Autor: j.chyla

Opublikowane w

Relikty przeszłości z późnej starożytności i średniowiecza pod Warszawą

Szereg reliktów przeszłości, z późnej starożytności i średniowiecza, znalazł zespół archeologów pod Warszawą. Na polach niewielkiej miejscowości Zaborów, leżącej tuż przy granicy Puszczy Kampinoskiej, naukowcy odkryli świadectwa istnienia ważnego ośrodka osadniczego w późnej starożytności. Kompleks ten znajduje się w granicach zachodniomazowieckiego centrum metalurgii żelaza kultury przeworskiej. Społeczność tej kultury zamieszkiwała ziemie środkowej i południowej Polski w ostatnich stuleciach przed Chrystusem i w pierwszych wiekach po Chrystusie. Populację kultury przeworskiej możemy dość ogólnie łączyć z historycznymi wzmiankami o Związku Lugijskim oraz o plemieniu Wandalów.

Zespół osadniczy w Zaborowie z lotu ptaka. Na horyzoncie Kampinoski Park Narodowy © A. Tomas, na licencji CC BY SA 4.0
Zespół osadniczy w Zaborowie z lotu ptaka. Na horyzoncie Kampinoski Park Narodowy
© A. Tomas, na licencji CC BY SA 4.0

Czytaj dalej „Relikty przeszłości z późnej starożytności i średniowiecza pod Warszawą”

Opublikowane w

[WYWIAD] Słowiańskie grodzisko sprzed 1000 lat w Żmijowiskach

Ponad 1000 lat temu w Kotlinie Chodelskiej Słowianie wznieśli niewielki gród obronny oraz założyli towarzyszące mu osady. Obecnie w miejscu tym funkcjonuje jedno z najbardziej oryginalnych muzeów w Polsce. Zwiedzający mają okazję nie tylko zobaczyć autentyczne stanowisko archeologiczne, ale również być świadkami ciągle prowadzonych tam prac wykopaliskowych! Archeowieści prezentują wywiad z Anną Kacprzak z Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, Oddział Grodzisko Żmijowiska, a także wskazują wspaniałe miejsce na wakacyjną wyprawę.

Rekonstrukcja grodu żmijowiskiego © Archiwum Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, J. Zakrzewski
Rekonstrukcja grodu żmijowiskiego
© Archiwum Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, J. Zakrzewski

Czytaj dalej „[WYWIAD] Słowiańskie grodzisko sprzed 1000 lat w Żmijowiskach”

Opublikowane w

Bioarchaeology of the Near East – tom 14 już dostępny

Z kilkumiesięcznym opóźnieniem spowodowanym pandemią na stronie czasopisma ukazał się nowy tom Bioarchaeology of the Near East. Tym razem są tam cztery artykuły problemowe i pięć krótkich raportów z badań terenowych, a także nekrologi Holgera Schutkowskiego i Aliny Wiercińskiej, dwóch wieloletnich członków kolegium redakcyjnego, zmarłych w ostatnich dwóch latach.

Czytaj dalej „Bioarchaeology of the Near East – tom 14 już dostępny”

Opublikowane w

Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Obłężu na Pomorzu

Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Obłężu to w tym rejonie jeden z nielicznych przykładów stanowisk , na których widoczne są pewne powiązania między strefą osadniczą (grodzisko oraz być może osada) a przestrzenią grzebalną (cmentarzysko kurhanowe). Obie strefy położone były pierwotnie bezpośrednio nad rzeką w odległości około 100 metrów od siebie. Chociaż na grodzisku prowadzono kiedyś badania, to cmentarzyska kurhanowego do tej pory nie objęły wykopaliska. Archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu właśnie rozpoczęli tam badania.

Grodzisko w Obłężu w trakcie badań © Paweł Szczepanik
Grodzisko w Obłężu w trakcie badań
© Paweł Szczepanik

Czytaj dalej „Wczesnośredniowieczny kompleks osadniczy w Obłężu na Pomorzu”

Opublikowane w

Budownictwo modułowe w bizantyjskiej Marei (Egipt)

Marea w czasach antycznych była ważnym portem i ośrodkiem handlowym w północnym Egipcie. Do tej pory archeolodzy skupiali się na badaniu pojedynczych budowli znajdujących się na stanowisku. W 2017 roku rozpoczęto prace nad całościowym rozpoznaniem układu przestrzennego, zabudowy, ulic i nadbrzeża portowego. Wyniki badań, opublikowane niedawno w Antiquity, wskazują, że budownictwo modułowe w bizantyjskiej Marei było częścią większego programu urbanistycznego, jednego z nielicznych u schyłku starożytności. Istniejące w Marei centrum pielgrzymkowe opisano niedawno na łamach Nauka PAP w Polsce.

Budynki modułowe w Marei © M. Gwiazda, na licencji CC BY 4.0
Budynki modułowe w Marei
© M. Gwiazda, na licencji CC BY 4.0

Czytaj dalej „Budownictwo modułowe w bizantyjskiej Marei (Egipt)”

Opublikowane w

Zagadkowe surowce z czasów budowniczych piramid egipskich

Istnieje wiele mitów dotyczących technologii obróbki metali przez budowniczych piramid egipskich. Najpopularniejsze z nich głoszą, że do naszych czasów nie zachowały się żadne narzędzia, które można zbadać, oraz że starożytni Egipcjanie znali tylko czystą miedź. Ani jedno, ani drugie nie jest jednak prawdziwe: ostatnie badania czeskich naukowców, opublikowane w renomowanym międzynarodowym czasopiśmie Journal of Archaeological Science: Reports, wzbogaciły naszą wiedzę na temat technologii obróbki metali w okresie Starego Państwa. Analizie poddano materiał archeologiczny pochodzący z Gizy.

Giza, dolny lewy owal zaznacza miejsce, z którego pochodzą badane zabytki fot. M. Odler © Filozofická fakulta, Univerzita Karlova, Praha, Český egyptologický ústav
Giza, dolny lewy owal zaznacza miejsce, z którego pochodzą badane zabytki
fot. M. Odler © Filozofická fakulta, Univerzita Karlova, Praha, Český egyptologický ústav

Czytaj dalej „Zagadkowe surowce z czasów budowniczych piramid egipskich”

Opublikowane w

Archeologia pod prąd. Opowieść rzeki Muchawki: część II

Artykuł jest kontynuacją postu Archeologia pod prąd. Opowieść rzeki Muchawki: część I, w którym opisano przebieg bitwy pod Iganiami z 10 kwietnia 1831 roku, zarysowano główną „bohaterkę” niniejszego artykułu oraz opisano zaczątek projektu archeologicznego. Teraz nadeszła pora na dalszą opowieść rzeki Muchawki. Starania o objęcie pola bitwy ochroną rozpoczęto od rozpoznania rzeki, głównie ze względu na jej istotną rolę w przebiegu bitwy, ale także na fakt, że właśnie jej dotyczył niesławny epizod inwestycyjny w roku 2014. Uznano także, że ciekawość, jaką budzi archeologia podwodna, skutecznie przyczyni się do popularyzacji ochrony dziedzictwa kulturowego wśród mieszkańców Siedlec i okolic. Ważnym celem działań archeologów, obok zadokumentowania znalezisk i zgłoszenia stanowisk do Delegatury Konserwatora Zabytków w Siedlcach było bowiem podsycenie zainteresowania opowieścią rzeki Muchawki w lokalnej społeczności.

Murowany młyn na rzece Muchawce i podwodne stanowisko archeologiczne poniżej progu wodnego. Na pierwszym planie wydobyte na próg w celach dokumentacyjnych koło pasowe © Muchawka Expedition 2016, opublikowano na licencji CC BY-NC 4.0
Murowany młyn na rzece Muchawce i podwodne stanowisko archeologiczne poniżej progu wodnego. Na pierwszym planie wydobyte na próg w celach dokumentacyjnych koło pasowe
© Muchawka Expedition 2016, opublikowano na licencji CC BY-NC 4.0

Czytaj dalej „Archeologia pod prąd. Opowieść rzeki Muchawki: część II”

Opublikowane w

Archeologia pod prąd. Opowieść rzeki Muchawki: część I

Ile walorów może w sobie pomieścić niewielka rzeczka? Na przykład Muchawka – mała, a cieszy: regionalistów i historyków, miłośników przyrody, archeologów, a do tego także wędkarzy i fanów sportów wodnych. Wielka szkoda, że nie zawsze ochrona wspólnego dobra, w tym dziedzictwa kulturowego, stawiana jest na pierwszym miejscu przez urzędników. Kilka lat temu zespół badawczy z Uniwersytetu Warszawskiego, wspomagany przez znawcę historii lokalnej oraz archeologów podwodnych związanych z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika zainicjował projekt, który miał na celu przypomnienie władzom lokalnym, jak ważna dla regionu jest Muchawka i jej otoczenie! Ponieważ ten problem niestety znów jest aktualny, opowieść rzeki Muchawki przypominamy na łamach Archeowieści.

Poszukiwania archeologiczne w rzece Muchawce, w rejonie pola bitwy pod Iganiami. W tle most drogowy, który znajduje się w miejscu „historycznego” mostu na Trakcie Brzeskim © Muchawka Expedition 2016, opublikowano na licencji CC BY-NC 4.0
Poszukiwania archeologiczne w rzece Muchawce, w rejonie pola bitwy pod Iganiami. W tle most drogowy, który znajduje się w miejscu „historycznego” mostu na Trakcie Brzeskim
© Muchawka Expedition 2016, opublikowano na licencji CC BY-NC 4.0

Czytaj dalej „Archeologia pod prąd. Opowieść rzeki Muchawki: część I”

Opublikowane w

Naczynie kultury Chimú z okolic Biłgoraja

16 czerwca 2021 na Facebooku ukazał się post dotyczący nietypowego znaleziska, którego dokonano na strychu w domostwie we wsi w okolicach Biłgoraja. W drugiej połowie 2020 roku do Muzeum Ziemi Biłgorajskiej przekazano silnie zniszczone naczynie ceramiczne, które po wstępnej identyfikacji określono jako wytwór kultury Chimú. Posiada ono typową dla tej kultury ornamentykę rytą oraz przedstawienie antropomorficzne, będące częścią dekoracji rzeźbiarskiej naczynia, a także charakterytstyczną wąską i wysoką szyjkę naczynia ze strzemieniowatym wylewem. Ciemny kolor naczynia związany jest z atmosferą redukcyjną (to jest z ograniczonym dostępem tlenu), w której wypalano ceramikę. Dzisiaj przedstawiamy kulturę Chimú oraz omawiamy okoliczności, w których naczynie mogło trafić do Polski.

Naczynie kultury Chimú odnalezione w okolicach Biłgoraja © K. Grochecki
Naczynie kultury Chimú odnalezione w okolicach Biłgoraja
© K. Grochecki

Czytaj dalej „Naczynie kultury Chimú z okolic Biłgoraja”

Opublikowane w

Polacy na rubieżach Mezoameryki

Archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczęli prace wykopaliskowe na rubieżach Mezoameryki – prekolumbijskim stanowisku w Salwadorze. San Isidro, do niedawna nieprzebadane, doczekało się jedynie wzmianek w literaturze oraz sporadycznych wizyt lokalnych i zagranicznych archeologów.

Wykopaliska na El Cerrito – największa struktura San Isidro © J. Szymański / PASI, zdjęcie na licencji CC BY 4.0
Wykopaliska na El Cerrito – największa struktura San Isidro
© J. Szymański / PASI, zdjęcie na licencji CC BY 4.0

Czytaj dalej „Polacy na rubieżach Mezoameryki”