Kategoria: Archeologia Europy

Opublikowane w

Kto ma miód i pszczoły, ten ma świat wesoły: sardyńska tradycja pszczelarska

Miód był wykorzystywany w celach kulinarnych co najmniej od mezolitu. Jednakże inne produkty pszczele człowiek stosował do pielęgnacji, w sztuce oraz jako surowiec technologiczny prawdopodobnie od paleolitu. Najbardziej problematyczne jest to, że wszystkie te produkty nie pozostawiają po sobie żadnych śladów widocznych gołym okiem ani śladów uchwytnych mikroskopowo. Dopiero przy zastosowaniu metod lipidowych można uchwycić to, że pozostałości wyrobów pszczelich były wykorzystywane przez ludzi. Jeśli przechowywano je w naczyniach, które zachowały się do naszych czasów.

Czytaj dalej „Kto ma miód i pszczoły, ten ma świat wesoły: sardyńska tradycja pszczelarska”

Opublikowane w

Zaglądanie pod skorupkę: archeologia i grecka sztuka

Czym charakteryzowało się antyczne malarstwo wazowe i co możemy się dzięki jego analizie dowiedzieć o życiu codziennym mieszkańców starożytnej Grecji? Zapraszamy na rozmowę z prof. Ewdoksią Papuci-Władyką.

Amfora w stylu czerwonofigurowym ze sceną Muzyczną
Niobid Malarz, koło 460-450 p.n.e.
Walters Art Museum, na licencji CC BY-SA 3.0

 

Czytaj dalej „Zaglądanie pod skorupkę: archeologia i grecka sztuka”

Opublikowane w

Wpływ strategii dokumentacji metalowych przedmiotów w Mykenach w 1939 r.

Metalowe przedmioty z Myken są jednymi z najbardziej znanych w świecie archeologicznym. Homer pamiętnie opisał Mykeny Agamemnona jako “bogate w złoto”, co potwierdziło się w 1876 roku, kiedy Henrich Schliemann odkrył grobowce wypełnione zdumiewającymi złotymi artefaktami, wśród wielu innych cennych skarbów.

Wertowanie notatek z wykopalisk prowadzonych w Mykenach w 1939 roku doprowadziło do nieoczekiwanego odkrycia: skrytki z metalowymi przedmiotami pochodzącymi ze śmietnika w pobliżu monumentalnego grobowca Atreusa, tak zwanej “Atreus Bothros”. A jednak obiekty te są niepublikowane i niemal wszystkich brakuje w oficjalnym katalogu znalezisk! Co się z nimi stało? Zagadkę można było rozwiązać tylko dzięki podróży do roku 1939…

Czytaj dalej „Wpływ strategii dokumentacji metalowych przedmiotów w Mykenach w 1939 r.”

Opublikowane w

Polskie komputerowe aplikacje w archeologii

W dniach 2-6 kwietnia 2023 odbyła się pięćdziesiąta międzynarodowa konferencja Computer Application and Quantitative Methods in Archaeology w Amsterdamie. Polską archeologię reprezentowała silna interdyscyplinarna grupa, która przygotowała dwie sesję oraz zaprezentowała 10 prezentacji oraz 2 postery.

Model fotogrametryczny kurhanu podczas wykopalisk z oznaczeniami pokazującymi lokalizację różnych zabytków
opr. J. Stępnik

Czytaj dalej „Polskie komputerowe aplikacje w archeologii”

Opublikowane w

Badania starożytnego DNA rzucają światło na pochodzenie pierwszych europejskich rolników

Kwestia pochodzenia pierwszych rolników w Europie wciąż wzbudza wiele dyskusji, zwłaszcza w aspekcie okresu różnicowania się tej populacji oraz zachodzących w niej procesów. Najnowsze badania genetyczne dostarczają odpowiedzi na te nurtujące pytania. Wskazują bowiem, że pierwsi rolnicy Europy wyłonili się w wyniku wielofazowego procesu mieszania się społeczności południowo-zachodniej Azji z pomniejszoną efektem wąskiego gardła populacją zachodnich łowców-zbieraczy, co miało mieć miejsce najprawdopodobniej po okresie maksimum ostatniego zlodowacenia. Wyniki te stanowią klucz do zrozumienia procesów leżących u podstaw przemian neolitycznych.

Czytaj dalej „Badania starożytnego DNA rzucają światło na pochodzenie pierwszych europejskich rolników”

Opublikowane w

Skandynawskie ofiary z mokradeł. Nie tylko mumie bagienne!

Kiedy słyszymy o ofiarach składanych z ludzi znajdowanych w Europie północnej na terenach bagien, mokradeł i jezior od razu myślimy o niesamowicie dobrze zachowanych mumiach bagiennych. Takich jak choćby Człowiek z Tollund. Jednakże mumie bagienne to nie jedyne świadectwa składania ofiar z ludzi w Europie północnej w epoce żelaza. Badacze z Norwegii i Danii pochylili się nad zdecydowanie bardziej fragmentarycznymi znaleziskami ludzkich szczątków w kontekście bagien i mokradeł, a także nad symbolicznym znaczeniem takich depozytów.

Czytaj dalej „Skandynawskie ofiary z mokradeł. Nie tylko mumie bagienne!”

Opublikowane w

Kupiec sztokholmski. Nowa tajemnica z dna jeziora Hammersø na Bornholmie

Wydział Archeologii (wcześniej Instytut Archeologii) Uniwersytetu Warszawskiego od kilku lat prowadzi rozpoznanie podwodne największego i najgłębszego jeziora Danii, a przy tym jedynego zbiornika polodowcowego na Bornholmie. Badania w latach 2019–2021 przyniosły ciekawe odkrycia militariów: późnośredniowiecznego grotu ze skrzydełkami i wąsami, topora oraz grotów bełtów kuszy, w niektórych przypadkach z zachowanymi fragmentami drewnianych promieni. Położenie bełtów pozwala wiązać je z epizodem militarnym, natomiast izolowane znalezisko grotu sugeruje raczej zabieg o charakterze ofiarnym.

Czytaj dalej „Kupiec sztokholmski. Nowa tajemnica z dna jeziora Hammersø na Bornholmie”

Opublikowane w

Późnoplejstoceńska tułaczka człowieka anatomicznie współczesnego

 

Współczesny bór sosnowy w Finlandii
©Tiaa Monto, na licencji CC BY-SA 3.0

Człowiek anatomicznie współczesny, czyli taki, który pod względem budowy szkieletowej niczym nie różnił się już od nas, pojawił się w Afryce prawdopodobnie ok. 200 tys. lat temu, ewoluując z pierwotniejszego morfotypu Homo sapiens, który reprezentują czaszki z Florisbad (RPA) i Jebel Irhoud (Maroko), datowane na 350 – 260 tys. lat temu. Nasz gatunek prawdopodobnie kilkukrotnie podejmował próbę migracji poza rodzimy kontynent, o czym świadczą pojedyncze euroazjatyckie stanowiska, których wiek przekracza niekiedy 100 tys. lat. Większość z tych prób nie zakończyła się jednak stałą obecnością naszego gatunku poza Afryką. Ostatnia fala migracyjna rozpoczęła się prawdopodobnie ok. 60 – 50 tys. lat temu i tym razem zakończyła się spektakularnym sukcesem. Drogi migracji wiodły w różnych kierunkach, ale w dzisiejszym artykule będzie nas interesowała wyłącznie Europa, a raczej jej uwarunkowania środowiskowe, stanowiące dla człowieka współczesnego nie tylko źródło utrzymania, ale również inspirację. 

Czytaj dalej „Późnoplejstoceńska tułaczka człowieka anatomicznie współczesnego”