Libańskie ścieżki polskich archeologów, cz. 1

Przez dziewięć ostatnich dni sierpnia (23-31 sierpnia) w pogrążonym w kryzysie Libanie przebywała grupa polskich naukowców. Naszym zamiarem było zebranie danych przybliżających rozwiązanie zagadki tajemniczego grobu w późnoantycznym kościele w Chhim (czyt. Szheim) oraz poszukiwanie na wybrzeżu Morza Śródziemnego śladów tsunami sprzed wieków. Przez najbliższy miesiąc opowiemy Państwu o tajemnicach starożytnego Libanu. Przybliżymy nie tylko libańskie stanowiska archeologiczne, ale także pokażemy, jak wyglądają badania polskich archeologów „od kuchni”.

Przylądek Chekka widziany z portu w Enfeh © T. Waliszewski, na licencji CC-BY-SA 4.0
Przylądek Chekka widziany z portu w Enfeh
© T. Waliszewski, na licencji CC-BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Libańskie ścieżki polskich archeologów, cz. 1”

Życie mnichów w Egipcie u schyłku starożytności

15 grudnia 2021 miała miejsce uroczystość odnowienia doktoratu prof. Ewy Wipszyckiej-Bravo. Z tej okazji dzielimy się opowieścią Pani Profesor o swoich wieloletnich badaniach nad życiem mnichów w Egipcie. Jak wyglądała asceza na pustyni? Kto trafiał do klasztorów w kraju nad Nilem? Co, jako Europejczycy żyjący w XXI wieku zawdzięczamy egipskim mnichom?

Czytaj dalej „Życie mnichów w Egipcie u schyłku starożytności”

Jak długo kobiety na starożytnym Bliskim Wschodzie karmiły dzieci piersią?

Okres karmienia piersią zależy od wielu czynników, zarówno indywidualnych, jak i kulturowych lub środowiskowych. W grupach ludzkich, które nie mają dostępu do łatwo przyswajalnego pokarmu zastępczego (zwłaszcza dotyczy to łowców-zbieraczy) jest zwykle dłuższy, a u rolników, którzy karmią dzieci papkami ze zboża albo jogurtem, może być skrócony. Ma to konsekwencje demograficzne: matka krócej karmiąca swoje dzieci piersią może ich urodzić więcej, a zatem średni okres karmienia piersią wpływa na przyrost naturalny.

Terakotowa plakietka z Babilonii przedstawiająca kobietę karmiącą dziecko piersią. Muzeum miasta Sulejmanija, Iracki Kurdystan © Osama Shukir Muhammed Amin FRCP(Glasg) Opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikipedia Commons
Terakotowa plakietka z Babilonii przedstawiająca kobietę karmiącą dziecko piersią. Muzeum miasta Sulejmanija, Iracki Kurdystan
© Osama Shukir Muhammed Amin FRCP(Glasg)
Opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikipedia Commons

Czytaj dalej „Jak długo kobiety na starożytnym Bliskim Wschodzie karmiły dzieci piersią?”

Archeologiczny tour de Podlasie

W jeden z najgorętszych czerwcowych weekendów (18‒21.06) grupa studentów i pracowników Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego wzięła udział w objeździe rowerowym po niezwykle urokliwej części Polski, zwanej Podlasiem. Uczestników nie zniechęciły ani upały, ani drobne kontuzje, a za cel obrali sobie zwiedzenie tej krainy od mniej znanej – za to niezwykle fascynującej – archeologicznej strony. Podążali między innymi śladami Gotów i ich pobratymców, którzy w III wieku n. e. przewędrowali przez te ziemie i pozostawili po sobie ślad w postaci cmentarzysk.

Krzyże wotywne w sanktuarium w Grabarce © A. Cieśliński, na licencji CC BY-SA 4.0
Krzyże wotywne w sanktuarium w Grabarce
© A. Cieśliński, na licencji CC BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Archeologiczny tour de Podlasie”

Nowy, przełomowy sposób na odszyfrowanie pisma linearnego A

Enigmatyczne pismo linearne A, znane z glinianych tabliczek pochodzących z czasów największego rozkwitu kultury minojskiej na Krecie (około 1800–1450 p.n.e.), może niedługo zostać odczytane. Nowatorska metoda, zaproponowana przez młodą badaczkę z Uniwersytetu w Cambridge,  opiera się na… Internecie! Może on pomóc w odszukaniu prawdopodobnych powiązań ze znacznie lepiej rozpoznanym pismem linearnym B, które rozwinęło się w późniejszym okresie prehistorycznej Grecji. (Stopniowe) odszyfrowanie pisma linearnego A jest w zasięgu ręki!

Jedna z tabliczek z bazy SigLA z różnymi znakami pisma linearnego A. Źródło https://sigla.phis.me/, Ester Salgarella, Simon Castellan. CC BY-NC-SA 4.0
Jedna z tabliczek z bazy SigLA z różnymi znakami pisma linearnego A.
Źródło: SigLA, Ester Salgarella, Simon Castellan. Dzięki uprzejmości dr Salgarella, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Nowy, przełomowy sposób na odszyfrowanie pisma linearnego A”

DNA zdradza, skąd pochodzą Etruskowie

Etruskowie należą do najbardziej tajemniczych ludów starożytności. Już greccy i rzymscy autorzy zadawali pytanie, które do dziś pozostaje bez definitywnej odpowiedzi: Skąd wzięli się Etruskowie? Byli rdzenną ludnością Italii? Przybyli z Anatolii? A może – jak chciał Liwiusz – napłynęli do Italii z terenów alpejskich?

Fresk przedstawiający etruskich tancerzy i muzykantów Grobowiec Leopardów, nekropola Monterozzi, Tarquinia, Włochy, Domena Publiczna
Fresk przedstawiający etruskich tancerzy i muzykantów
Grobowiec Leopardów, nekropola Monterozzi, Tarquinia, Włochy, Domena Publiczna

Czytaj dalej „DNA zdradza, skąd pochodzą Etruskowie”

CMENTARZYSKO – film dokumentalny

CMENTARZYSKO w reż. Krzysztofa Zaniewskiego to niespełna 30-minutowy dokument o początkach badań archeologicznych w Zaborowie na terenie zachodniego Mazowsza. Badania prowadzą dwie instytucje tj. Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie i Wydział Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jako partner medialny mamy przyjemność zaprosić Państwa na seans:

Czytaj dalej „CMENTARZYSKO – film dokumentalny”

Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim

Dotychczas uznawano, że handel Inuitów z Europejczykami rozpoczął się w 1741 roku, kiedy to Vitus Bering nawiązał pierwszą historycznie udokumentowaną wymianę z rdzennymi mieszkańcami Alaski. Przez kolejne sto lat w arktycznej Alasce rosyjscy kupcy zaopatrywali Inuitów  w dobra ze Starego Świata. Do najczęściej przywożonych przez Europejczyków towarów należały tytoń, wyroby metalowe oraz szklane. Aktywność rosyjskich osadników – także w zakresie handlu – wzdłuż wybrzeża półwyspu była ciągła, ale mało intensywna. W związku z powyższym badacze uznają, że znaczna część produktów ze Starego Świata trafiała na Alaskę w wyniku handlu z rdzennymi ludami wschodniej Syberii przez Cieśninę Beringa. Poza europejskimi wyrobami szklanymi do Ameryki trafiały także towary z Chin. Najnowsze badania naukowców z University of Alaska wskazują jednak, że datowanie części szklanych paciorków z osad Inuitów jest wcześniejsze niż przedmiotów dostarczanych przez rosyjskich kupców i osadników.

Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik) National Park Service, Domena Publiczna
Europejskie szklane paciorki znalezione na Alasce (przykład z Kijik)
National Park Service, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Szklane paciorki z Wenecji na Alasce w okresie prekolumbijskim”

Ile indyków potrzeba, żeby wykonać jeden koc, czyli prekolumbijska moda użytkowa

Nawet na pustyniach południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych noce potrafią być chłodne. Aby poprawić komfort życia rdzenna ludność produkowała koce z tkanin wykonanych z włókien roślinnych pokrytych ptasimi piórami. Najczęściej pozyskiwano je od udomowionych indyków. Zespół badawczy ze Stanów Zjednoczonych przeanalizował tkaninę z XIII wieku n.e. pod względem technologicznym, aby określić ile materiału, zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego, było potrzebne do wykonania jednego koca. Naukowcy przypuszczają, że każdy członek społeczności miał przynajmniej jeden koc, który służył mu jako odzienie i kołdra w zimowe dni.

Dzięki uprzejmości Orange County Archives Opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikipedia Commons/Skadrowane z oryginału
Dzięki uprzejmości Orange County Archives
Opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikipedia Commons/Skadrowane z oryginału

Czytaj dalej „Ile indyków potrzeba, żeby wykonać jeden koc, czyli prekolumbijska moda użytkowa”