Miejsce, które rodziło władzę – książka o grodzie w Pasymiu

W dniu 19 stycznia 2023 roku odbędzie się premiera książki „Miejsce, które rodziło władzę. Gród z początków wczesnego średniowiecza w Pasymiu na Pojezierzu Mazurskim”. Zapowiadana publikacja to monografia wielokulturowego osiedla kojarzonego przede wszystkim z wczesnym średniowieczem. Książka składa się z 13 rozdziałów zawierających elementy analizy źródłoznawczej, wyniki badań paleośrodowiskowych, wyniki analiz specjalistycznych, a także partie dotyczące analizy kulturowej, uwzględniającej różnorodne aspekty funkcjonowania grodu i osady w Pasymiu.

Czytaj dalej „Miejsce, które rodziło władzę – książka o grodzie w Pasymiu”

Archeologiczny katastrofizm

Ponad dwieście lat temu, kiedy geologia stawała się samodzielną nauką, pojawiło się pytanie, dlaczego w różnych skałach znajdują się szczątki różnych organizmów żywych i co doprowadziło do tego, że część z nich wyginęła. Na to pytanie odpowiedział Georges Cuvier (1769–1832), który — ewidentnie zainspirowany biblijną opowieścią o potopie — uznał, że w historii Ziemi następowały cyklicznie katastrofy prowadzące do zagłady jednych i pojawiania się innych gatunków. Teoria Cuviera została później nazwana katastrofizmem.

Czytaj dalej „Archeologiczny katastrofizm”

Opowieści z egipskiej krypty

Rekonstrukcja 3D mastaby S3503 z Saqqary (na podstawie planów wykonanych przez W. B. emery, „Great Tombs of the First Dynasty”, II, 1954, pl. XXXVIII)
wyk. F. Monnier
na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia
  • Dlaczego archeolodzy badają dawne groby? Jakich informacji w nich poszukują?
  • Dlaczego akurat egipskie grobowce budzą takie zainteresowanie i pobudzają od dawna wyobraźnię ludzi?
  • Co wiemy o najstarszych egipskich grobach?
  • Jak narodziły się egipskie wierzenia i zwyczaje pogrzebowe?
  • Skąd wzięły się mastaby i jak powstała idea piramidy jako grobowca faraona? Co wiemy o przedmiotach składanych w egipskich grobach, jak wyglądało to w różnych epokach?
  • Czego nie wiemy o grobach i pochówkach w Egipcie?
  • Co dziś badają archeolodzy i na jakie pytania szukają odpowiedzi?  
  • Czego dotyczą badania krakowskich archeologów nad najstarszymi, egipskimi grobami?
  • Jakie obserwacje dotyczące egipskich zwyczajów pogrzebowych czynią dziś naukowcy?

Zapraszamy na wywiad z dr Joanną Dębowską-Ludwin!

Czytaj dalej „Opowieści z egipskiej krypty”

Schronisko Bramka – co ostatni europejscy łowcy robili w jaskini

Obracam w palcach malusieńki fragment krzemienia. Widzę, że jeden z jego boków został bardzo precyzyjnie ukształtowany drobnymi odbiciami, aby powstało narzędzie w kształcie trójkąta. Ma ono nieco ponad centymetr długości. Aby dostrzec szczegóły muszę oglądać narzędzie przez lupę. Kto je wykonał? Kiedy? Czy byli to ostatni europejscy łowcy? Dlaczego zostawili je w jaskini?

Czytaj dalej „Schronisko Bramka – co ostatni europejscy łowcy robili w jaskini”

Polska szkoła archeologii prof. Stefana Krukowskiego

„Polska szkoła archeologii prof. Stefana Krukowskiego” prezentuje biografię jednego z najwybitniejszych badaczy epoki kamienia, nie tylko na gruncie Polskim, ale również Europejskim i światowym.

W filmie zebrano ponad 50 fotografii przedstawiających profesora Stefana Krukowskiego oraz wspomnienia jego uczniów i współpracowników:

Czytaj dalej „Polska szkoła archeologii prof. Stefana Krukowskiego”

Celtyberyjskie kobiety. Rola kobiety w przedrzymskich społecznościach Mesety

Epoka żelaza tradycyjnie przedstawiana jest jako czas wojowników: miecza i tarczy. Prawie zawsze jako głównych bohaterów tego okresu przedstawia się mężczyzn. Mimo tego, legendy o wojowniczych Banshee czy Walkiriach także zapisały się na stałe w europejskiej kulturze. Badaczka z Uniwersytetu w Salamance w najnowszym artykule opublikowanym na łamach European Journal of Archaeology skupiła się na próbie odszukania obrazu kobiety w kontekście archeologicznym w rejonie Meseta w środkowej części Iberii. Próbowała odpowiedzieć na pytanie: jakie role pełniły kobiety w przedrzymskich społecznościach zamieszkujących ten rejon w późnej epoce żelaza?

Czytaj dalej „Celtyberyjskie kobiety. Rola kobiety w przedrzymskich społecznościach Mesety”

Dziewczynka z jaskini Tunel Wielki. Zagadka, grób i popkultura

O dziewczynce z jaskini Tunel Wielki napisano i powiedziano już bardzo wiele. Wiemy, że pochowano ją w drugiej połowie XVII lub pod koniec XVIII wieku w płytkiej jamie grobowej, na plecach, z rękoma ułożonymi wzdłuż ciała. Do ust włożono jej czaszkę, a najpewniej głowę, zięby. Drugą, identyczną znaleziono obok lewego policzka zmarłej. Być może także ta czaszka pierwotnie tkwiła w ustach dziecka.

Czytaj dalej „Dziewczynka z jaskini Tunel Wielki. Zagadka, grób i popkultura”

Wielkie kobiety średniowiecza [Podcast]

W kolejnym podcaście z serii „1000 lat. Prześwietlenie” spotkamy się z wybitnymi kobietami polskiego średniowiecza. Ich rola jest niedoceniana. A przecież Dobrawa przyniosła Polsce chrześcijaństwo, Rycheza uratowała dynastię Piastowską, Gertruda była pierwszy polskim pisarzem. A było ich znacznie więcej – dzielnych, mądrych, władczych, a czasem okrutnych i bezwzględnych. Dlaczego więc tak mało o nich wiemy? Kto i dlaczego zepchnął je na margines historii? Czemu znana nam ze źródeł historia, to niemal wyłącznie historia mężczyzn? Łukasz Starowieyski wraz z dr. Tomaszem Borowskim postarają się prześwietlić tę sprawę.

Czytaj dalej „Wielkie kobiety średniowiecza [Podcast]”

Pani Ix Tz’akb’u Ajaw (Ahpo Hel). Kim była Czerwona Królowa z Palenque?

Palenque (Chiapas, Meksyk) – stanowisko archeologiczne niegdyś na ustach wszystkich ze względu na spektakularny grobowiec władcy znanego jako K’inich Janaab’ Pakal I: jedno z najważniejszych odkryć w archeologii Majów i Mezoameryki. Grobowiec Pakala Wielkiego, do którego Alberto Ruz Lhuillier przekopywał się przez sześć lat, pokazał, że piramidy Majów nie stanowią jedynie postumentów dla – wieńczących ich szczyty – świątyń. Przynajmniej w niektórych przypadkach pełnią one również rolę grobowca. Natomiast pismo Majów, zdobiące w tym wypadku bogato rzeźbiony sarkofag władcy, koduje w sobie coś więcej niż tylko daty wydarzeń astronomicznych. Niesie z sobą imiona oraz historie prawdziwych ludzi. Odkrycie to przez lata budziło rozmaite emocje, a słynny autor teorii psuedonaukowych – Erich von Däniken – zarobił na nim niemało, gdy obrócił poziomo scenę przedstawiającą Pakala leżącego u stóp yaxché (drzewa przechodzącego przez wszystkie poziomy majańskiego wszechświata) i posadził władcę we wnętrzu statku kosmicznego. Archeologia oraz epigrafika Majów rozwinęły się znacznie od lat 50. ubiegłego stulecia, natomiast elitarny pochówek, w którym spoczywał K’inich Janaab’ Pakal I, zwany Pakalem Wielkim, nie był w Palenque jedyny…

Czytaj dalej „Pani Ix Tz’akb’u Ajaw (Ahpo Hel). Kim była Czerwona Królowa z Palenque?”

Polskie odkrycie wyróżnione w TOP 10 magazynu „Archaeology”

Mumia jednego z elitarnych rzemieślników odkrytych w galerii© M. Giersz, na licencji CC BY-SA 4.0

Prestiżowy magazyn „Archaeology” ogłosił właśnie Top 10 archeologicznych odkryć 2022 roku. Wśród wyróżnionych projektów znalazły się tegoroczne, polsko-peruwiańskie badania w królewskiej nekropoli Castillo de Huarmey. Badacze z Uniwersytetu Warszawskiego w lutym odkryli „Galerię Elitarnych Rzemieślników”.

Czytaj dalej „Polskie odkrycie wyróżnione w TOP 10 magazynu „Archaeology””