Kategoria: Archeologia Średniowiecza

Opublikowane w

Wielkie kobiety średniowiecza [Podcast]

W kolejnym podcaście z serii “1000 lat. Prześwietlenie” spotkamy się z wybitnymi kobietami polskiego średniowiecza. Ich rola jest niedoceniana. A przecież Dobrawa przyniosła Polsce chrześcijaństwo, Rycheza uratowała dynastię Piastowską, Gertruda była pierwszy polskim pisarzem. A było ich znacznie więcej – dzielnych, mądrych, władczych, a czasem okrutnych i bezwzględnych. Dlaczego więc tak mało o nich wiemy? Kto i dlaczego zepchnął je na margines historii? Czemu znana nam ze źródeł historia, to niemal wyłącznie historia mężczyzn? Łukasz Starowieyski wraz z dr. Tomaszem Borowskim postarają się prześwietlić tę sprawę.

Czytaj dalej „Wielkie kobiety średniowiecza [Podcast]”

Opublikowane w

AZP+ Nowy program Narodowego Instytutu Dziedzictwa

Kilka dni temu odbyła się konferencja i premiera filmu dotyczących nowego programu rozpoznania dziedzictwa archeologicznego – AZP + .

Program realizowany jest w Narodowym Instytucie Dziedzictwa i jak sama nazwa wskazuje będzie on rozwinięciem Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) czyli poszukiwań stanowisk archeologicznych na terenie Polski za pomocą tzw. powierzchniówek. Polegają one na przejściu grup archeologów po zaoranych polach i poszukiwaniu na powierzchni zabytków archeologicznych, na podstawie których następnie oznacza się tzw. stanowiska archeologiczne. Od lat 70-tych XX wieku udało się w ten sposób przebadać większość naszego kraju.

Dziś metody rozpoznania dziedzictwa archeologicznego znacznie się rozwinęły i relikty archeologiczne można odnajdywać i dokładnie lokalizować także za pomocą m.in. fotografii lotniczej, metod geofizycznych, lotniczego skaningu laserowego itp. Potrzebne są zmiany w prawie, nowoczesny system informatyczny, szeroki program edukacji i zmiany w praktyce konserwatorskiej i działaniach archeologów. AZP+ to na razie koncepcja i zapowiedź zmian jakie stopniowo będą postulowane i wprowadzane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Założenia programu nowoczesnego rozpoznania dziedzictwa powstały po wielomiesięcznej analizie stanu obecnego, potrzeb i oczekiwań odbiorców, przy udziale grona ekspertów, przedstawicieli urzędów konserwatorskich i pracowników NID.

Opublikowane w

Relikty drewniano-ziemnego wału z XIV wieku. Fragment umocnień grodu książąt mazowieckich

Relikty drewniano-ziemnego wału skrzyniowego z połowy XIV wieku odnaleziono podczas badań archeologicznych prowadzonych w latach 2004–2007 na dziedzińcu pałacu Pod Blachą. Będą one prezentowane od początku listopada w Piwnicy Studziennej Zamku Królewskiego w Warszawie, ponownie udostępnionej zwiedzającym.

Relikt drewniano-ziemnego wału prezentowany w Piwnicy Studziennej Zamku Królewskiego w Warszawie wraz z infografiką autorstwa Zuzanny Łąpieś
© A. Budziszewski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Relikty drewniano-ziemnego wału z XIV wieku. Fragment umocnień grodu książąt mazowieckich”

Opublikowane w

Wojeciech Kóčka – jeden z pierwszych badaczy Ostrowa Tumskiego

Wojciech Kóčka – wybitny antropolog i archeolog, działacz polityczny, człowiek o nieprzeciętnej osobowości i ciekawym życiorysie. To właśnie on był jednym z pierwszych badaczy, którzy zgłębiali początki Państwa Polskiego i prowadzili wykopaliska na wrocławskim Ostrowie Tumskim. Przyjrzymy się bliżej tej postaci.

Choć projekt Historia na Slajdach skupia się na latach 70. i 80. XX wieku oraz na ekspedycjach, które w tym czasie prowadził na Ostrowie Tumskim Prof. Józef Kaźmierczyk, warto pamiętać, że nie był on pierwszym badaczem, który zainteresował się tym tematem. Wśród naukowców, którzy od końca lat 40. XX wieku zajmowali się tematem wrocławskiego Ostrowa Tumskiego, na szczególną uwagę zasługuje Wojciech Kóčka, którego praca pomogła stworzyć podwaliny dzisiejszej wiedzy o wczesnośredniowiecznym grodzie, który był kolebką Wrocławia.

Wojciech Kóčka (źródło: Przewodnik Katolicki)

Wojciech Kóčka (źródło: Przewodnik Katolicki)

Czytaj dalej „Wojeciech Kóčka – jeden z pierwszych badaczy Ostrowa Tumskiego”

Opublikowane w

Na wezwanie Odyna. Tajemnice wikingów – początki państwa polskiego

W ramach nowego cyklu audycji poświęconych cmentarzysku w Bodzi – jednemu z najbardziej fascynujących odkryć archeologicznych na terenie Polski. To bogato wyposażone stanowisko archeologiczne, gdzie u schyłku X wieku chowano przedstawicieli ówczesnych elit, nie tylko z terenu naszego kraju.

Cykl składa się z trzech odcinków, w których o Bodzi opowiada prof. Andrzej Buko.

Ilustracja promująca serię podcastów “To jest Temat” © MSHM

 

Opublikowane w

O grobie Haralda Sinozębego, czyli dlaczego nie należy nic przyjmować na wiarę

W ciągu ostatnich dni przez chyba wszystkie media w Polsce przetoczyła się ekstatyczna fala tytułów (oraz artykułów, doniesień czy notatek) anonsujących odkrycie w Polsce (a dokładnie: w Wiejkowie koło Wolina) grobu wikińskiego króla (Haralda Sinozębego). Jako że pochówków królewskich na Pomorzu Zachodnim zbyt wielu nie mamy, tematu zlekceważyć nie można.

Harald Bluetooth, fresk z XVI wieku w katedrze w Roskilde, Zelandia, Dania, Domena Publiczna
Harald Bluetooth, fresk z XVI wieku w katedrze w Roskilde, Zelandia, Dania, Domena Publiczna

Czytaj dalej „O grobie Haralda Sinozębego, czyli dlaczego nie należy nic przyjmować na wiarę”

Opublikowane w

IMAGMA – szyfry z przeszłości

Do czasów projektu IMAGMA panowało w nauce powszechne przekonanie, że początki pieniądza germańskiego datowane są na koniec V i VI wieku, czasy osiedlanie się społeczności germańskich na obszarach Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Nowe ustalenia badaczy jednoznacznie udowodniły niesłuszność tego poglądu. Dokonano przełomowego odkrycia: korzenie pieniądza germańskiego należy przesunąć co najmniej o dwa wieki wstecz, do drugiej połowy III wieku i lokować na innych terytoriach – obszarach zachodniej Ukrainy.

Kadr z filmu IMAGMA - szyfry przeszłości
Kadr z filmu IMAGMA – szyfry przeszłości

Czytaj dalej „IMAGMA – szyfry z przeszłości”

Opublikowane w

Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze

 

Numeryczny model terenu ALS LiDAR z lokalizacją grodziska (stanowisko nr 1). Autor Wiesław Małkowski (obraz wykonany na potrzeby projektu Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze w kontekście pogłębionych badań interdyscyplinarnych - nr 2017/25/B/HS3/00016 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki)
Numeryczny model terenu ALS LiDAR z lokalizacją grodziska (stanowisko nr 1). Obraz wykonany na potrzeby projektu Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze w kontekście pogłębionych badań interdyscyplinarnych – nr 2017/25/B/HS3/00016 finansowanego przez NCN
il. W. Małkowski, M. Danielewski
opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Gród w Grzybowie, ulokowany między Gnieznem a Gieczem, powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie X w. Pierwsze badania tego kompleksu odbyły się jeszcze w XIX wieku, a następnie w okresie międzywojennym. Do badań archeologicznych grodziska powrócono w 1989 roku, które trwały do 2007 roku.

Aktualnie, w ramach najnowszych badań grodziska realizowane prace z zakresu archeologii, historii, geofizyki, geologii, archeozoologii czy też archeobotaniki, W celu lepszego rozpoznania kompleksu osadniczego towarzyszącemu grodzisku przebadano w sposób nieinwazyjny majdan grodziska.

W ramach Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, Marcin Danielewski, kierownik badań, opowiada o najnowsze odkrycia i ustalenia dotyczące tego ośrodka grodowego:

Czytaj dalej „Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze”

Opublikowane w

Zamki krzyżackie w 3D–Interaktywna mapa zamków gotyckich

W ramach międzynarodowego projektu “Turystyka bez granic” wykonano szereg materiałów edukacyjnych szczególnie interesujących dla turystów. W listopadzie 2021 Stowarzyszenie gmin “Polskie zamki gotyckie” na stronie projektu https://zamkigotyckie.org.pl/3d/ zamieściło interaktywną mapę oraz grę zawierającą szczegółowe modele 3D dwudziestu zamków gotyckich z terenów Pomorza, Warmii i Mazur. Dzięki temu narzędziu możemy poznać i zwiedzać zabytki średniowiecznej architektury o każdej porze dnia i nocy, w domowym zaciszu.

Rekonstrukcja 3D zamku w Malborku wraz z opisem i zarysem historii w języku polskim
Rekonstrukcja 3D zamku w Malborku wraz z opisem i zarysem historii w języku polskim

Czytaj dalej „Zamki krzyżackie w 3D–Interaktywna mapa zamków gotyckich”

Opublikowane w

Warunki życia na Głównym Mieście w Gdańsku w późnym średniowieczu

Warunki życia w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych na Głównym Mieście w Gdańsku są możliwe do odtworzenia dzięki badaniom kultury materialnej. Dlatego archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego opracują i udostępnią wyniki badań archeologiczno-architektonicznych przeprowadzonych przy ulicy Powroźniczej. Dotychczas jest to jeden z większych obszarów rozpoznanych wykopaliskowo, a do tego znajduje się niemal w centrum dawnego miasta.

Poziom użytkowy z drugiej połowy XIV wieku na zapleczu parceli Długi Targ 21 © K. Czajkowski, na licencji CC-BY-SA 4.0
Poziom użytkowy z drugiej połowy XIV wieku na zapleczu parceli Długi Targ 21
© K. Czajkowski, na licencji CC-BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Warunki życia na Głównym Mieście w Gdańsku w późnym średniowieczu”