Współcześnie tatuaże są zarówno popularną formą artystycznej ekspresji, jak i coraz szerzej akceptowaną formą ozdabiania ciała na całym świecie Jednocześnie wciąż istnieje wiele odmiennych, często kulturowo uwarunkowanych podejść do tatuowania. W niektórych krajach takich jak Japonia, człowiek z tatuażami do dziś uznawany jest za przestępcę, co wynika po części z ówczesnej popularności tych praktyk w świecie organizacji przestępczych. W kulturach islamskich tatuaże uznawane są za ingerencję w ciało stworzone przez Boga, wobec tego są sprzeczne z zasadami religii, podobnie jak w judaizmie, gdzie tatuaże uznawane są po prostu jako samookaleczanie. Natomiast w kulturach zachodnich tatuaże stanowią formę wyrażania siebie i podkreślają indywidualizm, chociaż w niektórych przypadkach jest to zwyczajne podążanie za trendami.
Tarkhan – domena Króla Krokodyla
Cmentarz w Tarkhan powstał około 3300 p.n.e. w okresie Naqada IIIA2 i świadczy o mobilności ludności okresu Naqada. Przyjmuje się, że kultura Naqada rozwijająca się początkowo w Górnym Egipcie, w okolicy dzisiejszego miasta Naqada rozszerzała swoje terytoria między innymi na północ. W rejonie oazy Fajum znajdują się inne ważne cmentarzyska związane ze społecznością Naqada: Abusir el-Melek i el-Gerza, przy czym to drugie stanowisko położone jest tylko parę km na południe od bohatera dzisiejszej opowieści, czyli Tarkhan.
Świat codzienności w glinie zapisany – ceramika egipska z Tell el-Retaba
Naczynia ceramiczne, choć często postrzegane jedynie jako przypadkowe skorupy, stanowią bezcenne źródło wiedzy o dawnym Egipcie. Na stanowiskach archeologicznych, takich jak Tell el-Retaba we wschodniej części Delty Nilu, są one najliczniejszą kategorią znalezisk. Tysiące, a czasem nawet miliony fragmentów naczyń trafia do rąk archeologów w każdym sezonie wykopaliskowym. Dla laika to bezładna masa jednak dla ceramologa – specjalisty zajmującego się badaniem ceramiki – każdy fragment to świadectwo codziennego życia, technologii wytwarzania i wymiany handlowej sprzed tysięcy lat.
Analiza ceramiki pozwala ustalić nie tylko chronologię warstw archeologicznych, ale także funkcje budynków, w których je odkryto – od magazynów i warsztatów po pomieszczenia służące jako jadalnie. Różnice w kształtach, rodzajach gliny, technikach wykonania czy wykończenia powierzchni mówią także wiele o statusie społecznym użytkowników naczyń i dalekosiężnych kontaktach handlowych, zarówno w obrębie Egiptu, jak i poza jego granicami.
Czytaj dalej „Świat codzienności w glinie zapisany – ceramika egipska z Tell el-Retaba”
Kleopatra VII – królowa strategii. Polityczna gra o koronę Egiptu
W historii starożytnego Egiptu Kleopatra VII Filopator zajmuje miejsce szczególne – nie tylko jako ostatnia władczyni hellenistycznej dynastii Ptolemeuszy, ale jako świadoma aktorka polityczna, która w trudnych czasach schyłku niezależności Egiptu potrafiła wykorzystać swoje atuty w grze o władzę z najpotężniejszym imperium tamtych czasów – Rzymem.
Czytaj dalej „Kleopatra VII – królowa strategii. Polityczna gra o koronę Egiptu”
Pasterstwo, winiarstwo, bankiety… O codziennym wykorzystaniu naczyń ceramicznych w starożytnym Egipcie
Często trudno nam wyobrazić sobie, jak dokładnie wyglądało życie codzienne w czasach starożytnych. Fantazjujemy na temat przeszłości, romantyzujemy jej obraz, kreujemy wizje mistycznych, niezrozumiałych obrzędów. Często widzimy ją też przez pryzmat wojen i kultury elit. Tymczasem nasi przodkowie najprawdopodobniej mieli podobne potrzeby i funkcjonowali w sposób zbliżony do naszego. Dobrym przykładem tej bliskości doświadczeń jest użytkowanie naczyń ceramicznych. Tak jak i my gotujemy w garnkach (dzisiaj już co prawda metalowych) i pijemy z kubków, tak też starożytni Egipcjanie używali konkretnych naczyń do konkretnych celów.
Grobowe faux pax: sztuka, eksploatacja i dziedzictwo barwnika „Mummy Brown”
„Pewien londyński handlarz farbami poinformował mnie, że jedna egipska mumia dostarcza wystarczającej ilości materiału, by zaspokoić potrzeby jego klientów przez siedem lat. Być może nie trzeba dodawać, że część pigmentów sprzedawanych jako ‘mumia’ jest fałszywa” – pisał Arthur Herbert Church w The Chemistry of Paints and Painting, opublikowanej w 1890 roku. Cytat ten odnosi się do pigmentu malarskiego wytwarzanego dosłownie z rozdrobnionych szczątków egipskich mumii, znanego jako Mummy Brown lub „Egyptian Brown”. Produkcja tego osobliwego barwnika sięga końca XVI wieku. Choć był uwielbiany przez wielu artystów, jego makabryczne pochodzenie rodzi pytanie: jak daleko są w stanie posunąć się twórcy w imię piękna?
Czytaj dalej „Grobowe faux pax: sztuka, eksploatacja i dziedzictwo barwnika „Mummy Brown””
Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?
Jeden z najbardziej znanych cytatów dotyczących starożytnego Egiptu pochodzi z Herodota, który stwierdza, że jest on „darem Nilu”. Wyjaśnia on powody takiego stwierdzenia, wśród których wymieniony jest łatwy dostęp do ryb. Wydaje się więc, że ryby powinny stanowić jeden z istotnych elementów diety starożytnych Egipcjan. W sprzeczności z tym stoją jednak wzmianki u innych autorów antycznych, którzy wspominają o istnieniu w Egipcie tabu dotyczącego jedzenia ryb. Czy w takim razie Egipcjanie jedli ryby?
Czytaj dalej „Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?”
Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?
Co łączy kulturę minojską, mykeńską, grecką i egipską? Jak wyglądały początki pierwszych cywilizacji Europy – i dlaczego narodziły się właśnie tam, gdzie się narodziły?
Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie
Małe, niepozorne figurki, odkrywane w różnych miejscach Egiptu, od dawna pozostają zagadką dla archeologów. Wykonane ręcznie z gliny, mogą przybierać różnorodne formy – od odwzorowanych postaci ludzkich oraz zwierząt do abstrakcyjnych, niezrozumiałych współcześnie kształtów. Takie przedmioty odkrywają również polscy archeolodzy na stanowisku Tell el-Retaba.
Dlaczego Egipcjanie lepili je z gliny? Czy były to dziecięce tylko zabawki, lalki, a może coś więcej? Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że mogły pełnić rolę ochronnych amuletów, ofiar składanych bogom, a nawet narzędzi używanych w magicznych rytuałach. Zatem w dzisiejszym tekście spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie miały takie funkcje. A jeśli tak, to czy miały odpędzać złe moce, przynosić szczęście, a może rzucać klątwę na wrogów?
Egiptolog w operze. Auguste Mariette i „Aida”
„Aida” – często określana jako „opera egiptologiczna” – stała się klasyką niemal natychmiast po jej premierze w 1871 roku. Początkowo miała ona uświetnić uroczystości związane z otwarciem Kanału Sueskiego, jednak ostatecznie plan ten nie doszedł do skutku – od inauguracji Kanału do pierwszego wystawienia „Aidy” upłynęły ponad dwa lata. Osadzona w realiach starożytnego Egiptu do dzisiaj przyciąga tysiące widzów, zafascynowanych tragiczną historią głównej bohaterki i oszałamiającą muzyką autorstwa Giuseppe Verdiego. Niewiele osób wie, że za „archeologiczny” charakter tej opery odpowiadał człowiek, którego nazwisko dziś znane jest każdemu pasjonatowi starożytnego Egiptu – francuski egiptolog Auguste Mariette (1821–1881).
Czytaj dalej „Egiptolog w operze. Auguste Mariette i „Aida””