, pod wpływem temperatury, przemienił się w szkło. Tkanki miękkie ofiary miały wyparować, a mózg ulec “witryfikacji“. Aby taka przemiana nastąpiła, konieczna jest temperatura dochodząca do 1400°C, co według badaczy zostało osiągnięte pod wpływem spływu piroklastycznego, czyli chmury gazów i płynów uwolnionej w wyniku erupcji wulkanu. Następnie, po przejściu chmury, miało dojść do błyskawicznej zmiany warunków i nagłego oraz drastycznego spadku temperatury. Dzięki tym wyjątkowym warunkom i gwałtownemu ochłodzeniu mózg miał zmienić się w szkło. 

Uwaga: Tekst zawiera zdjęcia szczątków ludzkich

Czytaj dalej „Z prochu powstałeś w szkło się obrócisz? Przypadek mózgu z Herkulaneum”

Puchary Dzwonowate na Pojezierzu Mazurskim

W wyniku długoletnich badań archeologicznych prowadzonych w XX wieku ustalono północno-wschodnią granicę aktywności ugrupowań Pucharów Dzwonowatych. Granicę, która miała sięgać Wisły. Nieliczne ślady wskazywały także na penetrację terenów znajdujących się na wschód od tej rzeki. Odkrycia z ostatnich lat dowodzą jednak, że zasięg tego fenomenu kulturowego obejmuje również dalsze obszary Polski północno-wschodniej.

Czytaj dalej „Puchary Dzwonowate na Pojezierzu Mazurskim”