Kategoria: Archeologia Europy

Opublikowane w

Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety

Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety

Reguły zakonne wpływały na to, co oficjalnie mogli spożywać mnisi w klasztorach. Kultura potrafi kształtować i wpływać na wiele sfer życia – także na dietę. Również współcześnie wielu ludzi rezygnuje z niektórych potraw, między innymi ze względów religijnych lub ideologicznych. Zapisy reguł bywają jednak często teorią, a praktyka kulinarna okazuje się zupełnie inna. Badacze z Neapolu przyjrzeli się szeregowi źródeł bioarcheologicznych pochodzących z wykopalisk na terenie benedyktyńskiego klasztoru San Vincenzo al Volturno, położonego w południowych Włoszech, aby zweryfikować, co klasztorne śmieci powiedzą o przestrzeganiu reguł zakonnych.

Czytaj dalej „Reguły zakonne a archeologiczna rzeczywistość: kwestia diety”

Opublikowane w

Szlifowane groty z Supraśla

W wyniku badań archeologicznych na stanowisku Supraśl 3, zlokalizowanym na Nizinie Północnopodlaskiej, odkryto cztery obiekty obrzędowe. Zawierały one zestawy eko– i artefaktów, które w zdecydowanej większości można łączyć z pakietem kulturowym Pucharów Dzwonowatych. Co więcej, część z tych artefaktów nawiązuje bezpośrednio do zabytków znanych z Półwyspu Iberyjskiego. Niezwykle intrygujące są zwłaszcza znalezione tam 23 trójkątne groty strzał z wnęką w podstawie, z których 21 to unikaty w skali europejskiej. O wyjątkowości tych przedmiotów stanowią bowiem ślady szlifowania odkryte na ich powierzchni. Choć wydaje się, że zabieg ten wynikał z pobudek pragmatycznych, to jeśli weźmie się pod uwagę obrzędowy kontekst znaleziska, trudno jednoznacznie postawić granicę między użytkowym a symbolicznym znaczeniem szlifowania.

Czytaj dalej „Szlifowane groty z Supraśla”

Opublikowane w

Twierdza legionowa NOVAE

Novae to stanowisko archeologiczne położone na prawym brzegu Dunaju w dzisiejszej północnej Bułgarii, na wschód od współczesnego miasta Svishtov. Miejsce słynie z parku pamięci poświęconego wydarzeniom z 1877 roku, ale także z rzymskiej twierdzy legionowej i późnorzymskiego miasta.

Ekspedycja Wydziału Archeologii UW przygotowała właśnie film prezentujący zaplecze swoich prac oraz aktualne wyniki badań.

Komputerowa rekonstrukcja budynku komendantury rzymskiego obozu legionowego w Novae © J. Kaniszewski
Komputerowa rekonstrukcja budynku komendantury rzymskiego obozu legionowego w Novae
© J. Kaniszewski

Czytaj dalej „Twierdza legionowa NOVAE”

Opublikowane w

Z prochu powstałeś w szkło się obrócisz? Przypadek mózgu z Herkulaneum

Pod koniec roku 2022 w polskich mediach społecznościowych na nowo odżyła informacja o fascynującym odkryciu, dokonanym w 2020 roku w Herkulaneum. Badacze z Uniwersytetu Fryderyka II w Neapolu stwierdzili, że odkryli przypadek ofiary erupcji Wezuwiusza, której mózg, pod wpływem temperatury, przemienił się w szkło. Tkanki miękkie ofiary miały wyparować, a mózg ulec „witryfikacji„. Aby taka przemiana nastąpiła, konieczna jest temperatura dochodząca do 1400°C, co według badaczy zostało osiągnięte pod wpływem spływu piroklastycznego, czyli chmury gazów i płynów uwolnionej w wyniku erupcji wulkanu. Następnie, po przejściu chmury, miało dojść do błyskawicznej zmiany warunków i nagłego oraz drastycznego spadku temperatury. Dzięki tym wyjątkowym warunkom i gwałtownemu ochłodzeniu mózg miał zmienić się w szkło. 

Uwaga: Tekst zawiera zdjęcia szczątków ludzkich

Czytaj dalej „Z prochu powstałeś w szkło się obrócisz? Przypadek mózgu z Herkulaneum”

Opublikowane w

Puchary Dzwonowate na Pojezierzu Mazurskim

W wyniku długoletnich badań archeologicznych prowadzonych w XX wieku ustalono północno-wschodnią granicę aktywności ugrupowań Pucharów Dzwonowatych. Granicę, która miała sięgać Wisły. Nieliczne ślady wskazywały także na penetrację terenów znajdujących się na wschód od tej rzeki. Odkrycia z ostatnich lat dowodzą jednak, że zasięg tego fenomenu kulturowego obejmuje również dalsze obszary Polski północno-wschodniej.

Czytaj dalej „Puchary Dzwonowate na Pojezierzu Mazurskim”

Opublikowane w

Kto ma miód i pszczoły, ten ma świat wesoły: sardyńska tradycja pszczelarska

Miód był wykorzystywany w celach kulinarnych co najmniej od mezolitu. Jednakże inne produkty pszczele człowiek stosował do pielęgnacji, w sztuce oraz jako surowiec technologiczny prawdopodobnie od paleolitu. Najbardziej problematyczne jest to, że wszystkie te produkty nie pozostawiają po sobie żadnych śladów widocznych gołym okiem ani śladów uchwytnych mikroskopowo. Dopiero przy zastosowaniu metod lipidowych można uchwycić to, że pozostałości wyrobów pszczelich były wykorzystywane przez ludzi. Jeśli przechowywano je w naczyniach, które zachowały się do naszych czasów.

Czytaj dalej „Kto ma miód i pszczoły, ten ma świat wesoły: sardyńska tradycja pszczelarska”

Opublikowane w

Zaglądanie pod skorupkę: archeologia i grecka sztuka

Czym charakteryzowało się antyczne malarstwo wazowe i co możemy się dzięki jego analizie dowiedzieć o życiu codziennym mieszkańców starożytnej Grecji? Zapraszamy na rozmowę z prof. Ewdoksią Papuci-Władyką.

Amfora w stylu czerwonofigurowym ze sceną Muzyczną
Niobid Malarz, koło 460-450 p.n.e.
Walters Art Museum, na licencji CC BY-SA 3.0

 

Czytaj dalej „Zaglądanie pod skorupkę: archeologia i grecka sztuka”

Opublikowane w

Wpływ strategii dokumentacji metalowych przedmiotów w Mykenach w 1939 r.

Metalowe przedmioty z Myken są jednymi z najbardziej znanych w świecie archeologicznym. Homer pamiętnie opisał Mykeny Agamemnona jako „bogate w złoto”, co potwierdziło się w 1876 roku, kiedy Henrich Schliemann odkrył grobowce wypełnione zdumiewającymi złotymi artefaktami, wśród wielu innych cennych skarbów.

Wertowanie notatek z wykopalisk prowadzonych w Mykenach w 1939 roku doprowadziło do nieoczekiwanego odkrycia: skrytki z metalowymi przedmiotami pochodzącymi ze śmietnika w pobliżu monumentalnego grobowca Atreusa, tak zwanej „Atreus Bothros”. A jednak obiekty te są niepublikowane i niemal wszystkich brakuje w oficjalnym katalogu znalezisk! Co się z nimi stało? Zagadkę można było rozwiązać tylko dzięki podróży do roku 1939…

Czytaj dalej „Wpływ strategii dokumentacji metalowych przedmiotów w Mykenach w 1939 r.”

Opublikowane w

Polskie komputerowe aplikacje w archeologii

W dniach 2-6 kwietnia 2023 odbyła się pięćdziesiąta międzynarodowa konferencja Computer Application and Quantitative Methods in Archaeology w Amsterdamie. Polską archeologię reprezentowała silna interdyscyplinarna grupa, która przygotowała dwie sesję oraz zaprezentowała 10 prezentacji oraz 2 postery.

Model fotogrametryczny kurhanu podczas wykopalisk z oznaczeniami pokazującymi lokalizację różnych zabytków
opr. J. Stępnik

Czytaj dalej „Polskie komputerowe aplikacje w archeologii”