W połowie czerwca polska archeologia znowu otwiera się na wszystkich. W dniach 13–15 czerwca 2025 roku odbędą się Europejskie Dni Archeologii – trzydniowe święto miłośników przeszłości i tych, którzy chcą dopiero ją odkryć. Muzea, uczelnie, instytuty badawcze i indywidualni pasjonaci z całego kraju zaproszą do wspólnego poznawania dziedzictwa ukrytego w ziemi.
Ale zanim zanurzymy się w dziesiątkach wydarzeń w całej Polsce, cofniemy się o… dokładnie 1000 lat. W tym roku bowiem Europejskie Dni Archeologii zyskują wymiar szczególny – obchodzimy millenium koronacji Bolesława Chrobrego, jednego z najbardziej symbolicznych momentów w dziejach polskiej państwowości. To właśnie dlatego inauguracja EDA 2025 odbędzie się 10 czerwca w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy – miejscu, w którym przeszłość nie tylko się bada, ale dosłownie odczuwa.
Archeologia blisko ludzi
Europejskie Dni Archeologii (EDA) to międzynarodowy projekt popularyzujący archeologię i dziedzictwo kulturowe. Zainicjowane zostały we Francji w 2010 roku przez Narodowy Instytut Archeologicznych Badań Ratowniczych (Inrap).
Wydarzenie szybko zdobyło popularność i przekroczyło granice Francji. Dziś organizowane jest pod egidą Rady Europy, a jego patronem jest Alain Berset, Sekretarz Generalny RE. Każdego roku, w trzeci weekend czerwca, instytucje z kilkunastu krajów europejskich zapraszają do wspólnego odkrywania przeszłości. W Polsce EDA obchodzimy od 2019 rok. To efekt zmiany podejścia – archeologia przestaje być zamkniętym światem badaczy, a staje się przestrzenią dialogu z przeszłością, dostępną dla każdego.
Podczas EDA nie chodzi tylko o oglądanie znalezisk zza szklanych gablot. To okazja do wejścia do magazynów i pracowni, rozmowy z archeologami, udziału w warsztatach i rekonstrukcjach, a także spróbowania swoich sił w roli badaczy przeszłości. W zeszłym roku w ramach EDA zorganizowano ponad 150 wydarzeń – w tym roku zarejestrowano już ponad 85, a liczba ta stale rośnie.
Ostrów Lednicki – miejsce symboliczne
Wybór miejsca inauguracji nie jest przypadkowy. Ostrów Lednicki, jedna z głównych siedzib władców z dynastii Piastów, to miejsce o wyjątkowym znaczeniu. Tutaj archeologia od lat odsłania relikty wczesnopiastowskiego państwa – monumentalne pozostałości palatium, kaplicy, mostów oraz osad otaczających wyspę. Odkrycia na Ostrowie Lednickim to zatem odkrycia korzeni państwa polskiego.
To właśnie na Ostrowie Lednickim w dniu 10 czerwca 2025 roku odbędzie się uroczysta inauguracja EDA 2025. W programie znajdą się dwa główne panele: pierwszy poświęcony będzie głównym ośrodkom monarchii wczesnopiastowskiej w Wielkopolsce – Gnieznu, Poznaniowi i właśnie Lednicy. Drugi odda głos organizatorom wyróżniających się wydarzeń zeszłorocznej edycji Dni Archeologii – ludziom, którzy pokazują, że popularyzacja wiedzy o przeszłości to coś więcej niż tylko opowieść o garnkach i grotach.
Inauguracja to również doskonała okazja, by zobaczyć na własne oczy zespół rezydencjonalny pierwszych Piastów i zastanowić się nad tym, jak wiele z naszej tożsamości wyrasta z tego archeologicznego pejzażu.
Co jeszcze w planach?
Choć punktem kulminacyjnym będzie czerwcowy weekend, Europejskie Dni Archeologii zaczynają się dużo wcześniej – w sieci. Organizatorzy zachęcają do śledzenia wydarzeń i publikacji na stronie oraz na profilach społecznościowych Narodowego Instytut Dziedzictwa. Każda instytucja może zgłosić swoje wydarzenie – wystarczy rejestracja na portalu.