Kategoria: Archeologia Bliskiego Wschodu

Opublikowane w

Przemoc w kolebce cywilizacji

Od setek lat trwa spór o rolę przemocy w rozwoju ludzkiej cywilizacji. Niektórzy autorzy, inspirowani przez mit szlachetnego dzikusa albo pisma Jeana-Jacquesa Rousseau, uważają, że ludzie pierwotni byli z natury dobrzy i dopiero rozwój kultury doprowadził do konfliktów, których kulminację stanowiła II wojna światowa. Inni z kolei, idąc za poglądami Thomasa Hobbesa, uznają człowieka za istotę z gruntu złą, której skłonność do agresji jedynie instytucje państwa trzymają w ryzach. Ten spór o naturę człowieka ma wiele odsłon i jest w dużym stopniu sporem filozoficznym, wykorzystującym niekiedy obserwacje etnograficzne albo socjologiczne, w mniejszym stopniu dane historyczne, zwłaszcza z ostatnich kilkuset lat, a wyniki badań archeologicznych bardzo wybiórczo albo wcale.

Czytaj dalej „Przemoc w kolebce cywilizacji”

Opublikowane w

Wykład profesora Iana Kujita: Społeczności neolitu preceramicznego

Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego organizuje wykład profesora Iana Kuijta (Wydział Antropologii, Uniwersytet Notre Dame) zatytułowany „Social abstraction, egalitarianism, and Pre-
Pottery Neolithic communities: Reconsidering the evolution of the world’s first villages”.

Odbędzie się on 13 października, godz. 11:30-13:00, w sali 212 w budynku Wydziału Archeologii,
Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa. Wykład będzie dostępny również online; w celu otrzymania linku prosimy o kontakt z dr hab. Aldoną Mueller Bieniek (a.muellerbie@uw.edu.pl).

Czytaj dalej „Wykład profesora Iana Kujita: Społeczności neolitu preceramicznego”

Opublikowane w

Trzy bursztynowe paciorki

Bałtycki bursztyn (eoceński sukcynit) był materiałem bardzo cenionym w starożytności i już w górnym paleolicie jego niewielkie ilości docierały do południowej Polski, a nawet na Słowację. Jednak dopiero w III tysiącleciu p.n.e. wraz z rozprzestrzenieniem się w zachodniej i środkowej Europie pucharów dzwonowatych większe ilości bałtyckiego bursztynu trafiały za Zachód, a sporadycznie nawet do krajów śródziemnomorskich, gdzie już wcześniej eksploatowane były złoża mezozoicznych bursztynów, m.in. na Półwyspie Iberyjskim. Wreszcie w epoce żelaza, a zwłaszcza po utworzeniu na przełomie er efektywnego szlaku bursztynowego, wielkie ilości bałtyckiego bursztynu zaczęły być importowane do wszystkich prowincji Cesarstwa Rzymskiego, a nawet na Bliski Wschód. Dwie niedawne publikacje pokazują jednak, że sukcynit znacznie wcześniej trafiał na stanowiska archeologiczne położone zaskakująco daleko od wybrzeży Bałtyku.

Czytaj dalej „Trzy bursztynowe paciorki”

Opublikowane w

Zęby ujawniają tajemnice miast Mezopotamii

Najwcześniejsze wielkie miasta powstały w północnej Mezopotamii w późnym chalkolicie (ok. 4200-2900 p.n.e.). Był to czas przejścia od lokalnych wiejskich struktur społecznych do wielkich miast z hierarchicznymi społeczeństwami, bardziej wyraźnym podziałem pracy i rozwojem władzy centralnej prowadzącym do formowania się wczesnych państw. Szczególnie szybko rozwijało się stanowisko Tell Brak, które osiągnęło ponad 120 hektarów już w pierwszej połowie IV tysiąclecia p.n.e. Nie było jednak jasne, czy proces ten był spowodowany jedynie przyrostem naturalnym w miejscowej populacji, czy też migracją i wchłanianiem ludzi z różnych obszarów. Artykuł opublikowany niedawno w Journal of Anthropological Archaeology dostarczył nowych przesłanek sugerujących, że rozwój miast w późnym chalkolicie był wspierany przez imigrację. Podobnie jak dzisiaj, ludzie migrowali do miasta grupami i osiedlali się w osobnych dzielnicach, które nie integrowały się przez kilka pokoleń. Czytaj dalej „Zęby ujawniają tajemnice miast Mezopotamii”

Opublikowane w

Bioarchaeology of the Near East – tom 16 jest już dostępny

Najnowszy tom czasopisma Bioarchaeology of the Near East zawiera trzy artykuły. Grigoria Ioannou i Kirsi O. Lorenz przedstawiają systematyczny przegląd historii i aktualnego stanu badań nad bioarcheologią Cypru. Yossi Nagar z kolegami opisuje szkielet mężczyzny znaleziony w jaskini na Pustyni Judzkiej i datowany na wczesny chalkolit. Wreszcie Stephen Haines z kolegami pokazuje dwa przypadki małżowiny puszkowej, cechy niemetrycznej występującej w jamie nosowej i zidentyfikowanej u dwóch kobiet z XX-wiecznego Cypru.

Czytaj dalej „Bioarchaeology of the Near East – tom 16 jest już dostępny”

Opublikowane w

Powrót do Lagasz

Lagasz (obecnie Tell al-Hiba) to sumeryjskie miasto, które w III tysiącleciu p.n.e. było ważnym ośrodkiem politycznym i religijnym, jedną z dwóch stolic państwa Lagasz – drugą było Girsu (obecnie Tello). Już w roku 1877 prowadził tam wykopaliska Robert Koldewey, a w latach 1968-1976 Vaughn E. Crawford odkrył monumentalne świątynie bogini Inanny i boga Ningirsu oraz budynek administracyjny. Od roku 2019 na stanowisku Tell al-Hiba realizowany jest projekt kierowany przez Holly Pittman (Penn Museum), którego pierwsze wyniki zostały właśnie opublikowane w czasopiśmie Antiquity.

Czytaj dalej „Powrót do Lagasz”

Opublikowane w

Polskie komputerowe aplikacje w archeologii

W dniach 2-6 kwietnia 2023 odbyła się pięćdziesiąta międzynarodowa konferencja Computer Application and Quantitative Methods in Archaeology w Amsterdamie. Polską archeologię reprezentowała silna interdyscyplinarna grupa, która przygotowała dwie sesję oraz zaprezentowała 10 prezentacji oraz 2 postery.

Model fotogrametryczny kurhanu podczas wykopalisk z oznaczeniami pokazującymi lokalizację różnych zabytków
opr. J. Stępnik

Czytaj dalej „Polskie komputerowe aplikacje w archeologii”

Opublikowane w

Badania starożytnego DNA rzucają światło na pochodzenie pierwszych europejskich rolników

Kwestia pochodzenia pierwszych rolników w Europie wciąż wzbudza wiele dyskusji, zwłaszcza w aspekcie okresu różnicowania się tej populacji oraz zachodzących w niej procesów. Najnowsze badania genetyczne dostarczają odpowiedzi na te nurtujące pytania. Wskazują bowiem, że pierwsi rolnicy Europy wyłonili się w wyniku wielofazowego procesu mieszania się społeczności południowo-zachodniej Azji z pomniejszoną efektem wąskiego gardła populacją zachodnich łowców-zbieraczy, co miało mieć miejsce najprawdopodobniej po okresie maksimum ostatniego zlodowacenia. Wyniki te stanowią klucz do zrozumienia procesów leżących u podstaw przemian neolitycznych.

Czytaj dalej „Badania starożytnego DNA rzucają światło na pochodzenie pierwszych europejskich rolników”

Opublikowane w

Nie tylko Göbeklitepe

Biuro Radcy ds. Kultury i Informacji Ambasady Republiki Turcji, Uniwersytet Warszawski oraz Agencja Promocji i Rozwoju Turystyki Turcji zorganizują 19 kwietnia 2023 r. na Uniwersytecie Warszawskim seminarium archeologiczne i wystawę fotograficzną zatytułowaną „The land of great transformation”. Celem tego wydarzenia jest zwrócenie uwagi na niedawne wykopaliska archeologiczne na proto-neolitycznych stanowiskach archeologicznych w regionie Şanlıurfa, dostarczające dowodów na to, że słynne kamienne konstrukcje w Göbeklitepe nie były wyjątkowe, ale typowe dla okresu formowania się społeczeństw rolniczych.

Źródło: Biuro Radcy ds. Kultury i Informacji Ambasady Republiki Turcji

Czytaj dalej „Nie tylko Göbeklitepe”

Opublikowane w

Pośladki Kim Kardashian raz jeszcze

Jak zapewne niektórzy czytelnicy Archeowieści już się domyślili, wczorajszy wpis o pośladkach Kim Kardashian był primaaprilisowym żartem. To prawda, że ormiańscy przodkowie Kim Kardashian mieszkali we wsi Karakale. Istnieli również Karduchowie opisani przez Ksenofonta, a przytoczony fragment z Anabazy jest autentyczny, oprócz ostatnich dwóch zdań. To również prawda, że Kurdowie chętnie noszą szarawary, a u Hotentotek często występuje steatopygia. Cała reszta została zmyślona.

Kim Kardashian podczas ceremonii chrztu w katedrze w Eczmiadzynie, Armenia. Źródło: Twitter, @KimKardashian

Czytaj dalej „Pośladki Kim Kardashian raz jeszcze”