Archeologiczny tour de Podlasie

W jeden z najgorętszych czerwcowych weekendów (18‒21.06) grupa studentów i pracowników Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego wzięła udział w objeździe rowerowym po niezwykle urokliwej części Polski, zwanej Podlasiem. Uczestników nie zniechęciły ani upały, ani drobne kontuzje, a za cel obrali sobie zwiedzenie tej krainy od mniej znanej – za to niezwykle fascynującej – archeologicznej strony. Podążali między innymi śladami Gotów i ich pobratymców, którzy w III wieku n. e. przewędrowali przez te ziemie i pozostawili po sobie ślad w postaci cmentarzysk.

Krzyże wotywne w sanktuarium w Grabarce © A. Cieśliński, na licencji CC BY-SA 4.0
Krzyże wotywne w sanktuarium w Grabarce
© A. Cieśliński, na licencji CC BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Archeologiczny tour de Podlasie”

Nowy, przełomowy sposób na odszyfrowanie pisma linearnego A

Enigmatyczne pismo linearne A, znane z glinianych tabliczek pochodzących z czasów największego rozkwitu kultury minojskiej na Krecie (około 1800–1450 p.n.e.), może niedługo zostać odczytane. Nowatorska metoda, zaproponowana przez młodą badaczkę z Uniwersytetu w Cambridge,  opiera się na… Internecie! Może on pomóc w odszukaniu prawdopodobnych powiązań ze znacznie lepiej rozpoznanym pismem linearnym B, które rozwinęło się w późniejszym okresie prehistorycznej Grecji. (Stopniowe) odszyfrowanie pisma linearnego A jest w zasięgu ręki!

Jedna z tabliczek z bazy SigLA z różnymi znakami pisma linearnego A. Źródło https://sigla.phis.me/, Ester Salgarella, Simon Castellan. CC BY-NC-SA 4.0
Jedna z tabliczek z bazy SigLA z różnymi znakami pisma linearnego A.
Źródło: SigLA, Ester Salgarella, Simon Castellan. Dzięki uprzejmości dr Salgarella, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Nowy, przełomowy sposób na odszyfrowanie pisma linearnego A”

DNA zdradza, skąd pochodzą Etruskowie

Etruskowie należą do najbardziej tajemniczych ludów starożytności. Już greccy i rzymscy autorzy zadawali pytanie, które do dziś pozostaje bez definitywnej odpowiedzi: Skąd wzięli się Etruskowie? Byli rdzenną ludnością Italii? Przybyli z Anatolii? A może – jak chciał Liwiusz – napłynęli do Italii z terenów alpejskich?

Fresk przedstawiający etruskich tancerzy i muzykantów Grobowiec Leopardów, nekropola Monterozzi, Tarquinia, Włochy, Domena Publiczna
Fresk przedstawiający etruskich tancerzy i muzykantów
Grobowiec Leopardów, nekropola Monterozzi, Tarquinia, Włochy, Domena Publiczna

Czytaj dalej „DNA zdradza, skąd pochodzą Etruskowie”

CMENTARZYSKO – film dokumentalny

CMENTARZYSKO w reż. Krzysztofa Zaniewskiego to niespełna 30-minutowy dokument o początkach badań archeologicznych w Zaborowie na terenie zachodniego Mazowsza. Badania prowadzą dwie instytucje tj. Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie i Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jako partner medialny mamy przyjemność zaprosić Państwa na seans:

Czytaj dalej „CMENTARZYSKO – film dokumentalny”

Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim

Dotychczas uznawano, że handel Inuitów z Europejczykami rozpoczął się w 1741 roku, kiedy to Vitus Bering nawiązał pierwszą historycznie udokumentowaną wymianę z rdzennymi mieszkańcami Alaski. Przez kolejne sto lat w arktycznej Alasce rosyjscy kupcy zaopatrywali Inuitów  w dobra ze Starego Świata. Do najczęściej przywożonych przez Europejczyków towarów należały tytoń, wyroby metalowe oraz szklane. Aktywność rosyjskich osadników – także w zakresie handlu – wzdłuż wybrzeża półwyspu była ciągła, ale mało intensywna. W związku z powyższym badacze uznają, że znaczna część produktów ze Starego Świata trafiała na Alaskę w wyniku handlu z rdzennymi ludami wschodniej Syberii przez Cieśninę Beringa. Poza europejskimi wyrobami szklanymi do Ameryki trafiały także towary z Chin. Najnowsze badania naukowców z University of Alaska wskazują jednak, że datowanie części szklanych paciorków z osad Inuitów jest wcześniejsze niż przedmiotów dostarczanych przez rosyjskich kupców i osadników.

Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik) National Park Service, Domena Publiczna
Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik)
National Park Service, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim”

Ile indyków potrzeba, żeby wykonać jeden koc, czyli prekolumbijska moda użytkowa

Nawet na pustyniach południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych noce potrafią być chłodne. Aby poprawić komfort życia rdzenna ludność produkowała koce z tkanin wykonanych z włókien roślinnych pokrytych ptasimi piórami. Najczęściej pozyskiwano je od udomowionych indyków. Zespół badawczy ze Stanów Zjednoczonych przeanalizował tkaninę z XIII wieku n.e. pod względem technologicznym, aby określić ile materiału, zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego, było potrzebne do wykonania jednego koca. Naukowcy przypuszczają, że każdy członek społeczności miał przynajmniej jeden koc, który służył mu jako odzienie i kołdra w zimowe dni.

Dzięki uprzejmości Orange County Archives Opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikipedia Commons/Skadrowane z oryginału
Dzięki uprzejmości Orange County Archives
Opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikipedia Commons/Skadrowane z oryginału

Czytaj dalej „Ile indyków potrzeba, żeby wykonać jeden koc, czyli prekolumbijska moda użytkowa”

Opór przed nowym. Badacze wobec XIX-wiecznych odkryć archeologicznych w północnej Hiszpanii

Truizmem jest stwierdzenie, że odkrycia mają to do siebie, iż często zmieniają wyobrażenie o świecie. Czasem dość drastycznie, o czym przekonali się współcześni Kopernikowi, Galileuszowi, Newtonowi czy Tesli. Wszystkie te postacie przeniosły stan wiedzy człowieka na zupełnie inny poziom świadomości. Towarzyszyły temu jednak konflikty ze środowiskami nastawionymi wojowniczo wobec nowego. Podobne zdarzenia skrywa archeologia pradziejowa, której wybitnym, historycznym już postaciom, jak Jacques Boucher de Perthes (1788–1868) czy Hermann Schaaffhausen (1816–1893), rzucano kłody pod nogi. Niejednokrotnie oskarżano ich o fałszerstwa i blagierstwa. Pomimo obrony swoich opinii i prawdziwości badań autorzy fenomenalnych odkryć poddani ostracyzmowi naukowemu często umierali  niezrozumiani i zdyskredytowani. Jednym z nich był Marcelino Sanz de Sautuola (1831–1888). W dzisiejszym artykule Archeowieści prezentują jedno z najbardziej kontrowersyjnych odkryć XIX wieku, czyli malowidła naskalne z jaskini Altamira.

Fragment rysunku naskalnego z jaskini Altamira fot. Museo de Altamira y D. Rodríguez, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0
Fragment rysunku naskalnego z jaskini Altamira
fot. Museo de Altamira y D. Rodríguez, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0

Czytaj dalej „Opór przed nowym. Badacze wobec XIX-wiecznych odkryć archeologicznych w północnej Hiszpanii”

Grupy krwi neandertalczyków i denisowiańczyków rozszyfrowane

W ciągu ostatniej dekady postęp technologiczny umożliwił wygenerowanie danych z całego genomu około 15 wymarłych hominidów neandertalskich i denisowiańskich, które żyły od 40 000 do 100 000 lat temu na obszarze pomiędzy Europą Zachodnią a Syberią. Ujawniły one strukturę populacji, liczne przemiany demograficzne i fluktuacje w przepływie genów między populacjami tych hominidów.

Jednak do tej pory w badaniach pomijano znaczenie grupy krwi. Zespół prof. Silvany Condemi z Université d’Aix-Marseille przeanalizował grupy krwi neandertalczyków i denisowiańczyków, aby prześledzić współczesną różnorodność ludzi oraz przedyskutować aspekty zdrowotne i wrażliwość archaicznych populacji. W tym celu wykorzystał wysokiej jakości genomy jądrowe trzech neandertalczyków i jednego denisowiańczyka.

Neandertalczycy z Le Moustier C.R.Knight 1920, Domena Publiczna
Neandertalczycy z Le Moustier
C.R.Knight 1920, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Grupy krwi neandertalczyków i denisowiańczyków rozszyfrowane”