Opowieści o królach, o możnych rodach, o poetach, o wojnach, biskupach, a w dużej mierze… o alkoholu. Sagi islandzkie powstawały od XII do XV wieku, spisywano wtedy historie, które w ustnej tradycji krążyły o wiele dłużej. Wiemy to, bo pojawiają się w nich postaci historyczne z X wieku.
Czytaj dalej „Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów”
„Pewien londyński handlarz farbami poinformował mnie, że jedna egipska mumia dostarcza wystarczającej ilości materiału, by zaspokoić potrzeby jego klientów przez siedem lat. Być może nie trzeba dodawać, że część pigmentów sprzedawanych jako ‘mumia’ jest fałszywa” – pisał Arthur Herbert Church w The Chemistry of Paints and Painting, opublikowanej w 1890 roku. Cytat ten odnosi się do pigmentu malarskiego wytwarzanego dosłownie z rozdrobnionych szczątków egipskich mumii, znanego jako Mummy Brown lub „Egyptian Brown”. Produkcja tego osobliwego barwnika sięga końca XVI wieku. Choć był uwielbiany przez wielu artystów, jego makabryczne pochodzenie rodzi pytanie: jak daleko są w stanie posunąć się twórcy w imię piękna?
Czytaj dalej „Grobowe faux pax: sztuka, eksploatacja i dziedzictwo barwnika „Mummy Brown””
Zakończył się najważniejszy etap badań archeologicznych na terenie dawnej Cukrowni w Pruszczu Gdańskim. Zespół z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, pracujący na zlecenie dewelopera NDI Development, odkrył ponad 200 obiektów archeologicznych, które rzucają nowe światło na dziedzictwo tego regionu. Wyniki prac, które zaprezentowano 5 września 2025 roku w Domu Wiedemanna w Pruszczu potwierdzają, że już ponad dwa tysiące lat temu teren ten był ważnym ośrodkiem na bursztynowym szlaku.
Jadeit był jednym z najcenniejszych surowców przedhiszpańskiej Mezoameryki – symbolem życia i boskości, a zarazem wyznacznika prestiżu jego właścicieli. Wykorzystywano go zarówno do wyrobu ozdób, jak i przedmiotów o charakterze rytualnym, które nierzadko składano jako dary grobowe. Badania prowadzone przez polskich archeologów w San Isidro w Salwadorze ujawniły 37 wyrobów z zielonego kamienia, w tym unikatowe zawieszki typu dios hacha. Odkrycia te pokazują, że San Isidro było ważnym punktem w sieci dalekosiężnych kontaktów handlowych i ideologicznych, łączących Mezoamerykę z Dolną Ameryką Środkową.
W Bibliotece Królewskiej Zamku Królewskiego w Warszawie wciąż można oglądać niezwykłą wystawę Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie, która potrwa do 21 września 2025 roku. To okazja, by z bliska zobaczyć oryginalne dzieła sztuki starożytnej oraz gipsowe kopie rzeźb, które przez stulecia kształtowały artystyczne wyobrażenia i edukację przyszłych pokoleń twórców.
Czytaj dalej „Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie w Zamku Królewskim w Warszawie”
Jeden z najbardziej znanych cytatów dotyczących starożytnego Egiptu pochodzi z Herodota, który stwierdza, że jest on „darem Nilu”. Wyjaśnia on powody takiego stwierdzenia, wśród których wymieniony jest łatwy dostęp do ryb. Wydaje się więc, że ryby powinny stanowić jeden z istotnych elementów diety starożytnych Egipcjan. W sprzeczności z tym stoją jednak wzmianki u innych autorów antycznych, którzy wspominają o istnieniu w Egipcie tabu dotyczącego jedzenia ryb. Czy w takim razie Egipcjanie jedli ryby?
Czytaj dalej „Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?”
Co łączy kulturę minojską, mykeńską, grecką i egipską? Jak wyglądały początki pierwszych cywilizacji Europy – i dlaczego narodziły się właśnie tam, gdzie się narodziły?
Choć historia zapamiętała bitwę pod Gniewem z 1626 roku jako ważny epizod wojny polsko-szwedzkiej, nikt nie spodziewał się, że ślady tego starcia przetrwały do dziś… w ziemi. Najnowsze badania archeologiczne prowadzone przez zespół z Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem dr. Sławomira Wadyla całkowicie zmieniają nasze spojrzenie na to wydarzenie. Podczas wykopalisk w Ciepłem koło Gniewu natrafiono na materialne pozostałości po XVII-wiecznej fortyfikacji oraz na pochówki, które można bezpośrednio powiązać z walkami stoczonymi we wrześniu 1626 roku.
Co dokładnie wydarzyło się w Ciepłem? Czy odkryte reduty i ślady ostrzału rzeczywiście stanowią świadectwo jednej z najważniejszych bitew tej kampanii? Czy wśród pochowanych znajdują się żołnierze polegli w walce, a może cywilne ofiary wojny?
Czytaj dalej „Fortyfikacje i śmierć: ślady bitwy pod Gniewem”
Urny domkowe są wyjątkowo rzadkimi i efektownymi znaleziskami. Od zakończenia II wojny światowej odkryto tylko trzy takie zabytki. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku po raz pierwszy prezentuje publicznie popielnicę odkrytą w maju 2023 roku w miejscowości Bożepole Wielkie (gmina Łęczyce).
Czytaj dalej „Prezentacja urny domkowej z Bożepola Wielkiego”
Małe, niepozorne figurki, odkrywane w różnych miejscach Egiptu, od dawna pozostają zagadką dla archeologów. Wykonane ręcznie z gliny, mogą przybierać różnorodne formy – od odwzorowanych postaci ludzkich oraz zwierząt do abstrakcyjnych, niezrozumiałych współcześnie kształtów. Takie przedmioty odkrywają również polscy archeolodzy na stanowisku Tell el-Retaba.
Dlaczego Egipcjanie lepili je z gliny? Czy były to dziecięce tylko zabawki, lalki, a może coś więcej? Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że mogły pełnić rolę ochronnych amuletów, ofiar składanych bogom, a nawet narzędzi używanych w magicznych rytuałach. Zatem w dzisiejszym tekście spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie miały takie funkcje. A jeśli tak, to czy miały odpędzać złe moce, przynosić szczęście, a może rzucać klątwę na wrogów?
