Tag: Egipt

Opublikowane w

Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?


Jeden z najbardziej znanych cytatów dotyczących starożytnego Egiptu pochodzi z Herodota, który stwierdza, że jest on „darem Nilu”. Wyjaśnia on powody takiego stwierdzenia, wśród których wymieniony jest łatwy dostęp do ryb. Wydaje się więc, że ryby powinny stanowić jeden z istotnych elementów diety starożytnych Egipcjan. W sprzeczności z tym stoją jednak wzmianki u innych autorów antycznych, którzy wspominają o istnieniu w Egipcie tabu dotyczącego jedzenia ryb. Czy w takim razie Egipcjanie jedli ryby?

Czytaj dalej „Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?”

Opublikowane w

Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?

Co łączy kulturę minojską, mykeńską, grecką i egipską? Jak wyglądały początki pierwszych cywilizacji Europy – i dlaczego narodziły się właśnie tam, gdzie się narodziły?

Maska pogrzebowa znana również jako „maska Agamemnona”. Wykonana ze złota, znaleziona w grobowcu V w Mykenach przez Heinricha Schliemanna (1876 r.), XVI wiek p.n.e. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach. Domena Publiczna
Maska pogrzebowa znana również jako „maska Agamemnona”. Wykonana ze złota, znaleziona w grobowcu V w Mykenach przez Heinricha Schliemanna (1876 r.), XVI wiek p.n.e. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Atenach. Domena Publiczna

Czytaj dalej „Dlaczego żyjemy w cywilizacjach?”

Opublikowane w

Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie

Małe, niepozorne figurki, odkrywane w różnych miejscach Egiptu, od dawna pozostają zagadką dla archeologów. Wykonane ręcznie z gliny, mogą przybierać różnorodne formy – od odwzorowanych postaci ludzkich oraz zwierząt do abstrakcyjnych, niezrozumiałych współcześnie kształtów. Takie przedmioty odkrywają również polscy archeolodzy na stanowisku Tell el-Retaba.

Dlaczego Egipcjanie lepili je z gliny? Czy były to dziecięce tylko zabawki, lalki, a może coś więcej? Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że mogły pełnić rolę ochronnych amuletów, ofiar składanych bogom, a nawet narzędzi używanych w magicznych rytuałach. Zatem w dzisiejszym tekście spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie miały takie funkcje. A jeśli tak, to czy miały odpędzać złe moce, przynosić szczęście, a może rzucać klątwę na wrogów?

Czytaj dalej „Od dziecięcej zabawy do magicznych rytuałów: Gliniane figurki z Tell el-Retaba w Egipcie”

Opublikowane w

Znaczenie i użycie fajansu egipskiego oczami mieszkańców Tell el-Retaba


Fajans w starożytnym Egipcie był materiałem powszechnie wykorzystywanym do produkcji naprawdę różnorodnych przedmiotów. Dziś kojarzony jest głównie z małymi, niebiesko-zielonymi eksponatami, które znajdujemy na wystawach muzealnych. Jednak dla starożytnych Egipcjan fajans był czymś więcej, niż materiałem użytkowym. W ramach prac wykopaliskowych Polsko-Słowackiej Misji Archeologicznej na stanowisku Tell el-Retaba, położonym w północno-wschodnim Egipcie, w sezonach 2017-2023 odkryto kilkadziesiąt zabytków fajansowych. Wszystkie zabytki wykonane z fajansu znaleziono w osadzie datowanej na Trzeci Okres Przejściowy. Analiza tych znalezisk potwierdza, że fajans poza funkcją użytkową mógł mieć właściwości symboliczne czy rytualne. Czy jednak sam materiał może nam powiedzieć coś więcej na temat samej społeczności zamieszkującej osadę Tell el-Retaba na początku I tysiąclecia przed naszą erą?   

Czytaj dalej „Znaczenie i użycie fajansu egipskiego oczami mieszkańców Tell el-Retaba”

Opublikowane w

Jak oni mieszkali? Z wizytą w domu u mieszkańców egipskiego pogranicza w Tell el-Retaba

Pierwsze skojarzenie, które mamy myśląc o starożytnym Egipcie, to monumentalne budowle – czy to grobowce, czy świątynie. Chcąc nie chcąc, swoje wyobrażenie o starożytności w czasach faraonów opieramy więc na perspektywie pozostawionej przez przedstawicieli elit. Tymczasem archeologia osadnicza daje nam wgląd także w życie innych warstw społecznych, otwierając przed nami możliwości poznania rzeczywistości należącej do prostych mieszkańców. W niniejszym artykule przenosimy się zatem do Tell el-Retaba pierwszej połowy I tysiąclecia p.n.e. – osady leżącej na egipskim pograniczu – po to, by zobaczyć na własne oczy, jak żyli jej mieszkańcy.

Czytaj dalej „Jak oni mieszkali? Z wizytą w domu u mieszkańców egipskiego pogranicza w Tell el-Retaba”

Opublikowane w

Mamy to! Pierwszy odcinek Podcastu Archeologicznego już dostępny!

Z wielką radością i nutą ekscytacji ogłaszamy premierę naszego Podcastu Archeologicznego – nowej inicjatywy redakcji Archeowieści, w której będziemy zabierać Was w podróż przez najważniejsze odkrycia, tematy i postaci związane z archeologią – tą polską i światową.

Naszym celem jest popularyzowanie rzetelnej wiedzy, prezentowanie aktualnych badań i – przede wszystkim – oddawanie głosu tym, którzy naprawdę badają przeszłość.

Czytaj dalej „Mamy to! Pierwszy odcinek Podcastu Archeologicznego już dostępny!”

Opublikowane w

Zagadka znikających królowych Egiptu Okresu Późnego

Królowe starożytnego Egiptu – to słowa, które pobudzają wyobraźnię, przywołując obrazy egzotycznych kobiet, przyodzianych w wykwintne szaty i towarzyszących faraonom w wyszukanych rytuałach świątynnych. Wizje te przynajmniej częściowo zawdzięczamy dziewiętnastowiecznym malarzom takim jak John Reinhard Weguelin (1849–1927) czy Frederick Arthur Bridgman (1847–1928), którzy spopularyzowali orientalizujące wyobrażenia starożytnych Egipcjanek.

Czytaj dalej „Zagadka znikających królowych Egiptu Okresu Późnego”

Opublikowane w

Przedstawienia architektury amarneńskiej w grobowcach skalnych


Rządy Amenhotepa IV – słynnego Echnatona – są jednym z najczęściej omawianych tematów w literaturze naukowej dotyczącej epoki Nowego Państwa starożytnego Egiptu. Odejście od religii państwowej, przeniesienie stolicy z Teb i wzniesienie od podstaw nowej w Achetaton (z języka egipskiego: Horyzont Atona) i wreszcie poczynienie poważnych zmian w kanonie sztuki są zjawiskami, które do dnia dzisiejszego nurtują i pobudzają wyobraźnię naukowców. Nie każdy jednak wie, że faraon-heretyk przyczynił się do jeszcze jednej rzeczy, która ponad trzy tysiące lat później bardzo pomogła archeologom w rekonstrukcji skazanego na zapomnienie miasta. Mowa o reliefowych przedstawieniach architektury Achetaton, którymi nakazał ozdobić grobowce skalne należące do swoich popleczników. 

 

Czytaj dalej „Przedstawienia architektury amarneńskiej w grobowcach skalnych”

Opublikowane w

[WYKŁAD] Niepublikowane dokumenty z Pathyris – demotyczne archiwum świątynne z Gebelein

Projekt Ptolemejskie Pathyris, finansowany przez Narodowe Centrum Nauki (program Polonez Bis 2, numer grantu 2022/45/P/HS3/01807) i realizowany w Instytucie Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN,  ma na celu rekonstrukcję, w oparciu o dane archiwalne, papirologiczne i geoprzestrzenne, układu urbanistycznego i architektury mieszkalnej miasta Pathyris, położonego około 30 km na południowy zachód od Luksoru, w mikroregionie Gebelein.

Wykład prof. Quacka, planowany na 18 lutego 2025, został przeniesiony na 02 kwietnia 2025, godzina 13.00.
Sala im. Marii Skłodowskiej-Curie (I piętro), Pałac Staszica, ul. Nowy Świat 72, 00-330 i online.
Link do spotkania online pozostaje bez zmian.

Czytaj dalej „[WYKŁAD] Niepublikowane dokumenty z Pathyris – demotyczne archiwum świątynne z Gebelein”

Opublikowane w

Skąd się wzięły koty: wykorzystanie badań DNA w archeozoologii

Dzięki badaniom mitochondrialnego DNA ustalono, że koty domowe wywodzą się z populacji kota nubijskiego, która jest bardzo rozpowszechniona terytorialnie. Inaczej niż w przypadku pochodzenia człowieka nie udało się ustalić jednej mitochondrialnej kociej Ewy, od której wywodziłaby się cała populacja. W przypadku kotów domowych takich Ew jest pięć, można więc wyróżnić pięć pierwotnych populacji kotów domowych, dwie azjatyckie i trzy afrykańskie. Najstarsza haplogrupa IV-A z Anatolii dotarła także do Europy Centralnej, w tym i do południowej Polski, już na przełomie mezolitu i neolitu. Kolejna haplogrupa IV-B występuje wyłącznie w Azji Zahodniej. Haplogrupa IV-C pierwotnie występowała w dolinie Nilu, od Egiptu aż po Burundi. Dziś należy do najszerzej spotykanych w Europie i Azji dzięki rozprzestrzenieniu w epoce klasycznej przy pomocy śródziemnomorskich: fenickich, etruskich, greckich kupców. Dwie pozostałe IV-D i IV-E są dość rzadkie.

Czytaj dalej „Skąd się wzięły koty: wykorzystanie badań DNA w archeozoologii”