Duńsko-polski projekt badawczy odkryje wspólną historię wikingów z Jomsborgu

Jedna z Fundacji Salling, do której należy Grupa Salling, od 30 lat prowadząca w Polsce sieć sklepów Netto, oraz Fundusz Badawczy Uniwersytetu w Aarhus wspierają duńsko-polską współpracę archeologiczną w średniowiecznej osadzie znajdującej się na terenie dzisiejszej wyspy Wolin-legendarnym Jomsborgu. Naukowcy z Aarhus i Wolina przeprowadzą tam w latach 2025-2027 kompleksowe badania archeologiczne.

Czytaj dalej „Duńsko-polski projekt badawczy odkryje wspólną historię wikingów z Jomsborgu”

Pasy cnoty: zazdrość w żelaznej oprawie czy sprośny żart

Jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych muzea nie zdawały sobie sprawy, że są ofiarami mistyfikacji. Eksponaty, które miały być świadectwem dawnej historii, w rzeczywistości prezentowały obiekty żartu. Historia zna wiele przypadków spektakularnych fałszerstw, które wzbudzały kontrowersje zarówno wśród opinii publicznej, jak i naukowców. Jednak żadne z nich nie zakorzeniło się tak głęboko w zbiorowej wyobraźni i kulturze popularnej jak pasy cnoty – rzekome narzędzia kontroli, stworzone przez zazdrosnych mężów, aby zabezpieczać wierność swoich żon podczas swych długich podróży.

Czytaj dalej „Pasy cnoty: zazdrość w żelaznej oprawie czy sprośny żart”

[WYKŁAD] Niepublikowane dokumenty z Pathyris – demotyczne archiwum świątynne z Gebelein

Projekt Ptolemejskie Pathyris, finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (program Polonez Bis 2, numer grantu 2022/45/P/HS3/01807) i realizowany w Instytucie Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN,  ma na celu rekonstrukcję, w oparciu o dane archiwalne, papirologiczne i geoprzestrzenne, układu urbanistycznego i architektury mieszkalnej miasta Pathyris, położonego około 30 km na południowy zachód od Luksoru, w mikroregionie Gebelein.

Wykład prof. Quacka, planowany na 18 lutego 2025, został przeniesiony na 02 kwietnia 2025, godzina 13.00.
Sala im. Marii Skłodowskiej-Curie (I piętro), Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, 00-330 i online.
Link do spotkania online pozostaje bez zmian.

Czytaj dalej „[WYKŁAD] Niepublikowane dokumenty z Pathyris – demotyczne archiwum świątynne z Gebelein”

Tylko koni żal. O bałtyjskich pochówkach końskich i ich pochodzeniu

Pochówki końskie znane z licznych cmentarzysk ciałopalnych w rejonie bałtyjskim. Są niezwykle charakterystyczną cechą lokalnych kultur archeologicznych. Szczątki koni były najczęściej lokowane w pobliżu grobów ciałopalnych na płaskich cmentarzyskach. Ich obecność od dawna intrygowała badaczy, którzy debatowali nad ich znaczeniem i zróżnicowaniem. Zjawisko to nadal pozostaje w centrum zainteresowania archeologów. Dzięki nowoczesnym metodom badawczym, takim jak analiza izotopów strontu, badania antycznego DNA oraz datowanie radiowęglowe, możliwe jest głębsze zrozumienie praktyki i powodów stojących za grzebaniem koni na bałtyjskich cmentarzyskach.

Czytaj dalej „Tylko koni żal. O bałtyjskich pochówkach końskich i ich pochodzeniu”

„Gladiator II” oczami badacza starożytności

W roku 2000 film Ridleya Scotta pt. Gladiator otrzymał pięć Oscarów, w tym w kategorii najlepszy film, i trafił tym samym na listę najlepszych filmów wszechczasów. W dniu 15 listopada 2024 roku do kin trafiła produkcja Gladiator II, która w środowisku krytyków kina zdobywa umiarkowane recenzje. O tym, czy warto wybrać się do kina na najnowszą produkcję Ridleya Scotta, w jakim stopniu opisuje ona prawdziwe zdarzenia z okresu starożytnego Rzymu oraz dlaczego same produkcje filmowe nie stanowią wiarygodnego źródła wiedzy o przeszłości z dr. Karolem Kłodzińskim z Zakładu Historii Starożytnej Wydziału Historycznego UG rozmawia Agnieszka Bień.

© Kovadi, na licencji CC BY-NC-ND 3.0

Czytaj dalej „„Gladiator II” oczami badacza starożytności”

Kamienne zabytki archeologiczne i sztuka ich dokumentacji

Jak możemy przeczytać we słowie wstępnym do najnowszej publikacji Narodowego Instytutu Dziedzictwa, właśnie mija 21 lat od opublikowania kultowej książki Wiesławy Gawrysiak-Leszczyńskiej, na której to wychowało się dokumentacyjnie niejedno pokolenie archeologów. Od tego czasu zaszło jednak sporo zmian w kwestii prezentacji źródeł archeologicznych, które zaczęły pojawiać się w licznych raportach i sprawozdaniach terenowych, a także publikacjach. Inicjatywa „Methodica” to odpowiedź na potrzebę zaprezentowania rozszerzonej metodyki dokumentacji źródeł archeologicznych, uwzględniającą współczesne możliwości technologiczne.

Czytaj dalej „Kamienne zabytki archeologiczne i sztuka ich dokumentacji”

Skąd się wzięły koty: wykorzystanie badań DNA w archeozoologii

Dzięki badaniom mitochondrialnego DNA ustalono, że koty domowe wywodzą się z populacji kota nubijskiego, która jest bardzo rozpowszechniona terytorialnie. Inaczej niż w przypadku pochodzenia człowieka nie udało się ustalić jednej mitochondrialnej kociej Ewy, od której wywodziłaby się cała populacja. W przypadku kotów domowych takich Ew jest pięć, można więc wyróżnić pięć pierwotnych populacji kotów domowych, dwie azjatyckie i trzy afrykańskie. Najstarsza haplogrupa IV-A z Anatolii dotarła także do Europy Centralnej, w tym i do południowej Polski, już na przełomie mezolitu i neolitu. Kolejna haplogrupa IV-B występuje wyłącznie w Azji Zahodniej. Haplogrupa IV-C pierwotnie występowała w dolinie Nilu, od Egiptu aż po Burundi. Dziś należy do najszerzej spotykanych w Europie i Azji dzięki rozprzestrzenieniu w epoce klasycznej przy pomocy śródziemnomorskich: fenickich, etruskich, greckich kupców. Dwie pozostałe IV-D i IV-E są dość rzadkie.

Czytaj dalej „Skąd się wzięły koty: wykorzystanie badań DNA w archeozoologii”

Wielka plama śmieci to nasze dziedzictwo. Rozmowa z dr Moniką Stobiecką

Co badają archeolodzy współczesności? Co będzie analizować archeologia przyszłości? W jaki sposób dziedzictwo wykracza poza materialność? Jak radzić sobie z dziedzictwem trudnym lub wręcz negatywnym? Rozmowa z dr. Moniką Stobiecką, historyczką sztuki i archeolożką z Wydziału Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego w najnowszym odcinku podcastu Projektu Pulsar.

Czytaj dalej „Wielka plama śmieci to nasze dziedzictwo. Rozmowa z dr Moniką Stobiecką”

Biskupin – poprzez pradzieje w kierunku tożsamości

Historia jest jak lustro – możemy dojrzeć w niej nie tylko odbicie minionych czasów, ale również spojrzeć krytycznie na dzieje, które ukształtowały nasze dzisiaj. Film „Gród nad jeziorem” (2023) w reżyserii M. Gniadka-Zielińskiego wydaje się być kolejnym historycznym zwierciadłem o takim właśnie refleksyjnym potencjale. Dlaczego? Poprzez dzieje pradziejowego grodu kultury łużyckiej, wprowadza nas w burzliwe początki XX wieku, które pełne były sporów dotyczących przynależności, tożsamości i dziedzictwa. Ukazuje realia, w jakich przyszło funkcjonować młodej dyscyplinie akademickiej jaką była wówczas archeologia. Z jakim przesłaniem?

© M.Gniadek-Zieliński

Czytaj dalej „Biskupin – poprzez pradzieje w kierunku tożsamości”

Graffiti kiedyś i dziś. Co pisano na ścianach Dolnej Nubii?

W drugiej połowie kwietnia 2024 roku grupa studentów Uniwersytetu Warszawskiego wzięła udział w objeździe naukowym po Egipcie, zorganizowanym przez dr hab. Dobrochnę Zielińską i dr hab. Grzegorza Ochałę w ramach przedmiotu ogólnouniwersyteckiego Między Egiptem a Afryką. Nubijskie zabytki w Egipcie. Przedmiot rozpoczął się kilkoma miesiącami zajęć przygotowawczych na Wydziale Archeologii UW, po których nastąpił sam objazd naukowy po egipskiej części Dolnej Nubii: od Asuanu, przez Jezioro Nassera, razem ze świątyniami na jego brzegach, aż po Abu Simbel. Była to wyjątkowa okazja do dokładniejszego poznania lokalnych kultur i obserwacji wielu ich ciekawych elementów. Jednym z nich, na którym skupimy się w poniższym tekście, jest zjawisko graffiti.

Czytaj dalej „Graffiti kiedyś i dziś. Co pisano na ścianach Dolnej Nubii?”