Kategoria: Archeologia Ameryki Północnej

Opublikowane w

Analizy izotopów stałych informują o pochodzeniu ofiar z Teotihuacán

Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku w okolicy Świątyni Quetzalcoatla w Teotihuacán w Meksyku odkryto ponad dwieście szkieletów zinterpretowanych jako osoby złożone w ofierze. Począwszy od roku 2002 w celu uzyskania informacji o pochodzeniu ofiar z Teotihuacán przeprowadzono szereg analiz specjalistycznych, szczególnie analiz izotopów stałych (tlenu oraz strontu). W tym roku na łamach czasopisma Ancient Mesoamerica opublikowano najnowsze wyniki analiz izotopowych. Pozwoliły one na zweryfikowanie dotychczasowych ustaleń. Dodatkowo, zastosowano analizę izotopów stałych węgla, które pozwoliły rozszerzyć naszą wiedzę na temat diety osób złożonych w ofierze przy Świątyni Quetzalcoatla.

Przedstawienie Quetzalcoatla ze świątyni w Teotihuacán
© Julio Marquez, opublikowano na licencji CC BY-NC 2.0

Czytaj dalej „Analizy izotopów stałych informują o pochodzeniu ofiar z Teotihuacán”

Opublikowane w

Chybiony spektakl New Age w ruinach Majów – jak to się robi w Dzibilchaltún…

Ruiny Majów stają się cyklicznie przedmiotem zainteresowania ruchów New Age. A regularność, z jaką do tego dochodzi – poza niesławnym końcem świata prorokowanym na kres cyklu 13 bak’tun w 2012 roku – dotyczy głównie powtarzalnych fenomenów astronomicznych, taktowanych cyklem roku zwrotnikowego. Najsłynniejszym przykładem newage’owych liturgii są Fiesta del Sol odprawiane pod piramidą K’uk’ulkana w Chichén Itzá, gdzie co roku tysiące turystów religijnych spotyka się w dni równonocy wiosennych, aby adorować światło i cień układające się w postać zstępującego na Ziemię węża. Fenomen ten można zaobserwować również w wiele innych dni. Drugim z obiektów niezdrowego zainteresowania wyznawców New Age jest Świątynia Siedmiu Lalek w Dzibilchaltún, na północnym zachodzie półwyspu Jukatan.

Struktura sub-1 w Dzibilchaltún, zwana Świątynią Siedmiu Lalek
©P.A. Trześniowski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Chybiony spektakl New Age w ruinach Majów – jak to się robi w Dzibilchaltún…”

Opublikowane w

Antropomorficzne fajki kultur Missisipi i to, co w nich palono

Antropomorficzne gliniane fajki są jednym z najpiękniejszych i zarazem najciekawszych wytworów kultur Missisipi. Zabytki te rozwijały się od około 1500 roku p.n.e. do XII wieku n.e., od najprostszych form po fajki, których cybuchy przyjęły kształt antropomorficzny lub zoomorficzny i częstokroć przedstawiały postacie mitologiczne. Ze względu na swoje piękno fajki były przedmiotem badań od wielu dekad. Jednakże specjalistyczne analizy mające na celu ustalenie, czy wykorzystywano je do palenia oraz co z nich spożywano, są stosunkowo nową perspektywą badawczą i każda publikacja dotycząca tego zagadnienia dostarcza nam nowych i niezwykle interesujących informacji. W tym roku ukazała się praca na temat dwóch fajek kultury Missisipi z terenów współczesnego stanu Arkansas. Niniejszy tekst prezentuje wyniki badań nad nimi i szkic ukazujący niezwykle interesujące rdzenne społeczności nazwane kulturami Missisipi.

Antropomorficzna figuratywna fajka kultury Missisipi ze stanowiska Spiro © Herb Roe opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Antropomorficzna figuratywna fajka kultury Missisipi ze stanowiska Spiro
© Herb Roe
opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Antropomorficzne fajki kultur Missisipi i to, co w nich palono”

Opublikowane w

Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim

Dotychczas uznawano, że handel Inuitów z Europejczykami rozpoczął się w 1741 roku, kiedy to Vitus Bering nawiązał pierwszą historycznie udokumentowaną wymianę z rdzennymi mieszkańcami Alaski. Przez kolejne sto lat w arktycznej Alasce rosyjscy kupcy zaopatrywali Inuitów  w dobra ze Starego Świata. Do najczęściej przywożonych przez Europejczyków towarów należały tytoń, wyroby metalowe oraz szklane. Aktywność rosyjskich osadników – także w zakresie handlu – wzdłuż wybrzeża półwyspu była ciągła, ale mało intensywna. W związku z powyższym badacze uznają, że znaczna część produktów ze Starego Świata trafiała na Alaskę w wyniku handlu z rdzennymi ludami wschodniej Syberii przez Cieśninę Beringa. Poza europejskimi wyrobami szklanymi do Ameryki trafiały także towary z Chin. Najnowsze badania naukowców z University of Alaska wskazują jednak, że datowanie części szklanych paciorków z osad Inuitów jest wcześniejsze niż przedmiotów dostarczanych przez rosyjskich kupców i osadników.

Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik) National Park Service, Domena Publiczna
Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik)
National Park Service, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim”

Opublikowane w

Ile indyków potrzeba, żeby wykonać jeden koc, czyli prekolumbijska moda użytkowa

Nawet na pustyniach południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych noce potrafią być chłodne. Aby poprawić komfort życia rdzenna ludność produkowała koce z tkanin wykonanych z włókien roślinnych pokrytych ptasimi piórami. Najczęściej pozyskiwano je od udomowionych indyków. Zespół badawczy ze Stanów Zjednoczonych przeanalizował tkaninę z XIII wieku n.e. pod względem technologicznym, aby określić ile materiału, zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego, było potrzebne do wykonania jednego koca. Naukowcy przypuszczają, że każdy członek społeczności miał przynajmniej jeden koc, który służył mu jako odzienie i kołdra w zimowe dni.

Dzięki uprzejmości Orange County Archives Opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikipedia Commons/Skadrowane z oryginału
Dzięki uprzejmości Orange County Archives
Opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikipedia Commons/Skadrowane z oryginału

Czytaj dalej „Ile indyków potrzeba, żeby wykonać jeden koc, czyli prekolumbijska moda użytkowa”

Opublikowane w

Elitarny pochówek księżniczki z Tingambato

Stanowisko Tingambato, położone w centralnej części meksykańskiego stanu Michoacán, było badane od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Pełniło ono funkcję ważnego ośrodka, na co wskazuje zdumiewająca i zaplanowana architektura monumentalna. Najnowsze badania oraz datowanie radiowęglowe potwierdzają jego funkcjonowanie od około 1 do 900 roku n.e. Ponadto w 2011 roku odkryto monumentalny grobowiec, w którym pochowano tylko jedną osobę: młodą kobietę, złożoną tam z licznymi cennymi darami grobowymi. Na tej podstawie badacze z INAH Michoacán nazwali ten elitarny pochówek księżniczką z Tingambato. Odkrycie to podkreśla znaczenie stanowiska w okresie klasycznym. 

Rekonstrukcja pochówku księżniczki z Tingambato wraz z darami grobowymi © Santiago Ferreira ADV Arquitectura, José Luiz Punzo Díaz
Rekonstrukcja pochówku księżniczki z Tingambato wraz z darami grobowymi © Santiago Ferreira ADV Arquitectura, José Luiz Punzo Díaz

Czytaj dalej „Elitarny pochówek księżniczki z Tingambato”

Opublikowane w

Nowe datowanie wskazuje na wczesne zaludnienie Ameryk

Badacze z Uniwersytetu Stanowego w Iowa pod kierownictwem doktora Andrew Somerville’a dokonali ważnego odkrycia związanego z materiałem pochodzącym z jaskini Coxcatlán w stanie Puebla w Meksyku. Wyniki ich badań rzucają nowe światło na zaludnienie obu Ameryk.

Pejzaż doliny Tehuacán fot. Noyolcont, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Pejzaż doliny Tehuacán
fot. Noyolcont, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Nowe datowanie wskazuje na wczesne zaludnienie Ameryk”

Opublikowane w

Skąd się wzięły kolorowe papugi na pustyni?

Stanowisko Paquimé w okresie swojego największego rozkwitu stało się najważniejszym ośrodkiem na północy Meksyku i południowym zachodzie Stanów Zjednoczonych. Poza licznymi przykładami monumentalnej architektury i egzotycznych dóbr luksusowych znaleziono tu setki szkieletów papug.

Zrekonstruowane zagrody dla papug (po prawej) z Paquimé fot. DiSchamelrider(opublikowano na licencji CC0 1.0, via Wikimedia Commons)
Zrekonstruowane zagrody dla papug (po prawej) z Paquimé
fot. DiSchamelrider (opublikowano na licencji CC0 1.0, via Wikimedia Commons)

Czytaj dalej „Skąd się wzięły kolorowe papugi na pustyni?”

Opublikowane w

Przedhiszpańskie napoje używkowe z południowych Wielkich Równin

Badania fizykochemiczne naczyń ceramicznych kultury Toyah, rozwijającej się na terenie południowych Wielkich Równin w tzw. okresie protohistorycznym (około 1350–1650 n.e.), udowodniły, że te społeczności spożywały przedhiszpańskie napoje używkowe zawierające kofeinę i teobrominę. Ponadto stwierdzono prawdopodobne przypadki lokalnej produkcji wina.

Zasięg regionu geograficznego Wielkich Równin autor: TheDarthEgg, 2010, domena publiczna
Zasięg regionu geograficznego Wielkich Równin
autor: TheDarthEgg, 2010, domena publiczna

Czytaj dalej „Przedhiszpańskie napoje używkowe z południowych Wielkich Równin”

Opublikowane w

[Z archiwum] Słodki handel. Turkusy za ziarna kakaowca

Po 10 latach od publikacji, Redakcja Archeowieści ma przyjemność zaprezentować kolejny post założyciela portalu, Wojciecha Pastuszki, w którym przybliża on polskim czytelnikom, jak wyglądała jedna z najważniejszych gałęzi handlu w Ameryce. I nie chodzi tutaj o ropę, a o wymianę turkusów za ziarna kakaowca.

Opowiadanie o znaczącej roli integracji międzykulturowej i międzyregionalnej w kształtowaniu się oraz rozwoju różnych tradycji społecznych należy do tej kategorii historii, które zasłyszane, pobudzają w czytelniku odruch bezwarunkowego ziewania lub bardzo wymowne westchnięcie. Co jednak w przypadku, gdy przeniesiemy się do krainy południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych, gdzie podobny wpływ rejestrowany w przeszłości był tak znaczący, że wzbudził w lokalnych społecznościach potrzebę wykształcenia tradycji na obcy, lecz atrakcyjny wzór mezoamerykański? Czy skupimy uwagę Czytelnika, jeśli zdradzimy, że jednym z „prowodyrów” takiej postawy były ziarna kakao?

Wizerunek drzewa kakaowego z Kodeksu Fejérváry-Mayer autor Chaccard, A. Dalby, za FAMSI (opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons)
Wizerunek drzewa kakaowego z Kodeksu Fejérváry-Mayer
autor Chaccard, A. Dalby, za FAMSI
(opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0 via Wikimedia Commons)

 

Czytaj dalej „[Z archiwum] Słodki handel. Turkusy za ziarna kakaowca”