Kategoria: Archeowieści

Opublikowane w

[WYKŁAD] Niepublikowane dokumenty z Pathyris – demotyczne archiwum świątynne z Gebelein

Projekt Ptolemejskie Pathyris, finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (program Polonez Bis 2, numer grantu 2022/45/P/HS3/01807) i realizowany w Instytucie Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN,  ma na celu rekonstrukcję, w oparciu o dane archiwalne, papirologiczne i geoprzestrzenne, układu urbanistycznego i architektury mieszkalnej miasta Pathyris, położonego około 30 km na południowy zachód od Luksoru, w mikroregionie Gebelein.

Wykład prof. Quacka, planowany na 18 lutego 2025, został przeniesiony na 02 kwietnia 2025, godzina 13.00.
Sala im. Marii Skłodowskiej-Curie (I piętro), Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, 00-330 i online.
Link do spotkania online pozostaje bez zmian.

Czytaj dalej „[WYKŁAD] Niepublikowane dokumenty z Pathyris – demotyczne archiwum świątynne z Gebelein”

Opublikowane w

Tylko koni żal. O bałtyjskich pochówkach końskich i ich pochodzeniu

Pochówki końskie znane z licznych cmentarzysk ciałopalnych w rejonie bałtyjskim. Są niezwykle charakterystyczną cechą lokalnych kultur archeologicznych. Szczątki koni były najczęściej lokowane w pobliżu grobów ciałopalnych na płaskich cmentarzyskach. Ich obecność od dawna intrygowała badaczy, którzy debatowali nad ich znaczeniem i zróżnicowaniem. Zjawisko to nadal pozostaje w centrum zainteresowania archeologów. Dzięki nowoczesnym metodom badawczym, takim jak analiza izotopów strontu, badania antycznego DNA oraz datowanie radiowęglowe, możliwe jest głębsze zrozumienie praktyki i powodów stojących za grzebaniem koni na bałtyjskich cmentarzyskach.

Czytaj dalej „Tylko koni żal. O bałtyjskich pochówkach końskich i ich pochodzeniu”

Opublikowane w

„Gladiator II” oczami badacza starożytności

W roku 2000 film Ridleya Scotta pt. Gladiator otrzymał pięć Oscarów, w tym w kategorii najlepszy film, i trafił tym samym na listę najlepszych filmów wszechczasów. W dniu 15 listopada 2024 roku do kin trafiła produkcja Gladiator II, która w środowisku krytyków kina zdobywa umiarkowane recenzje. O tym, czy warto wybrać się do kina na najnowszą produkcję Ridleya Scotta, w jakim stopniu opisuje ona prawdziwe zdarzenia z okresu starożytnego Rzymu oraz dlaczego same produkcje filmowe nie stanowią wiarygodnego źródła wiedzy o przeszłości z dr. Karolem Kłodzińskim z Zakładu Historii Starożytnej Wydziału Historycznego UG rozmawia Agnieszka Bień.

© Kovadi, na licencji CC BY-NC-ND 3.0

Czytaj dalej „„Gladiator II” oczami badacza starożytności”

Opublikowane w

Jak narodził się pi(e)niądz?

Pieniądz towarzyszy nam na każdym kroku – od papierowych banknotów, przez monety, aż po wirtualne kryptowaluty. Ale jak właściwie doszło do tego, że ludzie zaczęli ich używać? Ostatnie badania rzucają nowe światło na kwestię narodzin pieniądza, pokazując, że jego geneza może być związana z dalekosiężnym handlem, prowadzonym między bardzo zróżnicowanymi społecznościami. W artykule przyglądamy się najnowszej teorii autorstwa Mikaela Fauvella z Uniwersytetu w Lund, opublikowanej niedawno w czasopiśmie Journal of Archaeological Method and Theory. Badacz przekonuje nas, że wbrew opiniom negującym udział barteru w powstaniu pieniądza, mógł on faktycznie odgrywać w tym procesie ważną rolę.

Czytaj dalej „Jak narodził się pi(e)niądz?”

Opublikowane w

Kamienne zabytki archeologiczne i sztuka ich dokumentacji

Jak możemy przeczytać we słowie wstępnym do najnowszej publikacji Narodowego Instytutu Dziedzictwa, właśnie mija 21 lat od opublikowania kultowej książki Wiesławy Gawrysiak-Leszczyńskiej, na której to wychowało się dokumentacyjnie niejedno pokolenie archeologów. Od tego czasu zaszło jednak sporo zmian w kwestii prezentacji źródeł archeologicznych, które zaczęły pojawiać się w licznych raportach i sprawozdaniach terenowych, a także publikacjach. Inicjatywa „Methodica” to odpowiedź na potrzebę zaprezentowania rozszerzonej metodyki dokumentacji źródeł archeologicznych, uwzględniającą współczesne możliwości technologiczne.

Czytaj dalej „Kamienne zabytki archeologiczne i sztuka ich dokumentacji”

Opublikowane w

Adam i Ewa – anatomia pokusy. Co tak naprawdę wydarzyło się w raju?

Biblijna opowieść z Księgi Rodzaju obfituje w metafory. Czy zabytki archeologiczne dostarczają informacji o tym, co mogło wydarzyć się w rzeczywistości? Co naprawdę mówi hebrajski tekst Biblii i dlaczego ten przekaz różni się od popularnej interpretacji „pierwszego grzechu” ludzkości?

Czytaj dalej „Adam i Ewa – anatomia pokusy. Co tak naprawdę wydarzyło się w raju?”

Opublikowane w

Ofiary z ludzi i rodzina wśród elit kultury Moche. Tajemnice Cao Viejo.

 

Elitarny pochówek Señory de Cao budził emocje archeologów od momentu jej odkrycia w 2006 roku. Najnowsze badania genetyczne sprawiły jednak, że równie interesujące okazały się być pochówki jej towarzyszące. Analizy antycznego DNA wykazały, że we wszystkich czterech grobach odkrytych w Huaca Cao Viejo spoczywali blisko spokrewnieni przedstawiciele elit kultury Moche. Najbardziej intrygującym wynikiem tych badań jest odkrycie, że wśród krewnych znaleziono również dwie młodociane ofiary złożone w rytualnym geście i pochowane razem z przedstawicielami ich najbliższej rodziny.

Czytaj dalej „Ofiary z ludzi i rodzina wśród elit kultury Moche. Tajemnice Cao Viejo.”

Opublikowane w

Skąd się wzięły koty: wykorzystanie badań DNA w archeozoologii

Dzięki badaniom mitochondrialnego DNA ustalono, że koty domowe wywodzą się z populacji kota nubijskiego, która jest bardzo rozpowszechniona terytorialnie. Inaczej niż w przypadku pochodzenia człowieka nie udało się ustalić jednej mitochondrialnej kociej Ewy, od której wywodziłaby się cała populacja. W przypadku kotów domowych takich Ew jest pięć, można więc wyróżnić pięć pierwotnych populacji kotów domowych, dwie azjatyckie i trzy afrykańskie. Najstarsza haplogrupa IV-A z Anatolii dotarła także do Europy Centralnej, w tym i do południowej Polski, już na przełomie mezolitu i neolitu. Kolejna haplogrupa IV-B występuje wyłącznie w Azji Zahodniej. Haplogrupa IV-C pierwotnie występowała w dolinie Nilu, od Egiptu aż po Burundi. Dziś należy do najszerzej spotykanych w Europie i Azji dzięki rozprzestrzenieniu w epoce klasycznej przy pomocy śródziemnomorskich: fenickich, etruskich, greckich kupców. Dwie pozostałe IV-D i IV-E są dość rzadkie.

Czytaj dalej „Skąd się wzięły koty: wykorzystanie badań DNA w archeozoologii”

Opublikowane w

Skarb, brąz i sznury. Analiza znaleziska skarbu brązowego z Susza

Znaleziska skarbów to jedne z najbardziej ekscytujących archeologicznie odkryć. Są one cenne nie tylko ze względu na swoje nad wyraz atrakcyjne walory ilościowe i estetyczne, ale też z powodu olbrzymiej wartości naukowej. Nie inaczej było w przypadku znaleziska z okolic Susza, miasta położonego w województwie warmińsko-mazurskim. Odnaleziono tam brązowe przedmioty metalowe, które badacze uznali za składowe pasa kobiecego. Znalezisko to dostarcza także innych cennych informacji, między innymi o produkcji organicznych elementów ozdób z późnej epoki brązu, a także o kontaktach między Skandynawią a ziemiami Pojezierza Iławskiego.

Czytaj dalej „Skarb, brąz i sznury. Analiza znaleziska skarbu brązowego z Susza”

Opublikowane w

Wielka plama śmieci to nasze dziedzictwo. Rozmowa z dr Moniką Stobiecką

Co badają archeolodzy współczesności? Co będzie analizować archeologia przyszłości? W jaki sposób dziedzictwo wykracza poza materialność? Jak radzić sobie z dziedzictwem trudnym lub wręcz negatywnym? Rozmowa z dr. Moniką Stobiecką, historyczką sztuki i archeolożką z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego w najnowszym odcinku podcastu Projektu Pulsar.

Czytaj dalej „Wielka plama śmieci to nasze dziedzictwo. Rozmowa z dr Moniką Stobiecką”