W obronie delty Dniepru. Grodzisko w Konsulivske i archeologia wojny

Dawne wojny, fortyfikacje. Zapomniane bitwy, odlegli zwycięzcy i przegrani. Szczęk błyszczącego niegdyś oręża. To, co można ująć mianem archeologii wojny, jest bodaj jednym z najbardziej intrygujących tematów badawczych w archeologii. Archeolodzy z rzadka mają okazję badać tak unikatowe stanowiska jak pole bitwy w Tollense. Zdecydowanie częściej badacze mogą studiować statyczny aspekt dawnych strategii militarnych. Mowa tutaj o założeniach obronnych, takich jak fortyfikacje. W dzisiejszym tekście przybliżymy Państwu wyniki prac polsko-ukraińskiego zespołu badawczego pracującego od 2015 roku na stanowisku Konsulivske w rejonie ujścia Dniepru w obwodzie chersońskim.

Czytaj dalej „W obronie delty Dniepru. Grodzisko w Konsulivske i archeologia wojny”

Europejskie Dni Archeologii 2025

W połowie czerwca polska archeologia znowu otwiera się na wszystkich. W dniach 13–15 czerwca 2025 roku odbędą się Europejskie Dni Archeologii – trzydniowe święto miłośników przeszłości i tych, którzy chcą dopiero ją odkryć. Muzea, uczelnie, instytuty badawcze i indywidualni pasjonaci z całego kraju zaproszą do wspólnego poznawania dziedzictwa ukrytego w ziemi.

Ale zanim zanurzymy się w dziesiątkach wydarzeń w całej Polsce, cofniemy się o… dokładnie 1000 lat. W tym roku bowiem Europejskie Dni Archeologii zyskują wymiar szczególny – obchodzimy millenium koronacji Bolesława Chrobrego, jednego z najbardziej symbolicznych momentów w dziejach polskiej państwowości. To właśnie dlatego inauguracja EDA 2025 odbędzie się 10 czerwca w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy – miejscu, w którym przeszłość nie tylko się bada, ale dosłownie odczuwa.

Czytaj dalej „Europejskie Dni Archeologii 2025”

Boscy władcy prekolumbijskich Ameryk

Czy prekolumbijscy królowie byli bogami? A może byli jedynie pośrednikami między światem ludzi a światem boskim – złożonym, nieoczywistym i zmiennym?

Najnowszy numer czasopisma World Art (15.1 / 2025) pt. „Sacred Sovereigns: Art, Divinity and Rulership in the Ancient Americas” oferuje fascynującą syntezę badań nad rolą świętości i boskości władców w starożytnych cywilizacjach Mezoameryki i Andów. Zamiast traktować władzę jako wyłącznie polityczną, autorzy tego numeru przyglądają się jej jako zjawisku rytualnemu, kosmologicznemu i materialnemu – zakorzenionemu w ciałach przodków, przedmiotach i ceremoniach.

Cover Image for World Art, Volume 15, Issue 1, (2025), Sacred Sovereigns: Art, Divinity & Rulership in the Ancient Americas

Czytaj dalej „Boscy władcy prekolumbijskich Ameryk”

Zagrożone dziedzictwo: degradacja stanowisk archeologicznych w Peru i sposoby ich ochrony

We wrześniu 2024 r. grupa członków Studenckiego Koła Naukowego Puerta del Sol z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego zrealizowała projekt, mający na celu ocenę stanu ochrony dziedzictwa archeologicznego w Peru. Celem tej inicjatywy było zaobserwowanie czynników zagrażających najlepiej rozpoznanym stanowiskom archeologicznym, ustalenie tego, jakie działania są podejmowane w celu ich ochrony, a także zwiększanie świadomości społecznej w temacie ochrony dziedzictwa poprzez publikację wyników projektu.

Czytaj dalej „Zagrożone dziedzictwo: degradacja stanowisk archeologicznych w Peru i sposoby ich ochrony”

Dziewczynka przy prasie oliwnej. Opowieść o wiejskiej rodzinie w rzymskim Egipcie

W roku 12 n.e. mężczyzna o imieniu Harthotes złożył lokalnym władzom rzymskiego Egiptu deklarację dotyczącą liczby osób w swoim gospodarstwie. Zgodnie z dokumentem, Harthotes, rolnik i kapłan, wówczas 55-letni, mieszkał na terenie świątyni w Teadelfii wraz ze swoją matką i małoletnim synem. Z innych źródeł wiemy jednak, że miał również dwunastoletnią córkę o imieniu Tahaunes. Dlaczego nie została uwzględniona w deklaracji? Gdzie zatem mogła się znajdować? Nie została wydana za mąż w bardzo młodym wieku, jak pospiesznie mogliby pomyśleć naukowcy. Prawda jest bardziej zaskakująca: była w pracy! 

Czytaj dalej „Dziewczynka przy prasie oliwnej. Opowieść o wiejskiej rodzinie w rzymskim Egipcie”

Wolontariat archeologiczny na stanowisku mezolitycznym w Srebrnikach

Na miłośników archeologii i historii najdawniejszych społeczności czeka ciekawa propozycja udziału w pracach wykopaliskowych organizowanych przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

W dniach 14 lipca – 9 sierpnia 2025 r. prowadzone będą sondażowo-weryfikacyjne badania archeologiczne na stanowisku mezolitycznym nr 14 w miejscowości Srebrniki (gm. Kowalewo Pomorskie). To jedno z najciekawszych znanych obecnie stanowisk mezolitycznych na Niżu Polskim – dotychczas z jego powierzchni pozyskano już kilkaset zabytków krzemiennych.

Zgłoszenia i pytania można kierować bezpośrednio do koordynatora projektu, dr. hab. Grzegorza Osipowicza, prof. UMK: grezegor@umk.pl

Zachęcamy do udziału!

Drewno prawdę ci powie. Broń z jeziora Nidajno w świetle analiz antrakologicznych

Na terenie dawnego jeziora Nidajno odkryto pierwsze w Polsce stanowisko archeologiczne, Czaszkowo, gdzie zarejestrowano dowody składania darów wotywnych w jeziorach. Obrzędy te, polegające na celowym niszczeniu i zatapianiu w wodzie między innymi broni czy innych elementów wyposażenia wojownika, miały prawdopodobnie charakter symbolicznej ofiary. Na obszarze stanowiska odkryto szereg takich zabytków, a wiele z nich pochodziło z terenów Imperium Rzymskiego. Dzięki beztlenowym warunkom zalegania, wiele artefaktów, w tym tych wykonanych z materiałów organicznych, zachowało się w doskonałym stanie. Umożliwiło to między innymi przeprowadzenie analizy gatunkowej części z odkrytych tu drewnianych elementów wyposażenia militarnego, której wyniki opublikowano niedawno w prestiżowym czasopiśmie Archaeometry. Badania te nie tylko dostarczyły informacji odnośnie technologii wykonania tych przedmiotów, ale pozwoliły również lepiej zrozumieć symbolikę oraz rytuały społeczności zamieszkujących Pojezierze Mrągowskie w okresie wpływów rzymskich i okresie wędrówek ludów.

Czytaj dalej „Drewno prawdę ci powie. Broń z jeziora Nidajno w świetle analiz antrakologicznych”

Nowe odkrycia i wspólna debata – 2. Podlaska Konferencja Archeologiczna

W ostatnich latach województwo podlaskie staje się coraz istotniejszym punktem na archeologicznej mapie Polski. Dynamiczny rozwój badań oraz liczne nowe odkrycia zmieniają nasze rozumienie przeszłości tego regionu. W odpowiedzi na rosnącą potrzebę wymiany wiedzy i doświadczeń, Dział Archeologii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku organizuje 2. Podlaską Konferencję Archeologiczną, która odbędzie się w dniach 24–25 kwietnia 2025 roku w siedzibie głównej muzeum – białostockim ratuszu.

Czytaj dalej „Nowe odkrycia i wspólna debata – 2. Podlaska Konferencja Archeologiczna”

Przedstawienia architektury amarneńskiej w grobowcach skalnych


Rządy
Amenhotepa IV – słynnego Echnatona – są jednym z najczęściej omawianych tematów w literaturze naukowej dotyczącej epoki Nowego Państwa starożytnego Egiptu. Odejście od religii państwowej, przeniesienie stolicy z Teb i wzniesienie od podstaw nowej w Achetaton (z języka egipskiego: Horyzont Atona) i wreszcie poczynienie poważnych zmian w kanonie sztuki są zjawiskami, które do dnia dzisiejszego nurtują i pobudzają wyobraźnię naukowców. Nie każdy jednak wie, że faraon-heretyk przyczynił się do jeszcze jednej rzeczy, która ponad trzy tysiące lat później bardzo pomogła archeologom w rekonstrukcji skazanego na zapomnienie miasta. Mowa o reliefowych przedstawieniach architektury Achetaton, którymi nakazał ozdobić grobowce skalne należące do swoich popleczników. 

 

Czytaj dalej „Przedstawienia architektury amarneńskiej w grobowcach skalnych”

Archeologia na frontach pierwszej wojny światowej

Nauka bez granic to seria rozmów poświęcona badaniom naukowym prowadzonym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzącymi i gośćmi podkastu są pracownicy, wykładowcy i doktoranci tej uczelni, a także ich współpracownicy z innych jednostek badawczych. W tym odcinku gościem doktora Kamila Kopija jest doktor Marcin Czarnowicz z Zakładu Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu, który w ostatnich latach zajął się badaniem archeologicznych pozostałości po działaniach pierwszej wojny światowej.

Czytaj dalej „Archeologia na frontach pierwszej wojny światowej”