Piramidy, giganci, Atlantyda i Wielka Lechia. Czym jest zakazana archeologia?

Archeologia to dziedzina, w której naturę wpisana jest fragmentaryczność materiału źródłowego, dlatego też zachowanie ścisłego rygoru naukowego ma fundamentalne znaczenie w procesie interpretacji znalezisk. Nierzadko zdarza się, że na zadane pytania nie da się udzielić jednoznacznych odpowiedzi, a nasza wiedza na temat przeszłych ludzkich populacji jest pełna luk i niejasności. Taka sytuacja kreuje szerokie pole dla przedstawicieli pseudonauki, którzy pod płaszczykiem tytanicznej walki z “uniwersyteckim mainstreamem” próbują, często z sukcesem, przeforsować niemające wiele wspólnego z wynikami badań, ale za to przemawiające do wyobraźni fantazje na temat minionych czasów.

Czytaj dalej „Piramidy, giganci, Atlantyda i Wielka Lechia. Czym jest zakazana archeologia?”

Kosmiczne kości – historia o tym jak nasi przodkowie podbili kosmos i wstrząsnęli naukowcami

W piątkowy poranek 8 września 2023 roku wystartował statek kosmiczny V.S.S. Unity firmy Virgin Galactic. Jego celem — suborbita. Na jego pokładzie — dwóch niezwykłych pasażerów — kości wymarłych przedstawicieli homininów, Homo naledi oraz Australopithecusa sediby. Odkrywca homininów pękał z dumy, publikując informacje o swoim projekcie w mediach społecznościowych, ale zamiast oklasków spłynęła na niego fala krytyki. W środowisku naukowym zawrzało.

Czytaj dalej „Kosmiczne kości – historia o tym jak nasi przodkowie podbili kosmos i wstrząsnęli naukowcami”

Wielcy łowcy plejstocenu. Piknik rodzinny w Muzeum Ziemi w Warszawie

Podczas Pikniku organizowanego przez Muzeum Ziemi w Warszawie dowiemy się o życiu plejstoceńskich drapieżników: wielkich kotowatych (takich jak lwy jaskiniowe czy pantery) i wielkich niedźwiedziach stepowych, które niegdyś występowały na ternach naszego kraju. Ważnymi drapieżcami plejstocenu byli także przedstawiciele rodzaju Homo. Opowiemy zatem także o tym, jak polowali neandertalczycy i kromaniończycy – nasi bezpośredni przodkowie!

Czytaj dalej „Wielcy łowcy plejstocenu. Piknik rodzinny w Muzeum Ziemi w Warszawie”

Chac mool z Pátzcuaro. Niespodziewane odkrycie kanonicznego zabytku Mezoameryki

Wydawałoby się, że minęły czasy wielkich odkryć w archeologii. Piramidy, posągi cesarzy. Jednakże 30 sierpnia tego roku w przepięknym mieście Pátzcuaro w stanie Michoacán w Meksyku, w trakcie prac budowlanych nad nowym rynkiem targowym natrafiono na fenomenalnie zachowaną figurę typu chac mool. Według badaczy brak materiału archeologicznego zbliżonego w datowaniu do tego monumentu wskazuje na to, że został on usunięty z pierwotnego miejsca i zrzucony w narastającej warstwie budowlanej miasta, zapewne w okresie następującym po konkwiście. 

Czytaj dalej „Chac mool z Pátzcuaro. Niespodziewane odkrycie kanonicznego zabytku Mezoameryki”

Niedziela z Archeologią (10.09.2023) – moc atrakcji dla miłośników odkryć

To wydarzenie jest dla każdego, kto interesuje się archeologią. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku organizuje „Niedzielę z Archeologią” w zabytkowym Spichlerzu Błękitny Baranek. Wstęp – za symboliczną złotówkę, a program imprezy – całkiem bogaty. Warsztaty, pokazy, gra muzealna, wirtualna rzeczywistość, wykłady popularnonaukowe, spacer z archeologiem – zarówno dzieci, jak i dorośli znajdą coś dla siebie.

Czytaj dalej „Niedziela z Archeologią (10.09.2023) – moc atrakcji dla miłośników odkryć”

[WYWIAD] „Państwo polskie traci resztki kontroli nad swoją własnością”. O problemach z projektem nowelizacji ustawy o ochronie zabytków z dziekanem Wydziału Archeologii UW

Projekt nowelizacji ustawy z 2003 roku wzbudził powszechny sprzeciw archeologów, konserwatorów i muzealników, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Niemal w przeddzień podpisania noweli przez Prezydenta RP, prof. Bartosz Kontny, dziekan Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, tłumaczy, dlaczego należy ją zawetować.

Czytaj dalej „[WYWIAD] „Państwo polskie traci resztki kontroli nad swoją własnością”. O problemach z projektem nowelizacji ustawy o ochronie zabytków z dziekanem Wydziału Archeologii UW”

O polerowaniu glinianych naczyń słów kilka

Polerowanie glinianych naczyń to jedna z technik obróbki, która nadaje im nie tylko gładką powierzchnię, ale także połysk. Na pierwszy rzut oka – banalna, po wnikliwej analizie eksperymentalnej, okazuje się skomplikowaną i wymagającą szeregu zabiegów, prowadzących do uzyskania oczekiwanego efektu. Badania archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego ukazują nie tylko jak skomplikowany może być to proces, ale również jak wiele może mieć on różnych wariantów i rozwiązań technologicznych. 

Czytaj dalej „O polerowaniu glinianych naczyń słów kilka”

Szlifowane groty z Supraśla

W wyniku badań archeologicznych na stanowisku Supraśl 3, zlokalizowanym na Nizinie Północnopodlaskiej, odkryto cztery obiekty obrzędowe. Zawierały one zestawy eko– i artefaktów, które w zdecydowanej większości można łączyć z pakietem kulturowym Pucharów Dzwonowatych. Co więcej, część z tych artefaktów nawiązuje bezpośrednio do zabytków znanych z Półwyspu Iberyjskiego. Niezwykle intrygujące są zwłaszcza znalezione tam 23 trójkątne groty strzał z wnęką w podstawie, z których 21 to unikaty w skali europejskiej. O wyjątkowości tych przedmiotów stanowią bowiem ślady szlifowania odkryte na ich powierzchni. Choć wydaje się, że zabieg ten wynikał z pobudek pragmatycznych, to jeśli weźmie się pod uwagę obrzędowy kontekst znaleziska, trudno jednoznacznie postawić granicę między użytkowym a symbolicznym znaczeniem szlifowania.

Czytaj dalej „Szlifowane groty z Supraśla”

Nie tak bardzo owłosiona historia ludzkości z kleszczami w tle

Nie zdajemy sobie sprawy, jak nawet najmniejsze interakcje mogą mieć ogromny wpływ na nasze życie. Teoria chaosu nazywa to efektem motyla (angielski butterfly effect), w którym nawet minimalne działanie może mieć ogromne skutki. W oryginalnej anegdocie ruch skrzydeł motyla może doprowadzić do burzy piaskowej. Chociaż teoria została sformułowana w 1969 przez Edwarda Nortona Lorenza, by wyjaśnić zjawiska meteorologiczne, dziś jest używana również w innych kontekstach.

Podobny efekt mógł wywołać, około 5–8 milionów lat temu, kontakt ostatniego wspólnego przodka (angielski last common ancestor) człowieka i szympansa z kleszczem, któremu możemy dziś zawdzięczać brak owłosienia na naszym ciele.

Czytaj dalej „Nie tak bardzo owłosiona historia ludzkości z kleszczami w tle”