Tradycje kwietnych dywanów na procesję Bożego Ciała Niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie

Kolorowe płatki róż, jaśminu, bzu, polnych maków, chabrów, liście paproci czy ścięta trawa – ma być kolorowo, pachnąco i pięknie! W Spycimierzu (woj. łódzkie), Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce (woj. opolskie) kultywowana jest tradycja obchodzenia Bożego Ciała związana z tworzeniem kwietnych dywanów. Piękne kompozycje kwiatowe, układane rokrocznie w tych parafiach stanowią nie tylko dopełnienie tradycji i oprawę uroczystej procesji, ale są również atrakcją dla turystów, wpisaną w niematerialne dziedzictwo kulturowe.

Czytaj dalej „Tradycje kwietnych dywanów na procesję Bożego Ciała Niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie”

Atz’aam sól jako kryptowaluta Majów? Archeologia podwodna w Belize

Sól to substancja niezbędna do przeżycia. Majowie, egzystujący w gorącym i wilgotnym klimacie, potrzebowali stałych jej dostaw. Sól wykorzystywana była przez nich do konserwacji żywności, odprawiania rytuałów i poprawiania smaku jedzenia. W epoce klasycznej (250–909 roku n.e.), w miarę rozrostu populacji w wielkich ośrodkach na Nizinach Majów, wartość soli dramatycznie wzrosła. Produkcją soli zajmowały się na szeroką skalę żupy solne na północy półwyspu Jukatan. Proces ten, indukowany energią Słońca, polegał na odparowywaniu solanki, co było możliwe dzięki suchemu klimatowi na północnych Nizinach Majów.’

Kopia muralu ze struktury w Chiik Naab, Calakmul, Campeche, Meksyk
© P.A. Trześniowski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Wytwarzanie soli na południowych Nizinach Majów, gdzie klimat jest znacznie bardziej wilgotny, wyglądało inaczej. Solankę odparowywano nad ogniem, a produkcja ograniczona była jedynie do kilku śródlądowych źródeł, takich jak Salinas de los Nueves Cerros na południu Gwatemali. Skorzystały na tym przybrzeżne społeczności Majów. Na terenie dzisiejszego Belize taką rolę pełniły Paynes Creek Salt Works czy Placencia Lagoon Salt Works, a prekolumbijskie naturalne porty – przykładowo Wild Cane Cay czy Frenchman Cay – transportowały sól i inne dobra wzdłuż wybrzeży. Heather I. McKillop i E. Cory Sills uważają, że warzelnicy, działający na terenie wybrzeża dzisiejszego Belize, byli niezależnymi specjalistami, pozostającymi poza kontrolą królewskich dynastii z ośrodków wewnątrz lądu. Sól natomiast pełniła rolę środka płatniczego – jednego z kilku powszechnie używanych przez Majów. Czytaj dalej „Atz’aam sól jako kryptowaluta Majów? Archeologia podwodna w Belize”

Czym są rondele? O niezwykłych odkryciach z Nowego Objezierza

Zastanawialiście się czym są rondele oraz jaką funkcję pełniły? Gdzie znajdowały się? Skansen Archeologiczny – Grodzisko w Sopocie przygotował interesujący film przybliżający odpowiedzi na te pytania.
O niezwykłych odkryciach z Nowego Objezierza opowiada prof. Lech Czerniak z Instytutu Archeologii i Etnologii,   Uniwersytet Gdański

Czytaj dalej „Czym są rondele? O niezwykłych odkryciach z Nowego Objezierza”

Po nitce do kłębka – po co archeologii badania nad wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)?

Archeologia od dawna nie jest już nauką, która zajmuje się jedynie badaniami nad monumentalnymi budowlami i bogatymi grobowcami. Coraz częściej celem wykopalisk oraz późniejszych analiz jest próba odtworzenia życia codziennego. Dużą uwagę poświęca się kwestii stanu zdrowia w przeszłości, a w szczególności chorobom i tym jak wpłynęły na życie naszych przodków. Rak od lat utrzymuje się w czołówce przyczyn zgonów na świecie. World Health Organization szacuje, że w 2020 roku ponad 19 milionów ludzi zachorowało, a prawie 10 milionów zmarło na raka. Pośród najbardziej znanych czynników ryzyka, które mogą spowodować pojawienie się choroby, są między innymi wiek, alkohol, dieta, słońce oraz czynniki zakaźne, przykładowo wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) i Helicobacter pylori.

Wizualizacja artystyczna wirusa HPV wywołującego raka szyjki macicy
© Scientific Animations Inc.
Opublikowano na licencji CC BY-SA 4.0

 

Czytaj dalej „Po nitce do kłębka – po co archeologii badania nad wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV)?”

Seria starożytna: Hieroglify egipskie, Starożytny Rzym, Jak przeżyć w starożytnym Egipcie

Świat starożytny nieustannie inspiruje, dlatego Wydawnictwo Poznańskie postanowiło stworzyć serię starożytną, która przybliży spragnionym wiedzy fascynujące losy dawnych cywilizacji.

© Wydawnictwo Poznańskie na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Seria starożytna: Hieroglify egipskie, Starożytny Rzym, Jak przeżyć w starożytnym Egipcie”

Listy sędziów babilońskich

Obraz życia codziennego w starożytnej Mezopotamii możemy wyczytać z tekstów zachowanych na glinianych tabliczkach zapisanych pismem klinowym. W starożytnej Mezopotamii zaczęli pisać już Sumerowie. Bardzo zróżnicowane zespoły tabliczek mamy z czasów neobabilońskich (VII-VI w. p.n.e.). Na ich podstawie możliwe jest odkrywanie m.in. tajemnic funkcjonowania ówczesnych sądów.

Kontrakt sumeryjski: sprzedaż pola i domu. Szuruppak, pismo przed klinowe
Kontrakt sumeryjski: sprzedaż pola i domu. Szuruppak, pismo przed klinowe
Domena Publiczna

Czytaj dalej „Listy sędziów babilońskich”

Znaczenie odkryć w San Lorenzo i Aguada Fénix związane z kalendarzem Mezoameryki. Zaklęte w architekturze

Zespół Takeshiego Inomaty uważa, że 20 platform brzegowych, występujących zarówno w San Lorenzo, jak i licznych MFU (Middle Formative Usumacinta) mogą mieć związek z mezoamerykańskim systemem liczbowym, którego podstawą jest liczba 20 (nie jak u nas 10), oraz – z tamtejszym kalendarzem. Baza systemu dwudziestkowego ma niewątpliwie związek z mezoamerykańskimi kalendarzami.

Niniejszy post jest ostatnią częścią serii trzech tekstów traktujących o odkryciach Takeshiego Inomaty. Pierwsza część ukazała się dnia 25 kwietnia, natomiast druga część 9 maja.

Przykład wykorzystania okresów 5-letnich w polityce i propagandzie – stela 6 na stanowisku Kajtún-Dzibil, konsekrowana w 795 roku n.e. na zakończenie 1. ćwiartki 18. k’atunu w 9. bak’tunie 9.18.5.0.0: w okresie, kiedy enigmatyczna dynastia B’olonil próbowała zjednoczyć pod swym berłem region Río Bec.
©P.A. Trześniowski, na licencji CC BY-NC-SA 4.0

Czytaj dalej „Znaczenie odkryć w San Lorenzo i Aguada Fénix związane z kalendarzem Mezoameryki. Zaklęte w architekturze”

Pies i człowiek w Azji Centralnej

Pies jak wiadomo jest nie tylko najlepszym przyjacielem człowieka, ale także najprawdopodobnie także pierwszym udomowionym zwierzęciem. Zatem, historia przyjaźni naszych gatunków jest długa. Co więcej, jest szczególnie ważna w przypadku społeczności opierających swój byt na łowiectwie oraz pasterstwie. Ostatnie prace etnografigiczne nad społecznością ludu Sojot z rejonu Sajanu Wschodniego w południowej części Syberii pozwoliły na udokumentowanie  bardzo unikatowej relacji człowieka z psem. Badania, których podstawą były dane archeologiczne, pozwoliły na stwierdzenie, jak stare są – opisywane przez badacza z University of Regina w Kanadzie – więzi między naszymi gatunkami oraz jak zmieniały się one na przestrzeni wieków.

Wilczarz buriacko-mongolski pilnujący jurty, północna Mongolia
© Chelsea Marie Hicks
opublikowano na licencji CC BY 2.0, via Wikimedia Commons

Czytaj dalej „Pies i człowiek w Azji Centralnej”

Mustis – rzymskie miasto Afryki Prokonsularnej

Mustis zdj. Konstanty Kowalewski
Mustis
© K. Kowalewski
Stanowisko Mustis położone jest w centralnej części Tunezji. Historycznie ten obszar należał do rzymskiej prowincji Afryka Prokonsularna. Antyczne miasto zbudowane było koło jednego z najważniejszych szlaków komunikacyjnych w tym regionie, prowadzącego z Kartaginy do Theveste w dzisiejszej Algierii.
Najstarsze odkryte do tej pory ślady osadnictwa sięgają II wieku p.n.e., a najmłodsze znaleziska archeologiczne datowane są na XII wiek n.e.
Archeolodzy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW oraz z Wydziału Archeologii UW rozpoczęli właśnie kolejny sezon badań, ich relacje możecie śledzić na profilu projektu Mustis na FB.
Zapraszamy do obejrzenia dwóch filmów opowiadających, co już tam odnaleźli i co planują robić dalej.

Czytaj dalej „Mustis – rzymskie miasto Afryki Prokonsularnej”