Wpisy

Opublikowane w

Najstarsza populacja na Ziemi

Badania genetyczne cieszą się w ostatnich latach słuszną popularnością. Dostarczają bowiem informacji na temat zmian w krajobrazie kulturowym i genetycznym świata. Istnieją jednak wyjątki, o czym świadczą badania zespołu prof. Eske Willersleva z Uniwersytetu w Kopenhadze, które udowadniają, że nie wszędzie dochodziło do tak wyraźnych przetasowań społecznych jak na przykład w Europie. Obszarem wyjątkowym pod tym względem jest Australia. Badania wykazały, że rdzenni mieszkańcy tego kontynentu są bezpośrednimi spadkobiercami populacji, które opuściły Afrykę około 51–72 tysięcy lat temu. Wyniki analiz sugerują, że rdzenni mieszkańcy Papui-Nowej Gwinei i Australii są najstarszą populacją na Ziemi.

Papuaski wojownik podczas polowania – inscenizacja dla turystów. Papua-Nowa Gwinea 2018 © P. Trześniowski
Papuaski wojownik podczas polowania – inscenizacja dla turystów. Papua-Nowa Gwinea 2018
© P. Trześniowski

Czytaj dalej „Najstarsza populacja na Ziemi”

Opublikowane w

Wikingowie w popkulturze

Wiking wikingowi nie równy, tak samo jak ich współczesne przedstawienia! O tym też przekonali się, w trakcie specjalnej 4-godzinnej, otwartej transmisji na żywo, w ramach popularnonaukowego cyklu KONTEKST, czytelnicy Archeologii Żywej.

Wraz z firmą Ubisoft, producenta i wydawcę najnowszej odsłony z serii gier o światowej popularności – Assassin’s Creed: Valhalla, która to dzieje się właśnie w epoce wikingów, Archeologia Żywa zaprosiła specjalistów aby skomentowali najnowszy tryb Discovery Tour: Epoka Wikingów. Ten czysto edukacyjny tryb pełni funkcję wirtualnego muzeum, w którym dostępne są wycieczki z przewodnikiem po wszystkich historycznych lokacjach i aspektach ówczesnego życia.

Czytaj dalej „Wikingowie w popkulturze”

Opublikowane w

Maski pogrzebowe w prekolumbijskim Peru. Fałszywe twarze z Pachacamac

Tradycja masek pogrzebowych jest szeroko rozpowszechniona wśród starożytnych cywilizacji na całym świecie. Występowanie tych zabytków jest szczególnie częste w Ameryce Południowej, gdzie maski wykonane z drogocennych metali zakrywały oblicza zmarłych w kulturze Moche, Wari czy Lambayeque oraz w kulturach archeologicznych rozwijających się na terenie dzisiejszego Ekwadoru, takich jak La Tolita czy Manteño. Kultura Ichma była jedną z kultur andyjskich, w których kult przodków pełnił szczególną rolę. Jej przedstawiciele chowali swoich zmarłych obleczonych w warstwy tkanin i mat roślinnych tworzących toboły grzebalne – fardos, które zwieńczone były maskami pogrzebowymi (tak zwanymi fałszywymi głowami) z tkanin, drewna lub ceramiki.

Fałszywa głowa – cabeza falsa, wykonana z tekstyliów © FA2010, Domena Publiczna
Fałszywa głowa – cabeza falsa, wykonana z tekstyliów
© FA2010, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Maski pogrzebowe w prekolumbijskim Peru. Fałszywe twarze z Pachacamac”

Opublikowane w

Bi(bli)oArch: baza danych dotycząca badań bioarcheologicznych we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie

Naukowcy z Instytutu Cypryjskiego w Nikozji przygotowali bibliograficzną bazę danych dotyczącą badań bioarcheologicznych prowadzonych we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, chronologicznie obejmującą kolekcje szkieletów od prehistorii do wczesnych czasów nowożytnych.

Czytaj dalej „Bi(bli)oArch: baza danych dotycząca badań bioarcheologicznych we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie”

Opublikowane w

1739 p.n.e. – rok upadku cywilizacji sumeryjskiej

Sumerowie znani są jako twórcy cywilizacji miejskiej, która dominowała w południowej Mezopotamii w czwartym i trzecim tysiącleciu p.n.e. Wytyczyli oni sieć kanałów irygacyjnych, które umożliwiły zagospodarowanie pustynnych obszarów w dolnym biegu Eufratu, stworzyli pismo ideograficzne, najpierw obrazkowe, a później uproszczone do postaci klinów odciskanych w wilgotnej glinie, budowali największe miasta ówczesnego świata z monumentalnymi świątyniami i wielkimi pałacami.

Najważniejsze miasta południowej Mezopotamii pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Sumer rozciąga się od Eridu do Nippur, obszar między Kisz a Sippar był zamieszkany przez Akadów, a w II tysiącleciu stanowił trzon państwa babilońskiego. Na mapie został zaznaczony przybliżony zasięg Zatoki Perskiej na przełomie III i II tysiąclecia Near_East_topographic_map-blank.svg: Sémhur (na podstawie licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons)
Najważniejsze miasta południowej Mezopotamii pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Sumer rozciąga się od Eridu do Nippur, obszar między Kisz a Sippar był zamieszkany przez Akadów, a w II tysiącleciu stanowił trzon państwa babilońskiego. Na mapie został zaznaczony przybliżony zasięg Zatoki Perskiej na przełomie III i II tysiąclecia
Near_East_topographic_map-blank.svg: Sémhur
(na podstawie licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons)

Czytaj dalej „1739 p.n.e. – rok upadku cywilizacji sumeryjskiej”

Opublikowane w

Elitarny pochówek księżniczki z Tingambato

Stanowisko Tingambato, położone w centralnej części meksykańskiego stanu Michoacán, było badane od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku. Pełniło ono funkcję ważnego ośrodka, na co wskazuje zdumiewająca i zaplanowana architektura monumentalna. Najnowsze badania oraz datowanie radiowęglowe potwierdzają jego funkcjonowanie od około 1 do 900 roku n.e. Ponadto w 2011 roku odkryto monumentalny grobowiec, w którym pochowano tylko jedną osobę: młodą kobietę, złożoną tam z licznymi cennymi darami grobowymi. Na tej podstawie badacze z INAH Michoacán nazwali ten elitarny pochówek księżniczką z Tingambato. Odkrycie to podkreśla znaczenie stanowiska w okresie klasycznym. 

Rekonstrukcja pochówku księżniczki z Tingambato wraz z darami grobowymi © Santiago Ferreira ADV Arquitectura, José Luiz Punzo Díaz
Rekonstrukcja pochówku księżniczki z Tingambato wraz z darami grobowymi © Santiago Ferreira ADV Arquitectura, José Luiz Punzo Díaz

Czytaj dalej „Elitarny pochówek księżniczki z Tingambato”

Opublikowane w

Morskie bogactwa Bizancjum zatopione w błocie

Wykopaliska ratunkowe prowadzone od 2004 roku na terenie portowej dzielnicy Yenikapi w Stambule odsłoniły pozostałości 37 statków handlowych i zgromadzone na nich rozmaite bogactwa. Jest to największa grupa tego typu jednostek pływających znalezionych kiedykolwiek na obszarze jednego antycznego portu. Pod podkładami statków, biorących niegdyś czynny udział w morskim handlu, odsłonięto oszałamiającą kolekcję oryginalnych zabytków archeologicznych oraz ładunki egzotycznych towarów spożywczych, takich jak migdały, orzechy laskowe, pestki melona, brzoskwinie czy szyszki sosnowe.

Yenikapi – wrak z zalegającym ładunkiem amfor na dnie kadłuba © Acar54, na podstawie licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Yenikapi – wrak z zalegającym ładunkiem amfor na dnie kadłuba
© Acar54, na podstawie licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Morskie bogactwa Bizancjum zatopione w błocie”

Opublikowane w

Gwałtowna zmiana klimatu nie spowodowała upadku imperium akadyjskiego

W ostatnim numerze czasopisma Antiquity ukazał się tekst pokazujący na podstawie analiz biochemicznych kości ludzkich z kilku stanowisk położonych w północno-wschodniej Syrii, że w XXII wieku p.n.e., kiedy upadało imperium akadyjskie, nie nastąpiła żadna zmiana w lokalnej gospodarce, która mogłaby być odpowiedzią na długotrwałą suszę, a nawet jeśli zaszła przejściowa zmiana klimatu, lokalne grupy ludzkie sobie z nią świetnie poradziły.

Stela upamiętniająca zwycięstwo nad plemionami górskimi odniesione przez Naram-Sina, króla imperium akadyjskiego w latach około 2254–2218 p.n.e. © F. Romero, France - Paris - Musée du Louvre, na podstawie licencji CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
Stela upamiętniająca zwycięstwo nad plemionami górskimi odniesione przez Naram-Sina, króla imperium akadyjskiego w latach około 2254–2218 p.n.e.
© F. Romero, France – Paris – Musée du Louvre, na podstawie licencji CC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Gwałtowna zmiana klimatu nie spowodowała upadku imperium akadyjskiego”

Opublikowane w

Nowe datowanie wskazuje na wczesne zaludnienie Ameryk

Badacze z Uniwersytetu Stanowego w Iowa pod kierownictwem doktora Andrew Somerville’a dokonali ważnego odkrycia związanego z materiałem pochodzącym z jaskini Coxcatlán w stanie Puebla w Meksyku. Wyniki ich badań rzucają nowe światło na zaludnienie obu Ameryk.

Pejzaż doliny Tehuacán fot. Noyolcont, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Pejzaż doliny Tehuacán
fot. Noyolcont, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Nowe datowanie wskazuje na wczesne zaludnienie Ameryk”