Kategoria: Archeowieści

Opublikowane w

Opór przed nowym. Badacze wobec XIX-wiecznych odkryć archeologicznych w północnej Hiszpanii

Truizmem jest stwierdzenie, że odkrycia mają to do siebie, iż często zmieniają wyobrażenie o świecie. Czasem dość drastycznie, o czym przekonali się współcześni Kopernikowi, Galileuszowi, Newtonowi czy Tesli. Wszystkie te postacie przeniosły stan wiedzy człowieka na zupełnie inny poziom świadomości. Towarzyszyły temu jednak konflikty ze środowiskami nastawionymi wojowniczo wobec nowego. Podobne zdarzenia skrywa archeologia pradziejowa, której wybitnym, historycznym już postaciom, jak Jacques Boucher de Perthes (1788–1868) czy Hermann Schaaffhausen (1816–1893), rzucano kłody pod nogi. Niejednokrotnie oskarżano ich o fałszerstwa i blagierstwa. Pomimo obrony swoich opinii i prawdziwości badań autorzy fenomenalnych odkryć poddani ostracyzmowi naukowemu często umierali  niezrozumiani i zdyskredytowani. Jednym z nich był Marcelino Sanz de Sautuola (1831–1888). W dzisiejszym artykule Archeowieści prezentują jedno z najbardziej kontrowersyjnych odkryć XIX wieku, czyli malowidła naskalne z jaskini Altamira.

Fragment rysunku naskalnego z jaskini Altamira fot. Museo de Altamira y D. Rodríguez, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0
Fragment rysunku naskalnego z jaskini Altamira
fot. Museo de Altamira y D. Rodríguez, opublikowano na licencji CC BY-SA 3.0

Czytaj dalej „Opór przed nowym. Badacze wobec XIX-wiecznych odkryć archeologicznych w północnej Hiszpanii”

Opublikowane w

Grupy krwi neandertalczyków i denisowiańczyków rozszyfrowane

W ciągu ostatniej dekady postęp technologiczny umożliwił wygenerowanie danych z całego genomu około 15 wymarłych hominidów neandertalskich i denisowiańskich, które żyły od 40 000 do 100 000 lat temu na obszarze pomiędzy Europą Zachodnią a Syberią. Ujawniły one strukturę populacji, liczne przemiany demograficzne i fluktuacje w przepływie genów między populacjami tych hominidów.

Jednak do tej pory w badaniach pomijano znaczenie grupy krwi. Zespół prof. Silvany Condemi z Université d’Aix-Marseille przeanalizował grupy krwi neandertalczyków i denisowiańczyków, aby prześledzić współczesną różnorodność ludzi oraz przedyskutować aspekty zdrowotne i wrażliwość archaicznych populacji. W tym celu wykorzystał wysokiej jakości genomy jądrowe trzech neandertalczyków i jednego denisowiańczyka.

Neandertalczycy z Le Moustier C.R.Knight 1920, Domena Publiczna
Neandertalczycy z Le Moustier
C.R.Knight 1920, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Grupy krwi neandertalczyków i denisowiańczyków rozszyfrowane”

Opublikowane w

Nauka w czasach zarazy? 4th Warsaw Seminar on Underwater Archaeology już w przyszłym tygodniu!

Poprzedni rok nie był łatwy dla archeologów. Możliwości pracy w terenie były bardzo ograniczone, zwłaszcza w przypadku wyjazdów zagranicznych, a spotkania konferencyjne przeniosły się niemal wyłącznie do rzeczywistości wirtualnej.

Ponieważ poprzednie edycje Warsaw Seminar on Underwater Archaeology przyniosły ogrom pozytywnych efektów i sprawiły tak uczestnikom, jak i organizatorom, wiele przyjemności i satysfakcji, uznaliśmy jednogłośnie, że nie damy się zepchnąć do internetu! Udało nam się przesunąć fundusze projektowe (ponownie jak poprzednia edycja, także i ta jest finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, DNK/SN/464684/2020) i – finalnie – spotykamy się w listopadzie! Czytelnicy Archeowieści mogą dołączyć do nas dzięki kanałowi Youtube Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego!

4th Warsaw Seminar on Underwater Archaeology odbędzie się 18–20 listopada 2021 r. W kwietniu zakończyliśmy nabór zgłoszeń. I tym razem, nawet pomimo pandemii, ogromne zainteresowanie tak „starych znajomych”, jak i „debiutantów” jest niemal sensacyjne. Będziemy gościć badaczy nie tylko z Polski, a także Włoch, Grecji, Słowenii, Czarnogóry, Turcji, Chorwacji, Hiszpanii, Słowacji, Niemiec, Rosji, Walii, Austrii i Szwajcarii… 

Czytaj dalej „Nauka w czasach zarazy? 4th Warsaw Seminar on Underwater Archaeology już w przyszłym tygodniu!”

Opublikowane w

Najstarsza populacja na Ziemi

Badania genetyczne cieszą się w ostatnich latach słuszną popularnością. Dostarczają bowiem informacji na temat zmian w krajobrazie kulturowym i genetycznym świata. Istnieją jednak wyjątki, o czym świadczą badania zespołu prof. Eske Willersleva z Uniwersytetu w Kopenhadze, które udowadniają, że nie wszędzie dochodziło do tak wyraźnych przetasowań społecznych jak na przykład w Europie. Obszarem wyjątkowym pod tym względem jest Australia. Badania wykazały, że rdzenni mieszkańcy tego kontynentu są bezpośrednimi spadkobiercami populacji, które opuściły Afrykę około 51–72 tysięcy lat temu. Wyniki analiz sugerują, że rdzenni mieszkańcy Papui-Nowej Gwinei i Australii są najstarszą populacją na Ziemi.

Papuaski wojownik podczas polowania – inscenizacja dla turystów. Papua-Nowa Gwinea 2018 © P. Trześniowski
Papuaski wojownik podczas polowania – inscenizacja dla turystów. Papua-Nowa Gwinea 2018
© P. Trześniowski

Czytaj dalej „Najstarsza populacja na Ziemi”

Opublikowane w

Wikingowie w popkulturze

Wiking wikingowi nie równy, tak samo jak ich współczesne przedstawienia! O tym też przekonali się, w trakcie specjalnej 4-godzinnej, otwartej transmisji na żywo, w ramach popularnonaukowego cyklu KONTEKST, czytelnicy Archeologii Żywej.

Wraz z firmą Ubisoft, producenta i wydawcę najnowszej odsłony z serii gier o światowej popularności – Assassin’s Creed: Valhalla, która to dzieje się właśnie w epoce wikingów, Archeologia Żywa zaprosiła specjalistów aby skomentowali najnowszy tryb Discovery Tour: Epoka Wikingów. Ten czysto edukacyjny tryb pełni funkcję wirtualnego muzeum, w którym dostępne są wycieczki z przewodnikiem po wszystkich historycznych lokacjach i aspektach ówczesnego życia.

Czytaj dalej „Wikingowie w popkulturze”

Opublikowane w

Maski pogrzebowe w prekolumbijskim Peru. Fałszywe twarze z Pachacamac

Tradycja masek pogrzebowych jest szeroko rozpowszechniona wśród starożytnych cywilizacji na całym świecie. Występowanie tych zabytków jest szczególnie częste w Ameryce Południowej, gdzie maski wykonane z drogocennych metali zakrywały oblicza zmarłych w kulturze Moche, Wari czy Lambayeque oraz w kulturach archeologicznych rozwijających się na terenie dzisiejszego Ekwadoru, takich jak La Tolita czy Manteño. Kultura Ichma była jedną z kultur andyjskich, w których kult przodków pełnił szczególną rolę. Jej przedstawiciele chowali swoich zmarłych obleczonych w warstwy tkanin i mat roślinnych tworzących toboły grzebalne – fardos, które zwieńczone były maskami pogrzebowymi (tak zwanymi fałszywymi głowami) z tkanin, drewna lub ceramiki.

Fałszywa głowa – cabeza falsa, wykonana z tekstyliów © FA2010, Domena Publiczna
Fałszywa głowa – cabeza falsa, wykonana z tekstyliów
© FA2010, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Maski pogrzebowe w prekolumbijskim Peru. Fałszywe twarze z Pachacamac”

Opublikowane w

Bi(bli)oArch: baza danych dotycząca badań bioarcheologicznych we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie

Naukowcy z Instytutu Cypryjskiego w Nikozji przygotowali bibliograficzną bazę danych dotyczącą badań bioarcheologicznych prowadzonych we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie, chronologicznie obejmującą kolekcje szkieletów od prehistorii do wczesnych czasów nowożytnych.

Czytaj dalej „Bi(bli)oArch: baza danych dotycząca badań bioarcheologicznych we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie”

Opublikowane w

1739 p.n.e. – rok upadku cywilizacji sumeryjskiej

Sumerowie znani są jako twórcy cywilizacji miejskiej, która dominowała w południowej Mezopotamii w czwartym i trzecim tysiącleciu p.n.e. Wytyczyli oni sieć kanałów irygacyjnych, które umożliwiły zagospodarowanie pustynnych obszarów w dolnym biegu Eufratu, stworzyli pismo ideograficzne, najpierw obrazkowe, a później uproszczone do postaci klinów odciskanych w wilgotnej glinie, budowali największe miasta ówczesnego świata z monumentalnymi świątyniami i wielkimi pałacami.

Najważniejsze miasta południowej Mezopotamii pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Sumer rozciąga się od Eridu do Nippur, obszar między Kisz a Sippar był zamieszkany przez Akadów, a w II tysiącleciu stanowił trzon państwa babilońskiego. Na mapie został zaznaczony przybliżony zasięg Zatoki Perskiej na przełomie III i II tysiąclecia Near_East_topographic_map-blank.svg: Sémhur (na podstawie licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons)
Najważniejsze miasta południowej Mezopotamii pod koniec III tysiąclecia p.n.e. Sumer rozciąga się od Eridu do Nippur, obszar między Kisz a Sippar był zamieszkany przez Akadów, a w II tysiącleciu stanowił trzon państwa babilońskiego. Na mapie został zaznaczony przybliżony zasięg Zatoki Perskiej na przełomie III i II tysiąclecia
Near_East_topographic_map-blank.svg: Sémhur
(na podstawie licencji CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons)

Czytaj dalej „1739 p.n.e. – rok upadku cywilizacji sumeryjskiej”