W dniu 4 grudnia 2023 magazyn „Archaeology” ogłosił po raz kolejny listę 10 najważniejszych odkryć archeologicznych w 2023 roku. Po raz kolejny w prestiżowym gronie „Top 10 archeologicznych odkryć 2023 roku” wyróżniono badania polskich archeologów. W tym roku na liście znalazły się malowidła ze Starej Dongoli (Sudan), odkryte przez ekspedycję Polskiego Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW kierowaną przez prof. Artura Obłuskiego.
Stara Dongola (staronubijska Tungul) była stolicą Makurii, jednego z najznamienitszych państw średniowiecznej Afryki. Wiosną tego roku media w Polsce i za granicą informowały o odkryciu wspaniale zachowanych, unikatowych malowideł. O tym odkryciu mieliśmy przyjemność opowiedzieć w jednej z naszych relacji.
Odkrycia unikatowych malowideł dokonano w trakcie badania domostwa datowanego na XVI wiek. Pod podłogą tej budowli natrafiono na sieć podziemnych pomieszczeń. z cegły suszonej. Ściany jednego z nich były pokryte zdumiewającymi malowidłami.
Wyjątkowe malowidła ze Starej Dongoli przedstawiają Maryję, Wiecznego Boga, Archanioła Michała, Chrystusa i króla Makurytów Dawida całującego dłoń Chrystusa. Ich unikalna ikonografia zawierająca przedstawienia nieznane dotąd w sztuce chrześcijańskiej, takie jak przedstawienie Maryi, czy bezpośredni kontakt śmiertelnika z istotą nadprzyrodzoną, wzbudziły zachwyt zarówno w gronie naukowców jak i wśród opinii publicznej.
Towarzysząca głównej scenie inskrypcja staronubijska jest niezwykle trudna do rozszyfrowania. Dzięki wstępnej lekturze dr Vincenta van Gervena Oei wiadomo już, że kilkakrotnie wzmiankuje ona króla imieniem Dawid i zawiera prośbę do Boga o opiekę nad miastem. Zapewne chodzi tu o Dongolę, zaś scena przedstawia właśnie króla Dawida. Był to jeden z ostatnich władców chrześcijańskiej Makurii, którego panowanie wyznacza początek końca królestwa. Z nieznanych dzisiaj powodów król Dawid zaatakował Egipt, który w ramach akcji odwetowej dokonał inwazji na Nubię i po raz pierwszy w swojej historii Dongola została zdobyta. Być może malowidło powstało w momencie, kiedy mamelucka armia zbliżała się do miasta lub już je oblegała. ródła arabskie, pisząc o napaści króla Dawida na Egipt i zdobyciu portu Aidhab oraz Asuanu utrzymują, że impuls do tego aktu wyszedł właśnie z Wielkiego Kościoła Jezusa. Czy zatem arcybiskup Dongoli, jak papież Urban II rycerzy Europy, wezwał króla Dawida do krucjaty?
TOP 10 magazynu „Archaeology”
Wśród pozostałych wyróżnionych projektów znalazły się
-
- Ofiara wotywna w etrusko-rzymskim sanktuarium San Casciano dei Bagni
-
- Najstarsza drewniana konstrukcja licząca 476 000 lat wzniesiona przez Homo heidelbergensis
- Skarb czterech żelaznych mieczy w jaskini Ein Gedi w Izraelu
- Najstarsza drewniana konstrukcja licząca 476 000 lat wzniesiona przez Homo heidelbergensis
-
- Ofiara wotywna w Templo Mayor w Mieście Meksyk
W zeszłym roku wśród wyróżnionych projektów znalazły się polsko-peruwiańskie badania w królewskiej nekropoli Castillo de Huarmey. Badacze z Uniwersytetu Warszawskiego w lutym 2022 odkryli „Galerię Elitarnych Rzemieślników”.