Archeologia to dziedzina, w której naturę wpisana jest fragmentaryczność materiału źródłowego, dlatego też zachowanie ścisłego rygoru naukowego ma fundamentalne znaczenie w procesie interpretacji znalezisk. Nierzadko zdarza się, że na zadane pytania nie da się udzielić jednoznacznych odpowiedzi, a nasza wiedza na temat przeszłych ludzkich populacji jest pełna luk i niejasności. Taka sytuacja kreuje szerokie pole dla przedstawicieli pseudonauki, którzy pod płaszczykiem tytanicznej walki z “uniwersyteckim mainstreamem” próbują, często z sukcesem, przeforsować niemające wiele wspólnego z wynikami badań, ale za to przemawiające do wyobraźni fantazje na temat minionych czasów.
Przykłady można mnożyć. Przed kilkudziesięcioma laty sporo rozgłosu zebrały książki Ericha von Dänikena, do dziś popularnością cieszy się „Zakazana archeologia”, a niedawno w serwisie Netflix zagościła „Prehistoryczna apokalipsa”. Z kolei na naszym lokalnym podwórku jak bumerang powraca temat Wielkiej Lechii. Choć trudno o pełny przegląd, można wskazać kilka dominujących wątków: ludzkość jest tak naprawdę starsza niż twierdzą naukowcy, za piramidami stoi pozaziemska cywilizacja, zarówno dziś, jak i przed laty ludzkość zamieszkują giganci, a korzenie państwa polskiego sięgają nie pierwszych Piastów, a tak naprawdę przełomu er.
Trudno powiedzieć, z czego wynika tak silna w niektórych środowiskach potrzeba kontestowania dokonań nauki. Nie wiadomo też w jakim celu rzekome “elity” miałyby ukrywać przed ludźmi wiedzę o tym, że Homo sapiens sapiens tak naprawdę jest znacznie starszym gatunkiem, albo o obecności gigantów w przeszłości. Czy chodzi tu o elitarne poczucie przynależności do wąskiej grupy osób, które “poznały prawdę”? A może jest to efekt manii prześladowczej? A może przyczyna leży w niskim poczuciu wartości? Pozostaje nam tylko spekulować, niemniej trzeba przyznać, że manipulacje pseudoarcheologów bywają niezwykle sugestywne i przekonujące, a do tego udzielają prostych odpowiedzi tam, gdzie metoda naukowa udzielić ich nie pozwala.
Powyższe wątki poruszone zostały w jednym z odcinków podcastu Karoliny Opolskiej pt. „Teoria spisku” realizowanym w Sekielski Brothers Studio, do obejrzenia którego serdecznie zapraszamy.