Istniejące od 75 lat PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, placówka starsza od samej Akademii (70 lat) ma zostać zamknięte do końca 2023 roku. Tak postanowił prezes PAN, prof. Marek Konarzewski, pełniący tę funkcję od stycznia tego roku. Co się stanie z pracownikami tej placówki? Gdzie trafi ponad 175 tysięcy eksponatów? Petycję sprzeciwiającą się likwidacji Muzeum Ziemi podpisało już ponad 4500 osób.
Źródło: Facebook PAN MZ
Historia placówki
W 1932 roku z inicjatywy społecznej powołano w Warszawie Towarzystwo Muzeum Ziemi, które za cel swojego działania obrało utworzenie w stolicy Polski nowoczesnego muzeum geologicznego. Wśród założycieli i współpracowników Towarzystwa byli najwybitniejsi geolodzy swojego czasu, w tym Roman Kozłowski (1889-1977), Tadeusz Wojno (1884-1971) czy szerzej znany sympatykom archeologii – Jan Samsonowicz (1888-1959), odkrywca kopalni neolitycznych krzemienia pasiastego w Krzemionkach Opatowskich. Już w następnym roku zaczęło gromadzić kolekcje muzealne, by w 1938 roku rozpocząć również działalność popularyzatorską. Pożoga II wojny światowej pochłonęła część kolekcji, jednak tuż po zakończeniu działań zbrojnych Towarzystwo wróciło do rutyny naukowej i kolekcjonerskiej. W 1947 roku zbiory przekazano Państwu. Głównym warunkiem było utworzenie publicznego Muzeum Ziemi. W 1948 r. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów powołano instytucję państwową pod nazwą „Muzeum Ziemi”. Jedenaście lat później, w 1959 roku Muzeum Ziemi zostało przejęte przez Polską Akademię Nauk.
Źródło: Facebook PAN MZ
Zabytkowa siedziba
Siedzibą Muzeum Ziemi są dwie zabytkowe budowle przy Al. Na Skarpie 20/26 i 27, znajdujące się w sercu Warszawy. Historia powstania i wykorzystania obu obiektów wiąże się nierozerwalnie z dziejami budowy zespołu pałacowo-ogrodowego, zwanego ogrodami „Na Górze”. Twórcą projektu zabudowy był wybitny architekt czasów stanisławowskich Szymon Bogumił Zug (1733-1807), który stworzył w tym miejscu rezydencję ogrodową dla brata króla, księcia Kazimierza Poniatowskiego. Posesja kilkukrotnie zmieniała właścicieli, aż w końcu w roku 1849 nabyli ją Braniccy. Przekształcili oni całe założenie parkowe oraz istniejące budynki w stałą warszawską siedzibę swej rodziny. Obiekt ten, przebudowywany wielokrotnie w latach późniejszych, przeszedł z czasem na własność Lubomirskich, pozostając w ich posiadaniu aż do wybuchu ostatniej wojny. Wojna ciężko nadszarpnęła konstrukcję budowli, jednak prace restauracyjne pozwoliły w grudniu 1951 roku na udostępnienie publiczności pierwszej stałej wystawy w pałacyku na Frascati funkcjonującym od tej pory jako gmach Muzeum Ziemi.
Sąsiedni budynek, na zboczu wąwozu, po śmierci księcia Kazimierza Poniatowskiego (1800) mieścił przez pewien czas Lożę Masońską. W gmachu tym w 1887 roku zostało otwarte dla publiczności prywatne Muzeum Zoologiczne zainicjowane przez Konstantego Branickiego. W latach 1935-1938 fragmenty dawnej budowli wzniesionej przez S. B. Zuga zostały gruntownie przebudowane przez znanego architekta Bohdana Pniewskiego (1897-1965), który mieszkał tu i tworzył do końca swego życia.
Ważny punkt oporu
W czasie Powstania Warszawskiego w 1944 roku budynek stanowił ważny punkt oporu powstańców toczących zacięte walki w rejonie ulicy Książęcej i Placu Trzech Krzyży. Pozostał po nich niezwykły ślad w postaci utrwalonych na marmurowych schodach plam krwi przelanej przez nieznanego uczestnika walk powstańczych. Ten wyjątkowy w swej wymowie dokument z czasów ostatniej wojny upamiętniony został specjalną tablicą odsłoniętą wewnątrz budynku w miesiącu pamięci narodowej 21 kwietnia 1980 roku.
Źródło: Facebook PAN MZ
Kolekcje
W ciągu 75 lat istnienia, placówka zgromadziła kolekcję liczącą obecnie ponad 175 tysięcy numerów inwentarzowych. W zbiorach znajdują się bezcenne okazy paleobotaniczne, paleozoologiczne, jedna z najwspanialszych na świecie kolekcji bursztynu i innych żywic kopalnych, bezcenny zbiór meteorytów czy archiwaliów najwybitniejszych polskich geologów i przyrodników tj. Antoni Bolesław Dobrowolski (1872-1954), polski geofizyk i podróżnik, czy też Zofia Kielan-Jaworowska (1925-2015), polska paleontolożka. PAN Muzeum Ziemi gromadzi również olbrzymią ilość holotypów, czyli form przewodnich, na podstawie których wyróżnia się nowy gatunek lub podgatunek m. in. roślin i zwierząt. Warto podkreślić, że zbiory te wciąż są opracowywane, publikowane, a także eksponowane na wystawach stałych oraz czasowych (jak chociażby ostatnia poświęcona wybitnej polskiej paleobotaniczce, Hannie Czeczott). W zbiorach Muzeum Ziemi znaleźć można również zabytki archeologiczne, jak chociażby wytwory bursztynowe pochodzące z neolitycznych pracowni bursztyniarskich na Żuławach Wiślanych.
Źródło: Facebook PAN MZ
Badania
PAN Muzeum Ziemi w Warszawie prowadzi szerokozakrojone badania interdyscyplinarne zarówno w Polsce, jak i za granicą. Większość z działań badawczych związana jest ściśle z profilem gromadzonych zbiorów, niemniej olbrzymia część z nich jest wynikiem różnorodnych inicjatyw własnych pracowników placówki oraz ofertą badawczą innych ośrodków naukowych krajowych i zagranicznych zainteresowanych współpracą umożliwiającą wykorzystanie zasobów kolekcji muzealnych. Ważnym obszarem badań są analizy mięczaków z obszaru powstałego 34 miliony la temu morza Paratetydy, poznanie składu pradawnej flory Turowa czy Gór Świętokrzyskich, studia nad genezą i rozprzestrzenieniem się bursztynu oraz innych żywic kopalnych, z uwzględnieniem analizy metod ich wykorzystywania przez człowieka, rozważania dziejowe związane z historią nauk geologicznych czy z zakresu ochrony przyrody i muzealnictwa przyrodniczego. Jednak PAN Muzeum Ziemi w Warszawie to nie tylko placówka z jej okazami i zabytkową siedzibą. To przede wszystkim ludzie, którzy tworzyli i tworzą to miejsce, a swoją pracą przyczyniają się do poszerzania naszej wiedzy o różnorodnych dziejach Ziemi. To autorzy książek, artykułów i wystaw, laureaci nagród oraz grantów naukowych. Naukowcy i odkrywcy, realizujący edukacyjną i popularyzacyjną misję Polskiej Akademii Nauk. Muzeum Ziemi to miejsce, które w wyjątkowy sposób sprzyja nie tylko zdobywaniu wiedzy, ale również prowadzeniu działalności badawczej, również w oparciu o zbiory placówki. Jego likwidacja będzie niepowetowaną stratą dla nauki.
Źródło: Facebook PAN MZ
Petycja
Sprzeciw decyzji Polskiej Akademii Nauk wyrazili sympatycy Muzeum Ziemi z dr. Adamem Przywarą na czele. Stworzył on internetową petycję „Ocalmy Muzeum Ziemi PAN w Warszawie!”, w której pisze: „Zwracamy się do Pana Prezesa z prośbą o docenienie potencjału Muzeum Ziemi. To jednostka starsza niż Polska Akademia Nauk, która ma szansę jeszcze przez wiele lat wypełniać brak narodowego muzeum historii naturalnej.” Mając na uwadze dobro kolekcji, instytucji muzealnej, polskiego muzealnictwa przyrodniczego oraz naszą współpracę z badaczami tej placówki, dołączamy do petycji, gorąco zachęcając do podpisania jej i udostępniania.
LINK DO PETYCJI:
https://www.petycjeonline.com/ocalmy_muzeum_ziemi_pan_w_warszawie
Źródło informacji: www.mz.pan.pl
Artykuły pracowników PAN Muzeum Ziemi w Warszawie publikowane przez Archeowieści:
Późnoplejstoceńska tułaczka człowieka anatomicznie współczesnego
Czy homininy polowały w plejstocenie na euroazjatyckie słonie leśne?
Wypowiedź zapowiadająca likwidację PAN Muzeum Ziemi w Radio Kolor
Artykuł w PAP z oficjalnym stanowiskiem Polskiej Akademii Nauk w sprawie likwidacji placówki