Autor: j.chyla

Opublikowane w

[Podcast] Rewolucja neolityczna

W serii “Rewolucje” naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego opowiadają o przełomach w dziejach nauki oraz kluczowych przemianach w myśleniu człowieka o świecie. Od epoki kamienia, przez narodziny logiki i filozofii, kształtowanie się idei uniwersytetu, aż po współczesne badania i teorie naukowe.

Rekonstrukcja neolitycznego domostwa, Wyspy Brytyjskie
©Wessex Archaeology, na licencji CC BY-NC 2.0

W tym odcinku dr hab. Marek Nowak, profesor Instytutu Archeologii UJ mówi o tym, kiedy, w jaki sposób i dlaczego doszło do udomowienia przez człowieka roślin i zwierząt – i w jaki sposób nowy sposób produkcji jedzenia, oraz powiązany z nim nowy styl życia, rozprzestrzeniały się po świecie, doprowadzając do zaniku funkcjonujących od setek tysięcy lat społeczności zbieracko-łowieckich.

Czytaj dalej „[Podcast] Rewolucja neolityczna”

Opublikowane w

Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety

Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety

Reguły zakonne wpływały na to, co oficjalnie mogli spożywać mnisi w klasztorach. Kultura potrafi kształtować i wpływać na wiele sfer życia – także na dietę. Również współcześnie wielu ludzi rezygnuje z niektórych potraw, między innymi ze względów religijnych lub ideologicznych. Zapisy reguł bywają jednak często teorią, a praktyka kulinarna okazuje się zupełnie inna. Badacze z Neapolu przyjrzeli się szeregowi źródeł bioarcheologicznych pochodzących z wykopalisk na terenie benedyktyńskiego klasztoru San Vincenzo al Volturno, położonego w południowych Włoszech, aby zweryfikować, co klasztorne śmieci powiedzą o przestrzeganiu reguł zakonnych.

Czytaj dalej „Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety”

Opublikowane w

UWAGA! Polska Akademia Nauk chce zlikwidować Muzeum Ziemi w Warszawie

Istniejące od 75 lat PAN Muzeum Ziemi w Warszawie, placówka starsza od samej Akademii (70 lat) ma zostać zamknięte do końca 2023 roku. Tak postanowił prezes PAN, prof. Marek Konarzewski, pełniący tę funkcję od stycznia tego roku. Co się stanie z pracownikami tej placówki? Gdzie trafi ponad 175 tysięcy eksponatów? Petycję sprzeciwiającą się likwidacji Muzeum Ziemi podpisało już ponad 4500 osób.

Biblioteka Bohdana Pniewskiego
Źródło: Facebook PAN MZ

Czytaj dalej „UWAGA! Polska Akademia Nauk chce zlikwidować Muzeum Ziemi w Warszawie”

Opublikowane w

Królestwo Węża V: Największe piramidy Majów

„…blisko 1000 nieznanych dotąd osad cywilizacji Majów… – Sensacja archeologiczna z Ameryki Południowej”. Tak wyniki badań opublikowanych w grudniu 2022 przedstawił jeden z opiniotwórczych polskich periodyków, który skopiował pewnie zniekształcone informacje z nieodpowiedzialnych portali zajmujących się popularyzacją nauki. Nie blisko 1000 „osad” zatem, a 417 ośrodków bardzo różnej wielkości, w tym wielkich miast, do tego w sporej części znanych turystom od dekad, a nauce od wieku. Bo wśród „tysiąca nieznanych osad” są ruiny Nakbé, El Mirador, El Tintal: popularne cele trekkingów w deszczowych lasach Petén czy Naachtún, odkryte przez Sylvanusa G. Morleya w 1922 roku, a potem ponownie przez Cyrusa L. Lundella w 1931 roku. Bardzo smutny jest fakt, że nauka potrzebuje marketingu na poziomie tabloidów. Na popularyzatorach spoczywa jednak odpowiedzialność – tym większa, że w czasach zalewu informacją coraz trudniej oddzielać ziarno od plew. Przeniesienia Gwatemali do Ameryki Południowej, jakiego dokonał jeden z tygodników, pozwolę sobie nie komentować, ale przyjrzyjmy się reszcie…

Czytaj dalej „Królestwo Węża V: Największe piramidy Majów”

Opublikowane w

W górę Nilu, w głąb czasów. Badania w Sudanie

Dolina Nilu jest rozpatrywana jako jedna z tras wyjścia człowiekowatych z Afryki. Ta potencjalna droga przecinała sudańską Nubię, region, który ma znaczenie w toczących się debatach dotyczących migracji ludzi z Afryki.

Zapraszamy na film prezentujący badania Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego w Sudanie, gdzie prof. Masjoć odkrył ślady obecności homo erectus sprzed 500 tysięcy lat. Oprócz prezentacji wyników archeolodzy dzielą się również ciekawostkami z zaplecza badań.

Czaszka Homo erectus
©C. Devers, na licencji CC BY-NC-ND 2.0

Czytaj dalej „W górę Nilu, w głąb czasów. Badania w Sudanie”

Opublikowane w

Twierdza legionowa NOVAE

Novae to stanowisko archeologiczne położone na prawym brzegu Dunaju w dzisiejszej północnej Bułgarii, na wschód od współczesnego miasta Svishtov. Miejsce słynie z parku pamięci poświęconego wydarzeniom z 1877 roku, ale także z rzymskiej twierdzy legionowej i późnorzymskiego miasta.

Ekspedycja Wydziału Archeologii UW przygotowała właśnie film prezentujący zaplecze swoich prac oraz aktualne wyniki badań.

Komputerowa rekonstrukcja budynku komendantury rzymskiego obozu legionowego w Novae © J. Kaniszewski
Komputerowa rekonstrukcja budynku komendantury rzymskiego obozu legionowego w Novae
© J. Kaniszewski

Czytaj dalej „Twierdza legionowa NOVAE”

Opublikowane w

Dlaczego wyginęły inne gatunki człowieka?

Sto lat temu wizja ewolucji człowieka była prosta, liniowa.

– Na początku XX wieku znaliśmy trzy gatunki: Homo sapiens, Homo neandertalensis i Homo eretcus. I tyle. Jak mamy trzy kropki to da się je połączyć jedną linią – mówi w Radiu Naukowym dr Marcin Ryszkiewicz, geolog i ewolucjonista.

Dzisiaj wiemy bardzo dużo. Tak dużo, że obraz się znacznie skomplikował. W XXI wieku mieliśmy wręcz wysyp odkryć nowych gatunków człowieka. Tylko, że one wszystkie na przestrzeni dziejów zniknęły, przetrwaliśmy tylko my.

Instalacja artystyczna przedstawiająca sylwetkę Neandertalczyka. Zlokalizowana w okolicy pierwszego w historii znaleziska szczątków Homo sapiens neanderthalensis
©E. Ferdinand, na licencji CC BY 2.0

Czytaj dalej „Dlaczego wyginęły inne gatunki człowieka?”

Opublikowane w

LiDAR, satelity i sztuczna inteligencja w archeologii

Użycie danych LiDAR, zobrazowań satelitarnych oraz sztucznej inteligencji staję się normą w polskiej archeologii. Zapraszamy na wywiad z dr Łukaszem Banaszkiem o odkrywaniu i ochronie stanowisk archeologicznych z użyciem narzędzi cyfrowych.

Kadr z filmu “LiDAR, satelity i sztuczna inteligencja w archeologii”, Cyfrowa Kultura Obywatelska

Czytaj dalej „LiDAR, satelity i sztuczna inteligencja w archeologii”

Opublikowane w

Paleogenetyka w archeologii – skomplikowane i niekompletne puzzle

Obecnie archeolodzy prowadząc swoje badania często współpracują z wieloma naukowcami zajmującymi się innymi dyscyplinami naukowymi. Należą do nich m.in. paelogenetycy, których analizy są szczególnie ważne przy badaniu przeszłości gatunku ludzkiego, niejednokrotnie przypominające skomplikowane i niekompletne puzzle.  Paleogenetyka to dyscyplina, która zrewolucjonizowała podejście do historii naturalnej, a w kontekście badań archeologicznych podejście do badań nad społecznościami pradziejowymi. Naukowcy z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego od dłuższego czasu ściśle współpracują z dr hab. Mateuszem Bacą. Archeowieści dotarły do niego i przeprowadzili z nim krótki wywiad na temat związku jego dziedziny z archeologią. Czytaj dalej „Paleogenetyka w archeologii – skomplikowane i niekompletne puzzle”