Kategoria: Archeologia Ameryki Południowej

Opublikowane w

Toro Muerto – badania prekolumbijskich petroglifów

Stanowisko archeologiczne Toro Muerto – jeden z największych zespołów sztuki naskalnej na świecie, leży w niewielkiej pustynnej dolinie na zachód od przedgórza Andów. Dużą ich część zdobią petroglify (ryty naskalne) stworzone przez przedstawicieli kilku lokalnych kultur, którzy przez wiele stuleci  (prawdopodobnie od początku naszej ery aż do czasów inkaskich) przybywali do tego wyjątkowego miejsca, aby wziąć udział w  ceremoniach.

Zapraszamy na film opisujący badania na stanowisku

Czytaj dalej „Toro Muerto – badania prekolumbijskich petroglifów”

Opublikowane w

Lamy w dżungli? Czyli co wiemy o hodowli wielbłądowatych na wschodnich stokach Andów

Lamy (Lama glama) i alpaki (Vicugna pacos) jako jedyne duże udomowione endemiczne ssaki w peruwiańskich Andach miały ogromne znaczenie dla wszystkich prekolumbijskich kultur andyjskich. Ich hodowla zapewniała potrzebne surowce mięso, runo do produkcji tkanin, kości do wytwarzania narzędzi i ozdób, oraz odchody wykorzystywane jako opał i nawóz. Lamy były także zwierzętami jucznymi i przemierzały Andy w karawanach handlowych. Lamy i alpaki zajmowały również znaczące miejsce w ikonografii prekolumbijskiej – ich wizerunki utrwalano na ceramice, tkaninach czy na skałach w postaci petroglifów i rytów.

Na nieszczęście zooarcheologów (czyli badaczy relacji między ludźmi a zwierzętami w przeszłości) południowoamerykańskie wielbłądowate są ze sobą genetycznie blisko spokrewnione, co utrudnia ich identyfikację gatunkową na podstawie kości zwierzęcych wydobytych podczas prac archeologicznych. Z tego powodu w zooarcheologii andyjskiej konwencjonalnie określa się je wspólnym mianem „wielbłądowatych”.

Czytaj dalej „Lamy w dżungli? Czyli co wiemy o hodowli wielbłądowatych na wschodnich stokach Andów”

Opublikowane w

[WYWIAD] Piaski pustyni i mumie. Bioarcheologia na północnym wybrzeżu Peru

Archeologia jest nauką badającą pozostałości działalności ludzkiej. Niekiedy przyjmuje to bardzo dosłowną postać, a zwłaszcza w przypadku gdy przedmiotem badań stają się ludzkie szczątki. O tym czy kości kłamią i jaką specyfiką charakteryzują się badania nad ludzkimi szczątkami na północnym wybrzeżu Peru porozmawiamy w dzisiejszym wywiadzie z bioarcheologiem, dr. hab. Wiesławem Więckowskim z Wydziału Archeologii UW.

Uwaga: Tekst zawiera zdjęcia szczątków ludzkich

Czytaj dalej „[WYWIAD] Piaski pustyni i mumie. Bioarcheologia na północnym wybrzeżu Peru”

Opublikowane w

73 nienaruszone pochówki z rzeźbionymi maskami odkryte w Pachacámac

W Pachacámac zostały właśnie odkryte 73 nienaruszone pochówki w tobołach pogrzebowych, niektóre z rzeźbionymi maskami. Miejscem znaleziska jest rozległy zespół cmentarzysk z różnych okresów u stóp Świątyni Malowanej. Niedaleko natrafiono także drewniane berła z wizerunkami dostojników Imperium Wari.

Pochówki pochodzą z drugiej połowy Horyzontu Środkowego, to znaczy z czasu panowania Imperium Wari. Toboły początkowo składano indywidualnie, a później także grupowo. Stan zachowania większości jest spektakularny.

Czytaj dalej „73 nienaruszone pochówki z rzeźbionymi maskami odkryte w Pachacámac”

Opublikowane w

Polscy Archeolodzy za Oceanem: Katedra Archeologii Ameryk UW

Polscy archeolodzy z Katedry Archeologii Ameryk Uniwersytetu Warszawskiego otwierają drzwi do fascynującego świata odkryć i badań w obu Amerykach. Ich prace obejmują nie tylko spektakularne wykopaliska, takie jak odkrycie grobowca królewskiego preinkaskiej cywilizacji Wari w Castillo de Huarmey, ale także interdyscyplinarne projekty badawcze prowadzone w Ameryce Środkowej i Południowej. Archeolodzy opowiadają o historii polskich badań archeologicznych w Amerykach oraz codziennym życiu na wykopaliskach, podróżach, integracji z lokalnymi społecznościami i znaczeniu misji badawczej. Wspólny mianownik ich prac to nie tylko fascynujące odkrycia, ale także budowanie mostów między narodami i kulturami.

Czytaj dalej „Polscy Archeolodzy za Oceanem: Katedra Archeologii Ameryk UW”

Opublikowane w

Polskie komputerowe aplikacje w archeologii

W dniach 2-6 kwietnia 2023 odbyła się pięćdziesiąta międzynarodowa konferencja Computer Application and Quantitative Methods in Archaeology w Amsterdamie. Polską archeologię reprezentowała silna interdyscyplinarna grupa, która przygotowała dwie sesję oraz zaprezentowała 10 prezentacji oraz 2 postery.

Model fotogrametryczny kurhanu podczas wykopalisk z oznaczeniami pokazującymi lokalizację różnych zabytków
opr. J. Stępnik

Czytaj dalej „Polskie komputerowe aplikacje w archeologii”

Opublikowane w

Qhapaq Ñan – inkaskie drogi w Andach

Qhapaq Ñan – system dróg stworzony dla Imperium Inków, czyli Tawantinsuyu. Pozwalał na połączenie rozległych terenów na obszarze andyjskim, w Ameryce Południowej, dla ułatwienia administracji tak wielkiego terytorium. Wykorzystywał osiągnięcia architektoniczne wcześniejszych kultur prekolumbijskich.

Siatka dróg zbudowana przez Inków miała służyć przede wszystkim do przemieszczania się armii, ale także ułatwiać przenoszenie informacji przez chasqui, to znaczy królewskich posłańców, oraz umożliwiać wymianę towarową między terenami należącymi do różnych ekosystemów.

Obecnie pozostałości wyżej wspomnianej struktury znajdują się na terenie sześciu państw Ameryki Południowej: Ekwadoru, Kolumbii, Peru, Boliwii, Chile oraz Argentyny. Ochroną Qhapaq Ñan zajmują się ministerstwa kultury tych państw. W 2014 roku ponad 30 000 km znanych i przebadanych dróg zostało wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Schody na stanowisku Tipón
© P. Czerwińska, opublikowano na licencji CC BY 4.0

Czytaj dalej „Qhapaq Ñan – inkaskie drogi w Andach”

Opublikowane w

Nowe odkrycia w nekropolii królewskiej w Castillo de Huarmey

Nowe odkrycia w Castillo de Huarmey potwierdzają poprzednie teorie polskich badaczy. Nekropola badana przez archeologów z Uniwersytetu Warszawskiego służyła jako miejsce pochówku elit i kultu przodków społeczności kultury Wari. Do wąskiego grona osób, które mogły dostąpić zaszczytu pochówku w grobowcach królewskich w Castillo de Huarmey zaliczano także wybitnych artystów i rzemieślników służących na dworze władców Wari.

Galeria Elitarnych Rzemieślników znaleziona w 2022 roku znajdowała się tuż pod królewskim mauzoleum Castillo de Huarmey, odkrytym 10 lat wcześniej
© M. Giersz, na licencji CC BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Nowe odkrycia w nekropolii królewskiej w Castillo de Huarmey”

Opublikowane w

Badania toksykologiczne dzieci złożonych w ofierze przez Inków

Capacocha, podczas której składano w ofierze dzieci i młode kobiety, była jednym z najważniejszych rytuałów w imperium inkaskim. Najnowsze badania toksykologiczne dzieci złożonych w ofierze na szczycie wulkanu Ampato (Peru) wykazały, że w ostatnich miesiącach życia żuły one liście koki i piły ayashuasca. Analizy przeprowadził międzynarodowy zespół kierowany przez Dagmarę Sochę, bioarcheolog z Centrum Badań Andyjskich Uniwersytetu Warszawskiego (CEAC UW), wspólnie z Marzeną Sykuterą z Katedry Medycyny Sądowej Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oraz Johanem Reinhardem (odkrywcą mumii) i peruwiańskim archeologiem Ruddym Chávezem Pereą.

 

Wykopaliska na 5800 m n.p.m.
© J. Reinhard

Czytaj dalej „Badania toksykologiczne dzieci złożonych w ofierze przez Inków”

Opublikowane w

Czy zębów rekina używano jako narzędzi? Archeologia eksperymentalna

Znaleziska ekofaktów, do których zaliczają się szczątki zwierzęce, są powszechne na stanowiskach archeologicznych w każdym zakątku świata. Badania tych szczątków pozwalają na określenie gatunków hodowanych w danej społeczności oraz sposobu wykorzystywania produktów pochodzenia zwierzęcego. Szczątki dzikiej zwierzyny pozwalają na ustalenie, które gatunki uległy synantropizacji i funkcjonowały w ludzkich osadach oraz na które zwierzęta polowano. Część z pozostałości zwierzęcych to szczątki pokonsumpcyjne, noszące ślady oddzielania  mięsa od kości oraz obróbki termicznej. Dodatkowo szczątki zwierzęce mogły być obrabiane i używane jako narzędzia. Dotyczy to najczęściej kości, natomiast analizy wykorzystywania zwierzęcego uzębienia – zwłaszcza fauny oceanicznej – przez ludzi są bardzo rzadkie. Niniejszy tekst zaprezentuje Państwu przykład badań związanych z archeologią eksperymentalną, które rzucają nowe światło na używanie zębów rekina przez rdzenne społeczności wybrzeża Brazylii.

Południowe wybrzeże Brazylii, Praia Olho de Boi © Antonio Delgado opublikowano na licencji CC BY-ND 2.0, via Wikimedia Commons
Południowe wybrzeże Brazylii, Praia Olho de Boi
© Antonio Delgado
opublikowano na licencji CC BY-ND 2.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Czy zębów rekina używano jako narzędzi? Archeologia eksperymentalna”