Wpisy

Opublikowane w

Grupy E nie służyły obserwacjom równonocy

W kwietniu 2021 na platformie PLOS ONE ukazał się artykuł archeoastronoma Ivana Šprajca dotycząca potencjalnych orientacji astronomicznych ponad 70 kompleksów określanych jako grupy E i innych budowli ceremonialnych na centralnych Nizinach Majów, co prowadzi do interesujących wniosków odnośnie do majańskich kalendarzy i kosmologii, która w mezoamerykańskiej wizji ożywionego Wszechświata oznacza nierozerwalny związek między tym, jak jest on fizycznie zbudowany a jakie siły ponadnaturalne nim zawiadują (po dziś dzień w żadnym z prawie 30 istniejących obecnie języków majańskich nie ma słów na oddzielne określenie natury i religii).

Grupa E w Uaxactún: historycznie pierwszy zidentyfikowany kompleks architektoniczny tego rodzaju. Widok ze szczytu zachodniej piramidy na platformę z trzema świątyniami na wschodzie. Rycina na podstawie książki: Robert J. Sharer i Loa P. Traxler (2005) The ancient Maya (6th edition)
© P.A. Trześniowski
Opublikowano na licencji CC BY 4.0

Czytaj dalej „Grupy E nie służyły obserwacjom równonocy”

Opublikowane w

Bioarchaeology of the Near East – tom 15 jest już dostępny

Najnowszy tom czasopisma Bioarchaeology of the Near East zawiera trzy regularne artykuły i osiem krótkich raportów z badań terenowych o szerokim zakresie tematycznym. Nina Maaranen i jej koledzy z projektu ERC Hyksos Enigma prezentują badania dotyczące cech niemetrycznych zębów w Awaris, stolicy Hyksosów, w porównaniu z innymi stanowiskami z Egiptu. Ich wyniki wskazują, że mieszkańcy Awaris mieli inne pochodzenie niż Egipcjanie, co potwierdza hipotezę, że masowa migracja z Lewantu do wschodniej delty Nilu miała miejsce w Drugim Okresie Przejściowym.

Czytaj dalej „Bioarchaeology of the Near East – tom 15 jest już dostępny”

Opublikowane w

Trzeci raz z tarczą! Groty z jeziora Hammersø

W dniach 6–13 września 2021 roku ekspedycja Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, kierowana przez dr. hab. Bartosza Kontnego, prof. ucz., prowadziła podwodne badania archeologiczne w jeziorze Hammersø. Była to kontynuacja rozpoznania tego największego polodowcowego akwenu na Bornholmie. Tegoroczny sezon dostarczył kolejnych znalezisk średniowiecznych artefaktów. Interesujące są zwłaszcza groty z jeziora Hammersø.

Jezioro Hammersø na Bornholmie © B. Kontny, opublikowano na licencji CC BY-NC-SA 4.0

 

Czytaj dalej „Trzeci raz z tarczą! Groty z jeziora Hammersø”

Opublikowane w

Warunki życia na Głównym Mieście w Gdańsku w późnym średniowieczu

Warunki życia w późnym średniowieczu i czasach nowożytnych na Głównym Mieście w Gdańsku są możliwe do odtworzenia dzięki badaniom kultury materialnej. Dlatego archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego opracują i udostępnią wyniki badań archeologiczno-architektonicznych przeprowadzonych przy ulicy Powroźniczej. Dotychczas jest to jeden z większych obszarów rozpoznanych wykopaliskowo, a do tego znajduje się niemal w centrum dawnego miasta.

Poziom użytkowy z drugiej połowy XIV wieku na zapleczu parceli Długi Targ 21 © K. Czajkowski, na licencji CC-BY-SA 4.0
Poziom użytkowy z drugiej połowy XIV wieku na zapleczu parceli Długi Targ 21
© K. Czajkowski, na licencji CC-BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Warunki życia na Głównym Mieście w Gdańsku w późnym średniowieczu”

Opublikowane w

Berdysyczran-depe – nowe stanowisko cywilizacji Oksus w delcie Tedżenu

Widok na północne wzniesienie Berdysyczran-depe wraz z tymczasowym obozowiskiem lokalnego pasterza © B. Kaim
Widok na północne wzniesienie Berdysyczran-depe wraz z tymczasowym obozowiskiem lokalnego pasterza
© B. Kaim

Berdysyczran-depe, niepozorne stanowisko położone w Turkmenistanie, na terenie starożytnej delty rzeki Tedżen (Hari Rod), kryje pozostałości kultury określanej mianem Baktriańsko-Margiański Zespół  Kulturowy (angielski skrót BMAC) lub cywilizacja Oksus.

Już niespełna dwa dni po opublikowaniu wyników badań przeprowadzanych na tym stanowisku przez polskich archeologów, wieści o odkryciu zostały opisane przez portal N+1. Następnie informacje te zostały powielone przez różne fora internetowe i serwisy popularyzujące naukę. Skłoniło to nas do opowiedzenia o tym odkryciu na portalu Archeowieści.

Czytaj dalej „Berdysyczran-depe – nowe stanowisko cywilizacji Oksus w delcie Tedżenu”

Opublikowane w

Pesymizm archeologów, optymizm historyków

W XII księdze przygód Tytusa, Romka i A’Tomka trzej bohaterowie natrafiają w Bieszczadach na dwa źródła. Z pierwszego z nich tryska woda, której wypicie sprawia, że świat staje się piękny i chce się żyć. Po spożyciu wody z drugiego źródła widzimy wszystko w ciemnych barwach i, jak twierdzi jeden z pogrążonych w niemocy harcerzy, nie warto nic robić, bo wystarczy jedno małe trzęsienie ziemi i wszystko się rozleci. Przeglądając literaturę dotyczącą dawnych ludzkich społeczności można odnieść wrażenie, że historycy częściej piją optycolę z pierwszego źródła, a archeolodzy pesycolę z drugiego.

Jezioro w Rawnsley (południowa Australia) wyschnięte podczas suszy w roku 2007/2008, opublikowano na licencji CC BY-ND 2.5, via Wikimedia Commons.
Jezioro w Rawnsley (południowa Australia) wyschnięte podczas suszy w roku 2007/2008
© Peripitus opublikowano na licencji CC BY-ND 2.5, via Wikimedia Commons.

Czytaj dalej „Pesymizm archeologów, optymizm historyków”

Opublikowane w

Libańskie ścieżki polskich archeologów, cz. 4. Zagadkowe groby z Chhim

Przez dziewięć ostatnich dni sierpnia (23-31 sierpnia) w pogrążonym w kryzysie Libanie przebywała grupa polskich naukowców. Tydzień temu opisywaliśmy poszukiwania śladów starożytnego tsunami. W ostatniej części reportażu przybliżamy badania przeprowadzone w pozostałościach dwóch antycznych wsi: Chhim (czyt. Szheim) i Jiyeh (czyt. Żije, antyczny Porfirejon) położonych około 30 km na południe od Bejrutu. W pierwszej z nich badaliśmy zagadkowe groby znajdujące się w późnoantycznym kościele.

Pozostałości rzymskiej i późnoantycznej zabudowy mieszkalnej oraz sanktuarium w Chhim © A. Krug (PCMA UW), na licencji CC-BY-SA 4.0
Pozostałości rzymskiej i późnoantycznej zabudowy mieszkalnej oraz sanktuarium w Chhim
© A. Krug (PCMA UW), na licencji CC-BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Libańskie ścieżki polskich archeologów, cz. 4. Zagadkowe groby z Chhim”

Opublikowane w

Tradycja tworzenia inskrypcji w Cesarstwie Rzymskim

W III w. tradycja tworzenia inskrypcji w cesarstwie rzymskim uległa przekształceniu i do V w. ich liczba miejscami znacznie spadła, a ich różnorodność, kształt, forma, dekoracje, użyte kroje pisma czy wreszcie okoliczności wystawienia całkowicie się zmieniły. – Gorące dyskusje wokół owej transformacji toczą się nieprzerwanie przynajmniej od lat 80. XX w., dotąd jednak nie osiągnięto zgody w zakresie odtworzenia jej przyczyn, przebiegu i skutków. Na pewno kryje się za nią coś więcej niż prosta korelacja z politycznym i militarnym kryzysem cesarstwa rzymskiego – mówi dr Paweł Nowakowski z Wydziału Historii UW, laureat prestiżowego grantu ERC.

Vannucci A., 1873, Storia dell'Italia antica, Domena Publiczna
Vannucci A., 1873, Storia dell’Italia antica, Domena Publiczna

Czytaj dalej „Tradycja tworzenia inskrypcji w Cesarstwie Rzymskim”

Opublikowane w

Libańskie ścieżki polskich archeologów, cz. 3. Starożytne tsunami

W końcu sierpnia (23-31 sierpnia) grupa polskich naukowców przebywała w pogrążonym w kryzysie Libanie. Przez ostatnie dwa tygodnie opisaliśmy objazd, podczas którego zebraliśmy próbki roślin z różnych części kraju. Dzisiaj oraz za tydzień przybliżymy badania przeprowadzone w pozostałościach dwóch antycznych wsi: Chhim (czyt. Szheim) i Jiyeh (czyt. Żije, antyczny Porfirejon) położonych około 30 km na południe od Bejrutu, gdzie poszukiwaliśmy śladów starożytnego tsunami oraz zmierzyliśmy się z zagadką tajemniczego grobu w późnoantycznym kościele.

Świątynia z II w. n.e. w Chhim © A. Oleksiak (PCMA UW), na licencji CC-BY-SA 4.0
Świątynia z II w. n.e. w Chhim
© A. Oleksiak (PCMA UW), na licencji CC-BY-SA 4.0

Czytaj dalej „Libańskie ścieżki polskich archeologów, cz. 3. Starożytne tsunami”