Konferencja Europa Postmedievalis

W dniach 23-25 kwietnia 2024 roku w Warszawie odbędzie się czwarta konferencja „Europa Postmedievalis”. Tegoroczne wydarzenie jest współorganizowane przez Instytut Archeologii Czeskiej Akademii Nauk, Centre for Proceedings, Documentation and Recording of Archaeological Finds, Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk oraz Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Motywem przewodnim tegorocznej konferencji będzie ceramika i jej rola w globalizacji w okresie nowożytnym. Nabór abstraktów został zakończony, ale wciąż istnieje możliwość zarejestrowania się i udziału jako gość.

Czytaj dalej „Konferencja Europa Postmedievalis”

Egipt i Morze Egejskie w epoce brązu – Chronologia Poznania, część 2

Wymiana kulturowa między Egiptem a Egeą

Szczególne zainteresowanie Egiptu minojską Kretą i produktami tej kultury zaowocowało szeregiem źródeł pisanych na ów temat z czasów Nowego Państwa. Znaczące są tutaj wzmianki o Keftiu ( Kreta po egipsku) na egipskich papirusach medycznych.

Czytaj dalej „Egipt i Morze Egejskie w epoce brązu – Chronologia Poznania, część 2”

Atz’aam sól jako kryptowaluta Majów? Archeologia podwodna w Belize

Sól to substancja niezbędna do przeżycia. Majowie, egzystujący w gorącym i wilgotnym klimacie, potrzebowali stałych jej dostaw. Sól wykorzystywana była przez nich do konserwacji żywności, odprawiania rytuałów i poprawiania smaku jedzenia. W epoce klasycznej (250–909 roku n.e.), w miarę rozrostu populacji w wielkich ośrodkach na Nizinach Majów, wartość soli dramatycznie wzrosła. Produkcją soli zajmowały się na szeroką skalę żupy solne na północy półwyspu Jukatan. Proces ten, indukowany energią Słońca, polegał na odparowywaniu solanki, co było możliwe dzięki suchemu klimatowi na północnych Nizinach Majów.’

Kopia muralu ze struktury w Chiik Naab, Calakmul, Campeche, Meksyk
© P.A. Trześniowski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Wytwarzanie soli na południowych Nizinach Majów, gdzie klimat jest znacznie bardziej wilgotny, wyglądało inaczej. Solankę odparowywano nad ogniem, a produkcja ograniczona była jedynie do kilku śródlądowych źródeł, takich jak Salinas de los Nueves Cerros na południu Gwatemali. Skorzystały na tym przybrzeżne społeczności Majów. Na terenie dzisiejszego Belize taką rolę pełniły Paynes Creek Salt Works czy Placencia Lagoon Salt Works, a prekolumbijskie naturalne porty – przykładowo Wild Cane Cay czy Frenchman Cay – transportowały sól i inne dobra wzdłuż wybrzeży. Heather I. McKillop i E. Cory Sills uważają, że warzelnicy, działający na terenie wybrzeża dzisiejszego Belize, byli niezależnymi specjalistami, pozostającymi poza kontrolą królewskich dynastii z ośrodków wewnątrz lądu. Sól natomiast pełniła rolę środka płatniczego – jednego z kilku powszechnie używanych przez Majów. Czytaj dalej „Atz’aam sól jako kryptowaluta Majów? Archeologia podwodna w Belize”

Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim

Dotychczas uznawano, że handel Inuitów z Europejczykami rozpoczął się w 1741 roku, kiedy to Vitus Bering nawiązał pierwszą historycznie udokumentowaną wymianę z rdzennymi mieszkańcami Alaski. Przez kolejne sto lat w arktycznej Alasce rosyjscy kupcy zaopatrywali Inuitów  w dobra ze Starego Świata. Do najczęściej przywożonych przez Europejczyków towarów należały tytoń, wyroby metalowe oraz szklane. Aktywność rosyjskich osadników – także w zakresie handlu – wzdłuż wybrzeża półwyspu była ciągła, ale mało intensywna. W związku z powyższym badacze uznają, że znaczna część produktów ze Starego Świata trafiała na Alaskę w wyniku handlu z rdzennymi ludami wschodniej Syberii przez Cieśninę Beringa. Poza europejskimi wyrobami szklanymi do Ameryki trafiały także towary z Chin. Najnowsze badania naukowców z University of Alaska wskazują jednak, że datowanie części szklanych paciorków z osad Inuitów jest wcześniejsze niż przedmiotów dostarczanych przez rosyjskich kupców i osadników.

Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik) National Park Service, Domena Publiczna
Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik)
National Park Service, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim”

Morskie bogactwa Bizancjum zatopione w błocie

Wykopaliska ratunkowe prowadzone od 2004 roku na terenie portowej dzielnicy Yenikapi w Stambule odsłoniły pozostałości 37 statków handlowych i zgromadzone na nich rozmaite bogactwa. Jest to największa grupa tego typu jednostek pływających znalezionych kiedykolwiek na obszarze jednego antycznego portu. Pod podkładami statków, biorących niegdyś czynny udział w morskim handlu, odsłonięto oszałamiającą kolekcję oryginalnych zabytków archeologicznych oraz ładunki egzotycznych towarów spożywczych, takich jak migdały, orzechy laskowe, pestki melona, brzoskwinie czy szyszki sosnowe.

Yenikapi – wrak z zalegającym ładunkiem amfor na dnie kadłuba © Acar54, na podstawie licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Yenikapi – wrak z zalegającym ładunkiem amfor na dnie kadłuba
© Acar54, na podstawie licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Morskie bogactwa Bizancjum zatopione w błocie”

[Z archiwum] Indyjscy archeolodzy znaleźli jedno z centrów indyjsko-rzymskiego handlu

Blisko 15 lat temu, w czerwcu 2006 r., zdecydowałem się na eksperyment, założyłem blog i opublikowałem pierwszy wpis poświęcony ogłoszonej właśnie prawdopodobnej lokalizacji starożytnego indyjskiego portu, do którego docierali rzymscy kupcy – tak swój pierwszy post wspomina Wojciech Pastuszka, założyciel portalu. Powracamy do pierwszej informacji, która zapoczątkowała kilkunastoletnią historię Archeowieści. Poniżej przypominamy jedno z najciekawszych znalezisk 2006 r., które zainspirowało wiele pytań na temat kontaktów handlowych pomiędzy Rzymem a Indiami.

Amfory na wystawie w muzeum wykopalisk Pattanam - Muziris fot. Vinayaraj (opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0)
Amfory na wystawie w muzeum wykopalisk Pattanam – Muziris
fot. Vinayaraj
(opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons)

Czytaj dalej „[Z archiwum] Indyjscy archeolodzy znaleźli jedno z centrów indyjsko-rzymskiego handlu”