Czy rolnictwo to najgorszy czy najlepszy wynalazek człowieka? Nauka o początkach uprawy roślin i hodowli zwierząt. Rozmowa z profesorem Markiem Nowakiem na temat najnowszych ustaleń dotyczących pierwszych rolników.
Czytaj dalej „Tajemnice pierwszych rolników. Rozmowa z profesorem Markiem Nowakiem”
Często trudno nam wyobrazić sobie, jak dokładnie wyglądało życie codzienne w czasach starożytnych. Fantazjujemy na temat przeszłości, romantyzujemy jej obraz, kreujemy wizje mistycznych, niezrozumiałych obrzędów. Często widzimy ją też przez pryzmat wojen i kultury elit. Tymczasem nasi przodkowie najprawdopodobniej mieli podobne potrzeby i funkcjonowali w sposób zbliżony do naszego. Dobrym przykładem tej bliskości doświadczeń jest użytkowanie naczyń ceramicznych. Tak jak i my gotujemy w garnkach (dzisiaj już co prawda metalowych) i pijemy z kubków, tak też starożytni Egipcjanie używali konkretnych naczyń do konkretnych celów.
Drodzy Czytelnicy,
Po dwóch latach działań redaktorskich z okładkami tworzonymi przy pomocy Sztucznej Inteligencji (SI) wreszcie jesteśmy gotowi ogłosić światu naszą nową inicjatywę badawczą!
Jako redakcja Archeowieści rozpoczynamy bowiem projekt zatytułowany „Interpretacja treści wizualnych generowanych przez sztuczną inteligencję w komunikacji naukowej archeologii: perspektywa autorów i odbiorców”, który umożliwi nam przyjrzenie się temu, jak obrazy syntetyczne – tworzone przy pomocy najnowocześniejszych technologii SI – kształtują nasze wyobrażenia o przeszłości, wpływają na sposób odbioru informacji naukowych czy w ogóle funkcjonują w szerokim społeczeństwie.
Na początku września bieżącego roku w rubryce “Project Gallery” brytyjskiego czasopisma Antiquity ukazał się artykuł o wynikach wykopalisk zespołu archeologów z Wydziału Archeologii Uniwerystetu Warszawskiego oraz Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie na terenie Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego (MCM). Ośrodek hutniczy rozciąga się na zachód od Warszawy, na Równinie Łowicko-Błońskiej, a jego datowanie obejmuje czas około przełomu er. Nowe badania prowadzone w ramach projektu Terra Ferrifera pokazują, że mazowieccy hutnicy wytwarzali żelazo na dużą skalę znacznie wcześniej, niż dotąd przypuszczano.
„Pewien londyński handlarz farbami poinformował mnie, że jedna egipska mumia dostarcza wystarczającej ilości materiału, by zaspokoić potrzeby jego klientów przez siedem lat. Być może nie trzeba dodawać, że część pigmentów sprzedawanych jako ‘mumia’ jest fałszywa” – pisał Arthur Herbert Church w The Chemistry of Paints and Painting, opublikowanej w 1890 roku. Cytat ten odnosi się do pigmentu malarskiego wytwarzanego dosłownie z rozdrobnionych szczątków egipskich mumii, znanego jako Mummy Brown lub „Egyptian Brown”. Produkcja tego osobliwego barwnika sięga końca XVI wieku. Choć był uwielbiany przez wielu artystów, jego makabryczne pochodzenie rodzi pytanie: jak daleko są w stanie posunąć się twórcy w imię piękna?
Czytaj dalej „Grobowe faux pax: sztuka, eksploatacja i dziedzictwo barwnika „Mummy Brown””
Fajans w starożytnym Egipcie był materiałem powszechnie wykorzystywanym do produkcji naprawdę różnorodnych przedmiotów. Dziś kojarzony jest głównie z małymi, niebiesko-zielonymi eksponatami, które znajdujemy na wystawach muzealnych. Jednak dla starożytnych Egipcjan fajans był czymś więcej, niż materiałem użytkowym. W ramach prac wykopaliskowych Polsko-Słowackiej Misji Archeologicznej na stanowisku Tell el-Retaba, położonym w północno-wschodnim Egipcie, w sezonach 2017-2023 odkryto kilkadziesiąt zabytków fajansowych. Wszystkie zabytki wykonane z fajansu znaleziono w osadzie datowanej na Trzeci Okres Przejściowy. Analiza tych znalezisk potwierdza, że fajans poza funkcją użytkową mógł mieć właściwości symboliczne czy rytualne. Czy jednak sam materiał może nam powiedzieć coś więcej na temat samej społeczności zamieszkującej osadę Tell el-Retaba na początku I tysiąclecia przed naszą erą?
Czytaj dalej „Znaczenie i użycie fajansu egipskiego oczami mieszkańców Tell el-Retaba”
Rozmowa z drem Jackiem Karmowskim (Instytut Archeologii UJ) na temat jednego z najważniejszych osiągnięć ludzkości jakim są miasta. W rozmowie omawiane są najnowsze odkrycia naukowe związane z miastami i sposoby ich badania.
Czytaj dalej „Jak ludzie wynaleźli miasta? Rozmowa z drem J. Karmowskim”
Wyspa Bornholm, Dania około 2900 roku p.n.e. Społeczność rolników z epoki kamienia przeżywa kryzys. Słońce jakby słabnie, zbiory zaczynają zawodzić oczekiwania, a klimat staje się zdecydowanie chłodniejszy. W odpowiedzi na te zmiany, mieszkańcy obszaru deponują w ziemi setki tajemniczych tabliczek z kamienia zdobionych symbolami słońca i roślin. Czym były te „kamienne słońca” i dlaczego je złożono? Czy były próbą przebłagania sił natury? W dzisiejszym poście przyglądamy się analizom ponad 600 całych lub fragmentarycznie zachowanych tabliczek odkrytych w zasypiskach obwarowań okalających osiedla obronne w Vasagård. Badania opublikowano niedawno w prestiżowym czasopiśmie „Antiquity”.
W dniach 6 – 7 czerwca odbyła się 8 edycja konferencji polskiego oddziału Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology pod tytułem CAA POLAND Wrocław 2025 “Dokumentacja – integracja – rekonstrukcja”. Tematyka tegorocznej Konferencji obejmowała nowoczesne podejścia do dokumentacji dziedzictwa kulturowego, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych, takich jak skanowanie 3D, fotogrametria i modelowanie komputerowe, analizy GIS, HBIM (modelowanie informacyjne budynków historycznych) oraz tworzenie baz danych.
Pierwsze skojarzenie, które mamy myśląc o starożytnym Egipcie, to monumentalne budowle – czy to grobowce, czy świątynie. Chcąc nie chcąc, swoje wyobrażenie o starożytności w czasach faraonów opieramy więc na perspektywie pozostawionej przez przedstawicieli elit. Tymczasem archeologia osadnicza daje nam wgląd także w życie innych warstw społecznych, otwierając przed nami możliwości poznania rzeczywistości należącej do prostych mieszkańców. W niniejszym artykule przenosimy się zatem do Tell el-Retaba pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e. – osady leżącej na egipskim pograniczu – po to, by zobaczyć na własne oczy, jak żyli jej mieszkańcy.
