Wpisy

Opublikowane w

Jadeit – kamień, który łączy światy

Jadeit był jednym z najcenniejszych surowców przedhiszpańskiej Mezoameryki – symbolem życia i boskości, a zarazem wyznacznika prestiżu jego właścicieli. Wykorzystywano go zarówno do wyrobu ozdób, jak i przedmiotów o charakterze rytualnym, które nierzadko składano jako dary grobowe. Badania prowadzone przez polskich archeologów w San Isidro w Salwadorze ujawniły 37 wyrobów z zielonego kamienia, w tym unikatowe zawieszki typu dios hacha. Odkrycia te pokazują, że San Isidro było ważnym punktem w sieci dalekosiężnych kontaktów handlowych i ideologicznych, łączących Mezoamerykę z Dolną Ameryką Środkową.

Czytaj dalej „Jadeit – kamień, który łączy światy”

Opublikowane w

Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie w Zamku Królewskim w Warszawie

W Bibliotece Królewskiej Zamku Królewskiego w Warszawie wciąż można oglądać niezwykłą wystawę Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie, która potrwa do 21 września 2025 roku. To okazja, by z bliska zobaczyć oryginalne dzieła sztuki starożytnej oraz gipsowe kopie rzeźb, które przez stulecia kształtowały artystyczne wyobrażenia i edukację przyszłych pokoleń twórców.

"Anatomia Antyku" wystawa w Bibliotece KrólewskiejZamek Królewski w Warszawie
„Anatomia Antyku” wystawa w Bibliotece Królewskiej
Zamek Królewski w Warszawie

Czytaj dalej „Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie w Zamku Królewskim w Warszawie”

Opublikowane w

Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?


Jeden z najbardziej znanych cytatów dotyczących starożytnego Egiptu pochodzi z Herodota, który stwierdza, że jest on „darem Nilu”. Wyjaśnia on powody takiego stwierdzenia, wśród których wymieniony jest łatwy dostęp do ryb. Wydaje się więc, że ryby powinny stanowić jeden z istotnych elementów diety starożytnych Egipcjan. W sprzeczności z tym stoją jednak wzmianki u innych autorów antycznych, którzy wspominają o istnieniu w Egipcie tabu dotyczącego jedzenia ryb. Czy w takim razie Egipcjanie jedli ryby?

Czytaj dalej „Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?”

Opublikowane w

Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?

Co łączy kulturę minojską, mykeńską, grecką i egipską? Jak wyglądały początki pierwszych cywilizacji Europy – i dlaczego narodziły się właśnie tam, gdzie się narodziły?

Maska pogrzebowa znana również jako „maska Agamemnona”. Wykonana ze złota, znaleziona w grobowcu V w Mykenach przez Heinricha Schliemanna (1876 r.), XVI wiek p.n.e. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach. Domena Publiczna
Maska pogrzebowa znana również jako „maska Agamemnona”. Wykonana ze złota, znaleziona w grobowcu V w Mykenach przez Heinricha Schliemanna (1876 r.), XVI wiek p.n.e. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach. Domena Publiczna

Czytaj dalej „Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?”

Opublikowane w

Fortyfikacje i śmierć: ślady bitwy pod Gniewem

Choć historia zapamiętała bitwę pod Gniewem z 1626 roku jako ważny epizod wojny polsko-szwedzkiej, nikt nie spodziewał się, że ślady tego starcia przetrwały do dziś… w ziemi. Najnowsze badania archeologiczne prowadzone przez zespół z Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem dr. Sławomira Wadyla całkowicie zmieniają nasze spojrzenie na to wydarzenie. Podczas wykopalisk w Ciepłem koło Gniewu natrafiono na materialne pozostałości po XVII-wiecznej fortyfikacji oraz na pochówki, które można bezpośrednio powiązać z walkami stoczonymi we wrześniu 1626 roku.

Co dokładnie wydarzyło się w Ciepłem? Czy odkryte reduty i ślady ostrzału rzeczywiście stanowią świadectwo jednej z najważniejszych bitew tej kampanii? Czy wśród pochowanych znajdują się żołnierze polegli w walce, a może cywilne ofiary wojny?

Czytaj dalej „Fortyfikacje i śmierć: ślady bitwy pod Gniewem”

Opublikowane w

Prezentacja urny domkowej z Bożepola Wielkiego

Urny domkowe są wyjątkowo rzadkimi i efektownymi znaleziskami. Od zakończenia II wojny światowej odkryto tylko trzy takie zabytki. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku po raz pierwszy prezentuje publicznie popielnicę odkrytą w maju 2023 roku w miejscowości Bożepole Wielkie (gmina Łęczyce).

Popielnica domkowa po konserwacji (fot. Zofia Grunt, MAG) - 2
Popielnica domkowa po konserwacji (fot. Zofia Grunt, MAG) – 2

Czytaj dalej „Prezentacja urny domkowej z Bożepola Wielkiego”

Opublikowane w

Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie

Małe, niepozorne figurki, odkrywane w różnych miejscach Egiptu, od dawna pozostają zagadką dla archeologów. Wykonane ręcznie z gliny, mogą przybierać różnorodne formy – od odwzorowanych postaci ludzkich oraz zwierząt do abstrakcyjnych, niezrozumiałych współcześnie kształtów. Takie przedmioty odkrywają również polscy archeolodzy na stanowisku Tell el-Retaba.

Dlaczego Egipcjanie lepili je z gliny? Czy były to dziecięce tylko zabawki, lalki, a może coś więcej? Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że mogły pełnić rolę ochronnych amuletów, ofiar składanych bogom, a nawet narzędzi używanych w magicznych rytuałach. Zatem w dzisiejszym tekście spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie miały takie funkcje. A jeśli tak, to czy miały odpędzać złe moce, przynosić szczęście, a może rzucać klątwę na wrogów?

Czytaj dalej „Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie”

Opublikowane w

Kiedy zaczęły się wojny?

Archeologia wojny to dziedzina zajmująca się badaniem śladów wojen i konfliktów w przeszłości, od najdawniejszych czasów po współczesność . Analizuje ona zarówno aspekty psychologiczne i społeczne, jak i materialne pozostałości bitew, fortyfikacji i przemocy. W kontekście archeologii wojennej bada się różne rodzaje źródeł, w tym artefakty, krajobraz, a także teksty historyczne i relacje świadków.

W październiku 2025 roku na Wydziale Archeologii UW rozpoczynają się jednoroczne, podyplomowe studia „Archeologia wojny”.
Rekrutacja rusza już 19 sierpnia.
W związku z tym chcielibyśmy przypomnieć  podcast Archeologii Żywej „Kontekst” o archeologii wojny. Prof. Bartosz Kontny omawia zmieniające się metody badania i rozumienia wojen od prehistorycznych potyczek po współczesne konflikty. Dyskutowane są także ważne teorie, badania terenowe jak Tollense, aspekty psychologiczne wojny, oraz związane z nią rytuały i rozwój technologii wojskowe
Asyryjski relief przedstawiający rydwan
Domena publiczna

Czytaj dalej „Kiedy zaczęły się wojny?”

Opublikowane w

Egiptolog w operze. Auguste Mariette i „Aida”

 „Aida” – często określana jako „opera egiptologiczna” – stała się klasyką niemal natychmiast po jej premierze w 1871 roku. Początkowo miała ona uświetnić uroczystości związane z otwarciem Kanału Sueskiego, jednak ostatecznie plan ten nie doszedł do skutku – od inauguracji Kanału do pierwszego wystawienia „Aidy” upłynęły ponad dwa lata. Osadzona w realiach starożytnego Egiptu do dzisiaj przyciąga tysiące widzów, zafascynowanych tragiczną historią głównej bohaterki i oszałamiającą muzyką autorstwa Giuseppe Verdiego. Niewiele osób wie, że za „archeologiczny” charakter tej opery odpowiadał człowiek, którego nazwisko dziś znane jest każdemu pasjonatowi starożytnego Egiptu – francuski egiptolog Auguste Mariette (1821–1881).

Czytaj dalej „Egiptolog w operze. Auguste Mariette i „Aida””

Opublikowane w

Królestwo Węża VI: Niebezpieczne związki – zagadkowe relacje dynastii Węża z Teotihuacán

W dniu 9.5.16.0.8 (20 kwietnia 550 r. n.e. zgodnie z korelacją 584285), 1475 lat temu koronę władcy władców z dynastii Węża (Kaanul) przyjął K’ahk’ Ti’ Ch’ich’ Aj Saakil z Dzibanché. Nad tropikalnym niebem Jukatanu tańczyła wtedy Wenus – najważniejsza po Słońcu “gwiazda” Majów  będąc w koniunkcji z Merkurym, a Plejady wisiały w zenicie. Tytuł “władcy władców”, porównywalny z naszym cesarskim, był świadectwem hegemonii Kaanul nad sporą częścią dawnej Mezoameryki w ostatnim akcie epoki wczesnoklasycznej (250-550 n.e.). Był to zaiste Wąż nad Węże – kontynuator ekspansji jadowitej dynastii Kaanul na Nizinach Majów.  Oddałem mu sprawiedliwość artykułem Kaanul IV: Kto załatwił Yax Mutal? Teraz pora przyjrzeć się bliżej jego poprzednikom: Yuknoom Ch’eenowi I i Tuun K’ab Hixowi – architektom ekspansji Kaanul.

Czytaj dalej „Królestwo Węża VI: Niebezpieczne związki – zagadkowe relacje dynastii Węża z Teotihuacán”