Dlaczego Warto Narzekać Na Młode Pokolenie? Czy Jesteśmy Głupsi Od Rzymian?

W nowym podcaście Przemka Gorczyka gościem jest prof. Piotr Dyczek, archeolog i znawca antyku. Rozmawiają o tym, jak wyglądał skarb archeologa w czasach, gdy odkrycia potrafiły zmienić historię – i dlaczego Juliusz Cezar niemal zawsze wygrywał swoje bitwy.

Dowiecie się też, jak powstawały gigantyczne budowle starożytności, co wciąż zaskakuje badaczy Rzymu i… dlaczego czasem warto ponarzekać na młode pokolenie.

To rozmowa pełna wiedzy, anegdot i humoru, która pokazuje, że Rzym nadal potrafi fascynować i uczyć – nie tylko historyków.

Czytaj dalej „Dlaczego Warto Narzekać Na Młode Pokolenie? Czy Jesteśmy Głupsi Od Rzymian?”

Ozdoba z chrząszczy. Unikatowe znalezisko z cmentarzyska ciałopalnego w Domasławiu

Biżuteria wykonywana zarówno z materiałów organicznych, jak i nieorganicznych jest jednym z najwcześniejszych i najpopularniejszych materialnych świadectw ludzkiej aktywności i kultury odkrywanych na stanowiskach archeologicznych na całym świecie. Kiedy słyszymy biżuteria, myślimy o tej wykonanej z cennych metali, kamieni szlachetnych lub muszli. Ale okazuje się, że nasi przodkowie wykonywali ozdoby wykorzystując zaskakująco szeroką gamę materiałów. W trakcie badań nad pochówkami z rozległej nekropoli kultury łużyckiej w Domasławiu, polscy naukowcy natrafili na dowody celowego deponowania w grobie chitynowych pancerzy chrząszczy nanizanych na źdźbło trawy. To wyjątkowe odkrycie rzuca nowe światło na kulturę społeczności zamieszkujących tereny Dolnego Śląska we wczesnej epoce żelaza.

Czytaj dalej „Ozdoba z chrząszczy. Unikatowe znalezisko z cmentarzyska ciałopalnego w Domasławiu”

Generowana przeszłość, czyli o obrazach, których nigdy nie było

Obrazy mają moc, a jakże! I wiemy to już od wielu, wielu tysiącleci… Zamiast jednak sięgać po malowidła naskalne z Lascaux czy Altamiry, w dzisiejszym artykule przyglądamy się wizualizacjom, które od dwóch lat przyprawiają naszą Redakcję o zawrót głowy. Chodzi mianowicie o wyobrażenia przeszłości tworzone z użyciem generatywnej Sztucznej Inteligencji. Nie znajdziecie tu jednak słów czystej krytyki. Przyjrzymy się temu tematowi bowiem bardzo holistycznie. Zatem, wracając do otwarcia, musimy to jeszcze raz podkreślić:

Obrazy mają moc! 

Czytaj dalej „Generowana przeszłość, czyli o obrazach, których nigdy nie było”

Pasterstwo, winiarstwo, bankiety… O codziennym wykorzystaniu naczyń ceramicznych w starożytnym Egipcie

Często trudno nam wyobrazić sobie, jak dokładnie wyglądało życie codzienne w czasach starożytnych. Fantazjujemy na temat przeszłości, romantyzujemy jej obraz, kreujemy wizje mistycznych, niezrozumiałych obrzędów. Często widzimy ją też przez pryzmat wojen i kultury elit. Tymczasem nasi przodkowie najprawdopodobniej mieli podobne potrzeby i funkcjonowali w sposób zbliżony do naszego. Dobrym przykładem tej bliskości doświadczeń jest użytkowanie naczyń ceramicznych. Tak jak i my gotujemy w garnkach (dzisiaj już co prawda metalowych) i pijemy z kubków, tak też starożytni Egipcjanie używali konkretnych naczyń do konkretnych celów.

Czytaj dalej „Pasterstwo, winiarstwo, bankiety… O codziennym wykorzystaniu naczyń ceramicznych w starożytnym Egipcie”

ArcheoWizualizacje – sztuczna inteligencja w służbie przeszłości? Projekt badawczy Archeowieści

Drodzy Czytelnicy,

Po dwóch latach działań redaktorskich z okładkami tworzonymi przy pomocy Sztucznej Inteligencji (SI) wreszcie jesteśmy gotowi ogłosić światu naszą nową inicjatywę badawczą!

Jako redakcja Archeowieści rozpoczynamy bowiem projekt zatytułowany „Interpretacja treści wizualnych generowanych przez sztuczną inteligencję w komunikacji naukowej archeologii: perspektywa autorów i odbiorców”, który umożliwi nam przyjrzenie się temu, jak obrazy syntetyczne – tworzone przy pomocy najnowocześniejszych technologii SI – kształtują nasze wyobrażenia o przeszłości, wpływają na sposób odbioru informacji naukowych czy w ogóle funkcjonują w szerokim społeczeństwie.

Czytaj dalej „ArcheoWizualizacje – sztuczna inteligencja w służbie przeszłości? Projekt badawczy Archeowieści”

Mazowieckie Centrum Metalurgiczne – krajobraz i uwarunkowania środowiskowe masowej produkcji żelaza w Europie Środkowej


Na początku września bieżącego roku w rubryce
“Project Gallery” brytyjskiego czasopisma Antiquity ukazał się artykuł o wynikach wykopalisk zespołu archeologów z Wydziału Archeologii Uniwerystetu Warszawskiego oraz Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. Stefana Woydy w Pruszkowie na terenie Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego (MCM). Ośrodek hutniczy rozciąga się na zachód od Warszawy, na Równinie Łowicko-Błońskiej, a jego datowanie obejmuje czas około przełomu er. Nowe badania prowadzone w ramach projektu Terra Ferrifera pokazują, że mazowieccy hutnicy wytwarzali żelazo na dużą skalę znacznie wcześniej, niż dotąd przypuszczano.

 

Czytaj dalej „Mazowieckie Centrum Metalurgiczne – krajobraz i uwarunkowania środowiskowe masowej produkcji żelaza w Europie Środkowej”

Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów

Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów | prof. Jakub Morawiec, dr Marta Rey-Radlińska | Radio Naukowe

Opowieści o królach, o możnych rodach, o poetach, o wojnach, biskupach, a w dużej mierze… o alkoholu. Sagi islandzkie powstawały od XII do XV wieku, spisywano wtedy historie, które w ustnej tradycji krążyły o wiele dłużej. Wiemy to, bo pojawiają się w nich postaci historyczne z X wieku.

Czytaj dalej „Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów”

Grobowe faux pax: sztuka, eksploatacja i dziedzictwo barwnika „Mummy Brown”

„Pewien londyński handlarz farbami poinformował mnie, że jedna egipska mumia dostarcza wystarczającej ilości materiału, by zaspokoić potrzeby jego klientów przez siedem lat. Być może nie trzeba dodawać, że część pigmentów sprzedawanych jako ‘mumia’ jest fałszywa” – pisał Arthur Herbert Church w The Chemistry of Paints and Painting, opublikowanej w 1890 roku. Cytat ten odnosi się do pigmentu malarskiego wytwarzanego dosłownie z rozdrobnionych szczątków egipskich mumii, znanego jako Mummy Brown lub „Egyptian Brown”. Produkcja tego osobliwego barwnika sięga końca XVI wieku. Choć był uwielbiany przez wielu artystów, jego makabryczne pochodzenie rodzi pytanie: jak daleko są w stanie posunąć się twórcy w imię piękna?

Czytaj dalej „Grobowe faux pax: sztuka, eksploatacja i dziedzictwo barwnika „Mummy Brown””

Kolejne skarby w Pruszczu Gdańskim – efekty badań archeologicznych na terenie Cukrowni

Zakończył się najważniejszy etap badań archeologicznych na terenie dawnej Cukrowni w Pruszczu Gdańskim.  Zespół z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, pracujący na zlecenie dewelopera NDI Development, odkrył ponad 200 obiektów archeologicznych, które rzucają nowe światło na dziedzictwo tego regionu.  Wyniki prac, które zaprezentowano 5 września 2025 roku w Domu Wiedemanna w Pruszczu potwierdzają, że już ponad dwa tysiące lat temu teren ten był ważnym ośrodkiem na bursztynowym szlaku.

Wykopaliska na terenie Cukrowni Pruszcz (mat. pras. MAG) 

Czytaj dalej „Kolejne skarby w Pruszczu Gdańskim – efekty badań archeologicznych na terenie Cukrowni”