Kategoria: Archeologia Egiptu

Opublikowane w

Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?


Jeden z najbardziej znanych cytatów dotyczących starożytnego Egiptu pochodzi z Herodota, który stwierdza, że jest on „darem Nilu”. Wyjaśnia on powody takiego stwierdzenia, wśród których wymieniony jest łatwy dostęp do ryb. Wydaje się więc, że ryby powinny stanowić jeden z istotnych elementów diety starożytnych Egipcjan. W sprzeczności z tym stoją jednak wzmianki u innych autorów antycznych, którzy wspominają o istnieniu w Egipcie tabu dotyczącego jedzenia ryb. Czy w takim razie Egipcjanie jedli ryby?

Czytaj dalej „Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?”

Opublikowane w

Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?

Co łączy kulturę minojską, mykeńską, grecką i egipską? Jak wyglądały początki pierwszych cywilizacji Europy – i dlaczego narodziły się właśnie tam, gdzie się narodziły?

Maska pogrzebowa znana również jako „maska Agamemnona”. Wykonana ze złota, znaleziona w grobowcu V w Mykenach przez Heinricha Schliemanna (1876 r.), XVI wiek p.n.e. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach. Domena Publiczna
Maska pogrzebowa znana również jako „maska Agamemnona”. Wykonana ze złota, znaleziona w grobowcu V w Mykenach przez Heinricha Schliemanna (1876 r.), XVI wiek p.n.e. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach. Domena Publiczna

Czytaj dalej „Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?”

Opublikowane w

Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie

Małe, niepozorne figurki, odkrywane w różnych miejscach Egiptu, od dawna pozostają zagadką dla archeologów. Wykonane ręcznie z gliny, mogą przybierać różnorodne formy – od odwzorowanych postaci ludzkich oraz zwierząt do abstrakcyjnych, niezrozumiałych współcześnie kształtów. Takie przedmioty odkrywają również polscy archeolodzy na stanowisku Tell el-Retaba.

Dlaczego Egipcjanie lepili je z gliny? Czy były to dziecięce tylko zabawki, lalki, a może coś więcej? Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że mogły pełnić rolę ochronnych amuletów, ofiar składanych bogom, a nawet narzędzi używanych w magicznych rytuałach. Zatem w dzisiejszym tekście spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie miały takie funkcje. A jeśli tak, to czy miały odpędzać złe moce, przynosić szczęście, a może rzucać klątwę na wrogów?

Czytaj dalej „Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie”

Opublikowane w

Egiptolog w operze. Auguste Mariette i „Aida”

 „Aida” – często określana jako „opera egiptologiczna” – stała się klasyką niemal natychmiast po jej premierze w 1871 roku. Początkowo miała ona uświetnić uroczystości związane z otwarciem Kanału Sueskiego, jednak ostatecznie plan ten nie doszedł do skutku – od inauguracji Kanału do pierwszego wystawienia „Aidy” upłynęły ponad dwa lata. Osadzona w realiach starożytnego Egiptu do dzisiaj przyciąga tysiące widzów, zafascynowanych tragiczną historią głównej bohaterki i oszałamiającą muzyką autorstwa Giuseppe Verdiego. Niewiele osób wie, że za „archeologiczny” charakter tej opery odpowiadał człowiek, którego nazwisko dziś znane jest każdemu pasjonatowi starożytnego Egiptu – francuski egiptolog Auguste Mariette (1821–1881).

Czytaj dalej „Egiptolog w operze. Auguste Mariette i „Aida””

Opublikowane w

Znaczenie i użycie fajansu egipskiego oczami mieszkańców Tell el-Retaba


Fajans w starożytnym Egipcie był materiałem powszechnie wykorzystywanym do produkcji naprawdę różnorodnych przedmiotów. Dziś kojarzony jest głównie z małymi, niebiesko-zielonymi eksponatami, które znajdujemy na wystawach muzealnych. Jednak dla starożytnych Egipcjan fajans był czymś więcej, niż materiałem użytkowym. W ramach prac wykopaliskowych Polsko-Słowackiej Misji Archeologicznej na stanowisku Tell el-Retaba, położonym w północno-wschodnim Egipcie, w sezonach 2017-2023 odkryto kilkadziesiąt zabytków fajansowych. Wszystkie zabytki wykonane z fajansu znaleziono w osadzie datowanej na Trzeci Okres Przejściowy. Analiza tych znalezisk potwierdza, że fajans poza funkcją użytkową mógł mieć właściwości symboliczne czy rytualne. Czy jednak sam materiał może nam powiedzieć coś więcej na temat samej społeczności zamieszkującej osadę Tell el-Retaba na początku I tysiąclecia przed naszą erą?   

Czytaj dalej „Znaczenie i użycie fajansu egipskiego oczami mieszkańców Tell el-Retaba”

Opublikowane w

Jak oni mieszkali? Z wizytą w domu u mieszkańców egipskiego pogranicza w Tell el-Retaba

Pierwsze skojarzenie, które mamy myśląc o starożytnym Egipcie, to monumentalne budowle – czy to grobowce, czy świątynie. Chcąc nie chcąc, swoje wyobrażenie o starożytności w czasach faraonów opieramy więc na perspektywie pozostawionej przez przedstawicieli elit. Tymczasem archeologia osadnicza daje nam wgląd także w życie innych warstw społecznych, otwierając przed nami możliwości poznania rzeczywistości należącej do prostych mieszkańców. W niniejszym artykule przenosimy się zatem do Tell el-Retaba pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e. – osady leżącej na egipskim pograniczu – po to, by zobaczyć na własne oczy, jak żyli jej mieszkańcy.

Czytaj dalej „Jak oni mieszkali? Z wizytą w domu u mieszkańców egipskiego pogranicza w Tell el-Retaba”

Opublikowane w

Mamy to! Pierwszy odcinek Podcastu Archeologicznego już dostępny!

Z wielką radością i nutą ekscytacji ogłaszamy premierę naszego Podcastu Archeologicznego – nowej inicjatywy redakcji Archeowieści, w której będziemy zabierać Was w podróż przez najważniejsze odkrycia, tematy i postaci związane z archeologią – tą polską i światową.

Naszym celem jest popularyzowanie rzetelnej wiedzy, prezentowanie aktualnych badań i – przede wszystkim – oddawanie głosu tym, którzy naprawdę badają przeszłość.

Czytaj dalej „Mamy to! Pierwszy odcinek Podcastu Archeologicznego już dostępny!”

Opublikowane w

Zagadka znikających królowych Egiptu Okresu Późnego

Królowe starożytnego Egiptu – to słowa, które pobudzają wyobraźnię, przywołując obrazy egzotycznych kobiet, przyodzianych w wykwintne szaty i towarzyszących faraonom w wyszukanych rytuałach świątynnych. Wizje te przynajmniej częściowo zawdzięczamy dziewiętnastowiecznym malarzom takim jak John Reinhard Weguelin (1849–1927) czy Frederick Arthur Bridgman (1847–1928), którzy spopularyzowali orientalizujące wyobrażenia starożytnych Egipcjanek.

Czytaj dalej „Zagadka znikających królowych Egiptu Okresu Późnego”

Opublikowane w

Wielka historia nierówności. Kto czyni(ł) nas biednymi?

Nigdy w historii ludzkości nie było tak wielu multimilionerów. A zatem żyjemy w czasach skrajnej nierówności. I nie, nie wynika to bynajmniej z tego, że przez większość historii ludzkości nikt nie prowadził dokładnego rejestru majątków możnowładców. Po prostu coraz większa grupa ekonomistów zwyczajnie zwraca uwagę na fakt, że przyszło nam żyć w czasach największej dysproporcji majątku. Innymi słowy — garstka ludzi rozporządza ogromnymi bogactwami, podczas gdy reszta… cóż, nie ma tyle szczęścia. Dla niektórych to naturalna konsekwencja wielowiekowych procesów, zapoczątkowanych wraz z rozwojem urbanizacji, a kulminujących w epoce późnego kapitalizmu. Dla innych – jawna, choć historycznie ugruntowana niesprawiedliwość. W dużym skrócie: historia ludzkości miałaby być historią wykładniczego wzrostu hierarchizacji majątku i narastających nierówności społecznych. Ale czy rzeczywiście tak było, jest i będzie? Przynajmniej pierwszy — chronologiczny — aspekt tego twierdzenia postanowili zweryfikować naukowcy z kilku prestiżowych ośrodków akademickich w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Wyniki ich badań opublikowano niedawno na łamach czasopisma PNAS.

Czytaj dalej „Wielka historia nierówności. Kto czyni(ł) nas biednymi?”