O grobie Haralda Sinozębego, czyli dlaczego nie należy nic przyjmować na wiarę

W ciągu ostatnich dni przez chyba wszystkie media w Polsce przetoczyła się ekstatyczna fala tytułów (oraz artykułów, doniesień czy notatek) anonsujących odkrycie w Polsce (a dokładnie: w Wiejkowie koło Wolina) grobu wikińskiego króla (Haralda Sinozębego). Jako że pochówków królewskich na Pomorzu Zachodnim zbyt wielu nie mamy, tematu zlekceważyć nie można.

Harald Bluetooth, fresk z XVI wieku w katedrze w Roskilde, Zelandia, Dania, Domena Publiczna
Harald Bluetooth, fresk z XVI wieku w katedrze w Roskilde, Zelandia, Dania, Domena Publiczna

Czytaj dalej „O grobie Haralda Sinozębego, czyli dlaczego nie należy nic przyjmować na wiarę”

Pochodzenie późnoneolitycznych ozdób bursztynowych w Polsce

Obszar południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku jest terenem zapewniającym łatwy dostęp do surowca bursztynowego. Tak też było w pradziejach, na co wskazują m.in. liczne późnoneolityczne (III tysiąclecie p.n.e.) pracownie bursztyniarskie i ozdoby bursztynowe znajdowane na stanowiskach zlokalizowanych na Żuławach Wiślanych na południe od Zatoki Gdańskiej. Zastanawiające jest zatem, że zarówno z tego obszaru jak i z pobliskiego regionu północno-wschodniej Polski pochodzi stosunkowo mało gotowych wyrobów bursztynowych. Wśród niewielu współcześnie znanych znajdują się ozdoby z unikatowych stanowisk Ząbie 10, Supraśl 3 i Supraśl 6. Wybrane artefakty poddano zatem analizie stylistycznej i technologicznej w celu określenia miejsca ich wykonania, uwzględniając również rodzaj użytego surowca. Badania wykazały, że choć ozdoby powstały najpewniej z surowca pozyskanego w strefie południowo-wschodnich pobrzeży Bałtyku (stwierdzono sukcynit, gedanit i gedano-sukcynit), to jednak nie posiadają one tam bezpośrednich analogii.

Uszkodzone i niedokończone na różnych etapach obróbki wytwory bursztynowe pochodzące z warsztatów bursztyniarskich w okolicach wsi Niedźwiedziówka © K. Kwiatkowska, na licencji CC BY-NC-SA 4.0
Uszkodzone i niedokończone na różnych etapach obróbki wytwory bursztynowe pochodzące z warsztatów bursztyniarskich w okolicach wsi Niedźwiedziówka
© K. Kwiatkowska, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Pochodzenie późnoneolitycznych ozdób bursztynowych w Polsce”

IMAGMA – szyfry z przeszłości

Do czasów projektu IMAGMA panowało w nauce powszechne przekonanie, że początki pieniądza germańskiego datowane są na koniec V i VI wieku, czasy osiedlanie się społeczności germańskich na obszarach Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Nowe ustalenia badaczy jednoznacznie udowodniły niesłuszność tego poglądu. Dokonano przełomowego odkrycia: korzenie pieniądza germańskiego należy przesunąć co najmniej o dwa wieki wstecz, do drugiej połowy III wieku i lokować na innych terytoriach – obszarach zachodniej Ukrainy.

Kadr z filmu IMAGMA - szyfry przeszłości
Kadr z filmu IMAGMA – szyfry przeszłości

Czytaj dalej „IMAGMA – szyfry z przeszłości”

Zły szeląg i złamany grosz. O pieniądzu i jego historii

Co to jest numizmatyka i czym się dziś zajmuje? Jakie miejsce w badaniach nad przeszłością zajmują analizy numizmatyczne? Co nam daje wiedza z zakresu numizmatyki, o czym mówią nam dawne monety? Kiedy rozpoczęła się produkcja pieniądza monetarnego, dlaczego on się pojawił, dlaczego właśnie w takiej a nie innej formie? Jak pozyskuje się i bada pieniądz monetarny? Kolekcjonerstwo a numizmatyka – co je łączy? Numizmatyka a archeologia – jak te dwie specjalności ze sobą współpracują? Gabinet Numizmatyczny Muzeum Narodowego w Krakowie – co to za instytucja i jakie posiada zbiory? Jak pracuje nowoczesny numizmatyk? Czy są jakieś nowe nurty/metody badawcze w ramach numizmatyki? Czy rozwój technologii jest widoczny w badaniach numizmatycznych?

Monety
Monety metalowe
© M. Sander, opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Zły szeląg i złamany grosz. O pieniądzu i jego historii”

Czym są rondele? O niezwykłych odkryciach z Nowego Objezierza

Zastanawialiście się czym są rondele oraz jaką funkcję pełniły? Gdzie znajdowały się? Skansen Archeologiczny – Grodzisko w Sopocie przygotował interesujący film przybliżający odpowiedzi na te pytania.
O niezwykłych odkryciach z Nowego Objezierza opowiada prof. Lech Czerniak z Instytutu Archeologii i Etnologii,   Uniwersytet Gdański

Czytaj dalej „Czym są rondele? O niezwykłych odkryciach z Nowego Objezierza”

Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze

 

Numeryczny model terenu ALS LiDAR z lokalizacją grodziska (stanowisko nr 1). Autor Wiesław Małkowski (obraz wykonany na potrzeby projektu Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze w kontekście pogłębionych badań interdyscyplinarnych - nr 2017/25/B/HS3/00016 finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki)
Numeryczny model terenu ALS LiDAR z lokalizacją grodziska (stanowisko nr 1). Obraz wykonany na potrzeby projektu Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze w kontekście pogłębionych badań interdyscyplinarnych – nr 2017/25/B/HS3/00016 finansowanego przez NCN
il. W. Małkowski, M. Danielewski
opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons

Gród w Grzybowie, ulokowany między Gnieznem a Gieczem, powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie X w. Pierwsze badania tego kompleksu odbyły się jeszcze w XIX wieku, a następnie w okresie międzywojennym. Do badań archeologicznych grodziska powrócono w 1989 roku, które trwały do 2007 roku.

Aktualnie, w ramach najnowszych badań grodziska realizowane prace z zakresu archeologii, historii, geofizyki, geologii, archeozoologii czy też archeobotaniki, W celu lepszego rozpoznania kompleksu osadniczego towarzyszącemu grodzisku przebadano w sposób nieinwazyjny majdan grodziska.

W ramach Poznańskiego Festiwalu Nauki i Sztuki, Marcin Danielewski, kierownik badań, opowiada o najnowsze odkrycia i ustalenia dotyczące tego ośrodka grodowego:

Czytaj dalej „Gród w Grzybowie i jego zaplecze osadnicze”

Tradycje Wielkanocne ocalone od zapomnienia

Wielkanocne kroszonki, batikowe pisanki, krzyżoki, przywołówki dyngusowe czy turki to jedynie kilka z ponad 57 emocjonujących obrzędów i tradycji, które wpisane zostały na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Pochodzące z całego kraju obyczaje, zwyczaje i przekazy, które od dziesiątek pokoleń kultywowane są w polskich rodzinach zostały ocalone przed zapomnieniem dzięki Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego prowadzonej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa.

Czytaj dalej „Tradycje Wielkanocne ocalone od zapomnienia”

Siódmy sezon badań w jeziorze Lubanowo – kolejny rok zmagań ze złą widocznością

W lipcu ubiegłego roku ekspedycja podwodna Uniwersytetu Warszawskiego, kierowana przez dra hab. prof. ucz. Bartosza Kontnego, ponownie odwiedziła województwo zachodniopomorskie. Był to już siódmy sezon badań w jeziorze Lubanowo. Stanowisko zostało odkryte przypadkowo podczas poszukiwania militariów z czasów II wojny światowej, wrzucanych po jej zakończeniu do zbiornika. Natrafiono przy okazji na obiekty znacznie starsze, między innymi z okresu wpływów rzymskich. Odkrycie zgłosił Dawid Rembecki, dziś doktorant i archeolog prowadzący badania w tym regionie.

Pawęż dłubanki znalezionej w jeziorze Lubanowo © T. Budziszewski, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0
Pawęż dłubanki znalezionej w jeziorze Lubanowo
© T. Budziszewski, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Siódmy sezon badań w jeziorze Lubanowo – kolejny rok zmagań ze złą widocznością”

Samorząd dla Dziedzictwa – ogólnopolski konkurs NID

Rusza nabór wniosków w ogólnopolskim konkursie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Samorząd dla Dziedzictwa” 2022. Narodowy Instytut Dziedzictwa – koordynator konkursu – zaprasza samorządy gminne: miejskie, miejsko-wiejskie i wiejskie do nadsyłania zgłoszeń. Nagrodami głównymi w konkursie są filmy promujące dziedzictwo kulturowe zwycięskich gmin w każdej z 3 kategorii konkursowych.

Czytaj dalej „Samorząd dla Dziedzictwa – ogólnopolski konkurs NID”