Archeologia na frontach pierwszej wojny światowej

Nauka bez granic to seria rozmów poświęcona badaniom naukowym prowadzonym na Uniwersytecie Jagiellońskim. Prowadzącymi i gośćmi podkastu są pracownicy, wykładowcy i doktoranci tej uczelni, a także ich współpracownicy z innych jednostek badawczych. W tym odcinku gościem doktora Kamila Kopija jest doktor Marcin Czarnowicz z Zakładu Archeologii Egiptu i Bliskiego Wschodu, który w ostatnich latach zajął się badaniem archeologicznych pozostałości po działaniach pierwszej wojny światowej.

Czytaj dalej „Archeologia na frontach pierwszej wojny światowej”

TAJEMNICE ENEOLITU I WCZESNEJ EPOKI BRĄZU. Wykopaliska na wielokulturowym stanowisku w Książnicach

Zapraszamy do odwiedzenia z nami Książnic w województwie świętokrzyskim, gdzie ekipa archeologów oraz badaczy innych specjalności od lat prowadzi wykopaliska na niesamowitym, wielokulturowym stanowisku archeologicznym. Znajdują się tam między innymi obiekty osadnicze i groby z okresu eneolitu (epoka miedzi) oraz wczesnej epoki brązu. Badaniami kieruje dr Stanisław Wilk.

Czytaj dalej „TAJEMNICE ENEOLITU I WCZESNEJ EPOKI BRĄZU. Wykopaliska na wielokulturowym stanowisku w Książnicach”

Czy Polacy mają w sobie celtycką krew?

W najnowszym odcinku „Polityki o historii” rozmawiamy o fascynujących odkryciach archeologicznych związanych z Celtami, którzy nie tylko byli doskonałymi wojownikami, ale i twórcami pierwszych monet i miast w Europie. Prof. Bartosz Kontny, specjalista od broni, archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego, płetwonurek, opowiada o wyjątkowych znaleziskach, w tym celtyckim depozycie z III w. p.n.e. w Jeziorze Jezuickim, oraz o roli Celtów w historii Europy. Zdradza także, jakiego rodzaju zabytki pozostawili po sobie na ziemiach polskich. Rozmowę prowadzi Agnieszka Krzemińska.

Czytaj dalej „Czy Polacy mają w sobie celtycką krew?”

Duńsko-polski projekt badawczy odkryje wspólną historię wikingów z Jomsborgu

Jedna z Fundacji Salling, do której należy Grupa Salling, od 30 lat prowadząca w Polsce sieć sklepów Netto, oraz Fundusz Badawczy Uniwersytetu w Aarhus wspierają duńsko-polską współpracę archeologiczną w średniowiecznej osadzie znajdującej się na terenie dzisiejszej wyspy Wolin-legendarnym Jomsborgu. Naukowcy z Aarhus i Wolina przeprowadzą tam w latach 2025-2027 kompleksowe badania archeologiczne.

Czytaj dalej „Duńsko-polski projekt badawczy odkryje wspólną historię wikingów z Jomsborgu”

Tylko koni żal. O bałtyjskich pochówkach końskich i ich pochodzeniu

Pochówki końskie znane z licznych cmentarzysk ciałopalnych w rejonie bałtyjskim. Są niezwykle charakterystyczną cechą lokalnych kultur archeologicznych. Szczątki koni były najczęściej lokowane w pobliżu grobów ciałopalnych na płaskich cmentarzyskach. Ich obecność od dawna intrygowała badaczy, którzy debatowali nad ich znaczeniem i zróżnicowaniem. Zjawisko to nadal pozostaje w centrum zainteresowania archeologów. Dzięki nowoczesnym metodom badawczym, takim jak analiza izotopów strontu, badania antycznego DNA oraz datowanie radiowęglowe, możliwe jest głębsze zrozumienie praktyki i powodów stojących za grzebaniem koni na bałtyjskich cmentarzyskach.

Czytaj dalej „Tylko koni żal. O bałtyjskich pochówkach końskich i ich pochodzeniu”

Kamienne zabytki archeologiczne i sztuka ich dokumentacji

Jak możemy przeczytać we słowie wstępnym do najnowszej publikacji Narodowego Instytutu Dziedzictwa, właśnie mija 21 lat od opublikowania kultowej książki Wiesławy Gawrysiak-Leszczyńskiej, na której to wychowało się dokumentacyjnie niejedno pokolenie archeologów. Od tego czasu zaszło jednak sporo zmian w kwestii prezentacji źródeł archeologicznych, które zaczęły pojawiać się w licznych raportach i sprawozdaniach terenowych, a także publikacjach. Inicjatywa „Methodica” to odpowiedź na potrzebę zaprezentowania rozszerzonej metodyki dokumentacji źródeł archeologicznych, uwzględniającą współczesne możliwości technologiczne.

Czytaj dalej „Kamienne zabytki archeologiczne i sztuka ich dokumentacji”

Skarb, brąz i sznury. Analiza znaleziska skarbu brązowego z Susza

Znaleziska skarbów to jedne z najbardziej ekscytujących archeologicznie odkryć. Są one cenne nie tylko ze względu na swoje nad wyraz atrakcyjne walory ilościowe i estetyczne, ale też z powodu olbrzymiej wartości naukowej. Nie inaczej było w przypadku znaleziska z okolic Susza, miasta położonego w województwie warmińsko-mazurskim. Odnaleziono tam brązowe przedmioty metalowe, które badacze uznali za składowe pasa kobiecego. Znalezisko to dostarcza także innych cennych informacji, między innymi o produkcji organicznych elementów ozdób z późnej epoki brązu, a także o kontaktach między Skandynawią a ziemiami Pojezierza Iławskiego.

Czytaj dalej „Skarb, brąz i sznury. Analiza znaleziska skarbu brązowego z Susza”

Chełm, pasożyty, dieta i higiena, czyli przez żołądek w przeszłość

Gdy obudziłam się 6 grudnia 2022 roku, nawet nie przypuszczałam, że tego dnia Narodowe Centrum Nauki sprawi mi wyjątkowy mikołajkowy prezent. Otrzymałam grant Preludium, który pozwolił mi realizować moje badania. Od tego wydarzenia minęły już dwa lata, a ponieważ koniec roku sprzyja podsumowaniom, to doskonały moment, aby podzielić się naukowymi osiągnięciami, które udało się zrealizować w ramach projektu. Jednym z ciekawszych zagadnień badanych przez archeologów jest życie codzienne ludzi w przeszłości. Przydatnym źródłem wiedzy na ten temat są źródła pisane. Jednak nie każde z polskich miast dysponuje zachowanym zasobem dokumentów czy wzmianek na swój temat. Ale co najważniejsze, teksty źródłowe często nie opisują życia wszystkich grup społecznych, które tam mieszkały. Badania archeologiczne mogą pomóc uzupełnić lukę w wiedzy o przeszłości. W celu odpowiedzenia na coraz bardziej szczegółowe pytania archeolodzy sięgają po metody z pogranicza wielu dyscyplin i dziedzin.  Celem mojego projektu jest zbadanie diety i higieny ludzi żyjących w Nowożytnej Polsce i pochowanych na cmentarzu przy ulicy Lubelskiej 72a w mieście Chełm. Oprócz analizy tekstów historycznych i ludzkich szczątków, ważnym źródłem informacji dla projektu są pasożyty, a konkretnie ich jajeczka. Ale zacznijmy od początku!

Czytaj dalej „Chełm, pasożyty, dieta i higiena, czyli przez żołądek w przeszłość”

Archeologia polskich walk o niepodległość

Symboliczna rocznica odzyskania Niepodległości w dniu 11 listopada to okazja do zwrócenia uwagi na nieco mniej znaną stronę archeologii i archeologów, którzy angażują się w badania nad walkami o niepodległość. Liczne powstania i zrywy wolnościowe XVIII i XIX wieku pozostawiły bowiem za sobą nie tylko ślad historyczny, ale także pozostałości archeologiczne – które od kilku lat są badane w ramach archeologii pól bitewnych.

Czytaj dalej „Archeologia polskich walk o niepodległość”