Calakmul – tajemnicza krypta w Pałacu Lundella

Turyści podziwiający resztki mezoamerykańskich miast nie mają zwykle zbyt wielkiego pojęcia, na co patrzą i po czym spacerują. Podobnie jest w słynnym Calakmul. Większości nie robi to oczywiście najmniejszej różnicy, a przewodnik mógłby opowiadać im o czymkolwiek i często tak właśnie czyni. Jednak tym bardziej dociekliwym wyobraźnia wypełnia otoczenie barwnymi obrazami oraz refleksjami nad minionym czasem. Wypatrują oni rozwiązań zagadek dawnych epok, szukają skarbów, ukrytych przejść w piramidach. Wspinają się na szczyty piramid, chodzą po wnętrzach świątyń, zrujnowanych pałacach i czasami nieświadomie stawiają stopy na niegdyś pełnych kryptach: stoją o krok od tajemnic, tak blisko i tak daleko…

Struktura III w Calakmul, znana szerzej jako Pałac Lundella
© P.A. Trześniowski CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Calakmul – tajemnicza krypta w Pałacu Lundella”

[WYWIAD] Chemiczny ślad z przeszłości

Badania archiwaliów i powrót na znane już wcześniej stanowiska motywują do poszukiwania nowych metod oraz poszerzania sieci naukowej współpracy. Materiałem, obficie występującym na (prawie) każdym stanowisku archeologicznym, którego analiza potrafi przynieść zaskakująco dużo informacji, jest… ziemia. Zapraszamy na wywiad z profesor Małgorzatą Suską-Malawską, biolog z Uniwersytetu Warszawskiego, o tajemniczych n-alkanach, wyzwaniach w rekonstruowaniu przeszłości na podstawie analiz biogeochemicznych oraz o trudnościach we współpracy z archeologami.

Profesor Małgorzata Suska-Malawska podczas wyprawy do Ayakagytmy (Uzbekistan) w 2021 roku
@ Hikmatulla Hoshimov, na licencji CC BY-SA 4.0

Czytaj dalej „[WYWIAD] Chemiczny ślad z przeszłości”

OSADA – film o drugim sezonie badań archeologicznych Zaborowa

Archeolodzy z Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie i Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego prowadzą badania w otulinie Puszczy Kampinowskiej. W drugim sezonie badań odnajdują dowody na powiązanie osady z Zaborowa z wysoko wyspecjalizowanym ośrodkiem masowej produkcji żelaza, który funkcjonował na zachodnim Mazowszu w pierwszych wiekach naszej ery.

Czytaj dalej „OSADA – film o drugim sezonie badań archeologicznych Zaborowa”

Nie zamulaj! Jak się dziś prowadzi badania na palafitach w Austrii?

Kuratorium Pfahlbauten to austriacka organizacja pozarządowa, która zajmuje się badaniem i ochroną podwodnych stanowisk archeologicznych w alpejskich jeziorach na terenie Austrii. Ich głównym spektrum działania są osiedla palowe, zwane także palafitami, które budowano na brzegach jezior lub w płytkiej wodzie – zwłaszcza te uznane przez UNESCO za światowe dziedzictwo kulturowe. W październiku 2021 roku badacze zrzeszeni w Kuratorium zorganizowali pod egidą UNESCO warsztaty, aby pokazać młodym archeologom, jak się prowadzi badania na palafitach w Austrii. Pochodzący z wielu krajów świata uczestnicy szkolenia usłyszeli o dotychczasowych sukcesach i dalszych planach na ochronę podwodnego dziedzictwa kulturowego w Austrii, wzięli praktyczny udział w badaniach archeologicznych w jeziorze i dowiedzieli się, czemu austriaccy badacze zapełniają muzealne lodówki mułem z dna jeziora!

Cyril Dworsky (Kuratorium Pfahlbauten) nadzorujący praktyki z powierzchni Mondsee
© M. Mileszczyk, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Nie zamulaj! Jak się dziś prowadzi badania na palafitach w Austrii?”

Tajemnice jaskini Koziarni. Część druga – rozwiązanie zagadki

Wykopaliska w jaskini Koziarnia to było małe trzęsienie ziemi. Serio. Na końcu jaskini pracujący nieprzerwanie sejsmograf notował każde uderzenie młotka geologicznego. Geofizycy płacili cenę za to, abyśmy my, archeolodzy, w końcu odkryli tajemnice Koziarni.

Wygląd wnętrza jaskini Koziarnia w trakcie badań wykopaliskowych w 2017 roku. Warto zwrócić uwagę na mgłę wiszącą w jaskini w letnie upalne dni
© M. Kot, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Tajemnice jaskini Koziarni. Część druga – rozwiązanie zagadki”

Nowe odkrycia w San Bartolo: najstarszy bezpośredni dowód użycia kalendarza na Nizinach Majów

Początki mezoamerykańskich kalendarzy toną w mrokach coraz bardziej odległych czasów. O dowodach pośrednich użytkowania 260-dniowego kalendarza tzolk’in ponad trzy tysiące lat temu, na podstawie zorientowanych astronomicznie zespołów architektonicznych, zwanych grupami E, wspominano już wcześniej: Grupy E nie służyły obserwacjom równonocy. Badania archeologiczne w San Bartolo (Petén, Gwatemala), znanym ze słynnych fresków przedstawiających sceny z majańskiego mitu stworzenia Popol Vuh, przynoszą jednak coraz starsze przykłady bezpośredniego użycia notacji kalendarycznej na Nizinach Majów. Donosi o tym artykuł Davida Stuarta, Hether Hurst, Borisa Beltrána i Williama Saturno „An early Maya calendar record from San Bartolo, Guatemala”, opublikowany w kwietniu 2022 na łamach „Science Advances”.

Okładka kwietniowego wydania „Science Advances” ze skonsolidowanym fragmentem #4778 przedstawiającym w górnej części datę 7 Jeleń z 260-dniowego kalendarza tzolk’in

Czytaj dalej „Nowe odkrycia w San Bartolo: najstarszy bezpośredni dowód użycia kalendarza na Nizinach Majów”

Berło z brązu: Symbol zmiany cywilizacyjnej

Ten fabularyzowany dokument to swego rodzaju opowieść – wędrówka po ziemiach naszego kraju i Europy przed około 4000 laty. Czas, o którym mówimy, to przejście z epoki neolitu do epoki brązu, czyli od epoki użytkowania kamienia do epoki pierwszego w dziejach ludzkości metalu wykorzystywanego na szeroką skalę. W okresie tym nastąpił gwałtowny skok technologiczny i cywilizacyjny, znacząco podniósł się poziom i jakość życia, nastąpiła też zmiana samego sposobu funkcjonowania społeczeństw. Nastąpiło wyraźne bogacenie się ludzi. Wyroby z brązu, które zaczęły funkcjonować w codziennym życiu, stały się zewnętrznym symbolem statusu społecznego i oznaką bogactwa. Tak zarysowana tematyka, w bezpośredni sposób przekłada się na wysoki walor poznawczy, informacyjny i edukacyjny filmu. Dzięki plenerom, scenografii, rekonstruktorom, animacji 3D, precyzyjnie zaplanowanym kadrom, przywołamy świat, który już dawno przestał istnieć.

Berło sztyletowate kultury unietyckiej
©Karl Weule
Domena publiczna

Czytaj dalej „Berło z brązu: Symbol zmiany cywilizacyjnej”

Owsiankę podano

Niedawno Andrew Curry, dziennikarz naukowy z Berlina, popełnił świetny tekst o zamiłowaniu naszego gatunku do produktów pochodzących z przetwórstwa roślin skrobiowych. Jest to temat na tyle istotny, że postanowiliśmy przybliżyć czytelnikom Archeowieści zagadnienia z nim związane. Zapraszamy więc do przyjrzenia się światowej klasy badaniom prowadzonym nad pierwszymi posiłkami, które spożywano w pradziejach. Kulinarną historię rozpoczniemy epizodem w Göbekli Tepe. O tym stanowisku archeologicznym mogliście przeczytać kilkukrotnie w 12-letniej już historii naszego portalu. W tym tekście przedstawimy między innymi wyniki najnowszych badań archeolog z German Archaeological Institute w Berlinie, dowodzące, że podstawą wyżywienia łowców-zbieraczy z Bliskiego Wschodu była nieoczekiwanie owsianka…

Göbekli Tepe
© Teomancimit, na licencji CC BY-SA 3.0

Czytaj dalej „Owsiankę podano”