Ostatni już wywiad przygotowany z okazji 100-lecia archeologii na Uniwersytecie Warszawskim. Tym razem o swoich studiach opowiada prof. dr hab. Adam Łukaszewicz.
Czytaj dalej „Prof. Adam Łukaszewicz opowiada o studiowaniu na archeologii”
Lidar na przesmyku Tehuantepec i potężne konstrukcje w Tabasco – pomost między kulturami Majów i Olmeków?
Późną wiosną 2020 roku, na łamach czasopisma naukowego Nature, ukazał się sensacyjny artykuł Monumental architecture at Aguada Fénix and the rise of Maya civilization, w którym zespół Takeshiego Inomaty i Danieli Triadan zaprezentował odkrycie ponad dwudziestu centrów ceremonialnych w meksykańskim stanie Tabasco, w rejonie przesmyku Tehuantepec. W samym odkryciu tej liczby stanowisk nie byłoby nic dziwnego – zastosowanie lidaru zrewolucjonizowało wszakże archeologię Mezoameryki (LIDAR, czyli laser imaging, detection and ranging, wydobywa regularne kształty konstrukcji, niewidoczne w trakcie prac powierzchniowych nawet z użyciem teodolitu). Poskutkowało prawdziwym wysypem nowych stanowisk i nieznanych wcześniej konstrukcji, szczególnie na obszarach porośniętych przez gęstą, tropikalną roślinność. Jednak w Tabasco mamy do czynienia z zupełnie nowym typem organizacji przestrzennej, nazwanej przez odkrywców MFU (Middle Formative Usumacinta).
©Alfonsobouchot
Opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0
Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze
il. W. Małkowski, M. Danielewski
opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Gród w Grzybowie, ulokowany między Gnieznem a Gieczem, powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie X w. Pierwsze badania tego kompleksu odbyły się jeszcze w XIX wieku, a następnie w okresie międzywojennym. Do badań archeologicznych grodziska powrócono w 1989 roku, które trwały do 2007 roku.
Aktualnie, w ramach najnowszych badań grodziska realizowane prace z zakresu archeologii, historii, geofizyki, geologii, archeozoologii czy też archeobotaniki, W celu lepszego rozpoznania kompleksu osadniczego towarzyszącemu grodzisku przebadano w sposób nieinwazyjny majdan grodziska.
W ramach Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, Marcin Danielewski, kierownik badań, opowiada o najnowsze odkrycia i ustalenia dotyczące tego ośrodka grodowego:
Trepanacja: analiza czaszek strefy egejskiej
Hipokrates w dziele Corpus Hippocraticum opisał jedną z najbardziej skomplikowanych, a równocześnie jedną z najdawniejszych, metod uzdrowicielskich – trepanacja.
W przeszłości nie funkcjonowała instytucja medycyny, która by określała konwencjonalne i niekonwencjonalne metody leczenia. Współcześnie trepanację nazwalibyśmy metodą medyczną.
Nazwa zabiegu pochodzi od greckiego słowa τρυπανών (trypanon), czyli „świder”. Jest to zabieg chirurgiczny polegający na otworzeniu czaszki w celu odsłonięcia opon mózgowych i mózgu.
©Michał Chatys, na licencji CC BY-NC-SA 4.0
Tradycje Wielkanocne ocalone od zapomnienia
Wielkanocne kroszonki, batikowe pisanki, krzyżoki, przywołówki dyngusowe czy turki to jedynie kilka z ponad 57 emocjonujących obrzędów i tradycji, które wpisane zostały na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Pochodzące z całego kraju obyczaje, zwyczaje i przekazy, które od dziesiątek pokoleń kultywowane są w polskich rodzinach zostały ocalone przed zapomnieniem dzięki Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego prowadzonej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Analizy izotopów stałych informują o pochodzeniu ofiar z Teotihuacán
Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku w okolicy Świątyni Quetzalcoatla w Teotihuacán w Meksyku odkryto ponad dwieście szkieletów zinterpretowanych jako osoby złożone w ofierze. Począwszy od roku 2002 w celu uzyskania informacji o pochodzeniu ofiar z Teotihuacán przeprowadzono szereg analiz specjalistycznych, szczególnie analiz izotopów stałych (tlenu oraz strontu). W tym roku na łamach czasopisma Ancient Mesoamerica opublikowano najnowsze wyniki analiz izotopowych. Pozwoliły one na zweryfikowanie dotychczasowych ustaleń. Dodatkowo, zastosowano analizę izotopów stałych węgla, które pozwoliły rozszerzyć naszą wiedzę na temat diety osób złożonych w ofierze przy Świątyni Quetzalcoatla.
© Julio Marquez, opublikowano na licencji CC BY-NC 2.0
Czytaj dalej „Analizy izotopów stałych informują o pochodzeniu ofiar z Teotihuacán”
Jak piroman z archeologiem. Jak naukowcy badają dawne pożary
Jak naukowcy badają dawne pożary? W niedawno opublikowany podcaście „Rozmowy na koniec świata” rozmawiano na temat dzisiejszych badań nad pożarami, które miały miejsce w odległej przeszłości, np. w epoce brązu, odpowiadając na pytania:
Czytaj dalej „Jak piroman z archeologiem. Jak naukowcy badają dawne pożary”
Siódmy sezon badań w jeziorze Lubanowo – kolejny rok zmagań ze złą widocznością
W lipcu ubiegłego roku ekspedycja podwodna Uniwersytetu Warszawskiego, kierowana przez dra hab. prof. ucz. Bartosza Kontnego, ponownie odwiedziła województwo zachodniopomorskie. Był to już siódmy sezon badań w jeziorze Lubanowo. Stanowisko zostało odkryte przypadkowo podczas poszukiwania militariów z czasów II wojny światowej, wrzucanych po jej zakończeniu do zbiornika. Natrafiono przy okazji na obiekty znacznie starsze, między innymi z okresu wpływów rzymskich. Odkrycie zgłosił Dawid Rembecki, dziś doktorant i archeolog prowadzący badania w tym regionie.
© T. Budziszewski, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0
Czytaj dalej „Siódmy sezon badań w jeziorze Lubanowo – kolejny rok zmagań ze złą widocznością”
Papirus Dionizji – sądowy spór ojca z córką
Papirusy wydobywane z egipskich piasków dają nam niecodzienny wgląd w codzienne problemy i dramaty ludzi sprzed kilkunastu wieków. Bardzo dobrym przykładem jest papirus Dionizji, który opowiada nam historię Chairemona, zamożnego gimnazjarchy, który pozywa własną córkę i sądownie chce… rozwiązać jej małżeństwo!
Domena Publiczna
Powrót do Becán
Historii Becán daleko jeszcze do końca…
– Joseph W. Ball
Na łamach czasopisma „Ancient Mesoamerica” ukazał się artykuł Davida Webstera i Josepha W. Balla Rehabilitating Becán. Obaj naukowcy prowadzili badania w Becán w latach siedemdziesiątych XX wieku, co najwyraźniej pozostawiło w nich pewien niedosyt. W 2014 roku ten stan rzeczy doprowadził profesora Balla do opracowania na nowo sekwencji ceramiki z Becán. Odkrył on również trwającą około stulecia przerwę w zasiedleniu stanowiska oraz kompletny brak związku między pierwotną kulturą materialną miasta a tą, która pojawiła się tam po jego ponownym zaludnieniu (Rethinking the Becán ceramic sequence-disjunctions, continuities, segmentation, and chronology). Przerwa ta dosyć zgrabnie wpisuje się w burzliwą historię regionu i jego nagły rozkwit po opuszczeniu Becán przez mieszkańców, które nastąpiło wkrótce po wielkiej klęsce dynastii Węża (Kaanul) w 695 roku n.e. W pół wieku od zakończenia badań na tym stanowisku badacze ubolewają, że ten sporych rozmiarów ośrodek stoi nadal poza nawiasem emocjonującej dyskusji o polityce i zmiennych kolejach losu królewskich dynastii Majów. Natomiast dyskurs na temat Becán toczy się co najwyżej wokół fortyfikacji okalających to stanowisko, a kwestionowanych od początku badań archeologicznych. Ponowna analiza materiału, zebranego przed półwieczem w Becán, powala naukowcom wysnuć również nowe wnioski odnośnie do hipotetycznej inwazji Teotihuacán. Wnioski skrajnie odmienne od tego, co sugerowano przez ostatnie pięćdziesiąt lat…
©P.A. Trześniowski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0