Opowieści o królach, o możnych rodach, o poetach, o wojnach, biskupach, a w dużej mierze… o alkoholu. Sagi islandzkie powstawały od XII do XV wieku, spisywano wtedy historie, które w ustnej tradycji krążyły o wiele dłużej. Wiemy to, bo pojawiają się w nich postaci historyczne z X wieku.
Czytaj dalej „Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów”
Zakończył się najważniejszy etap badań archeologicznych na terenie dawnej Cukrowni w Pruszczu Gdańskim. Zespół z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, pracujący na zlecenie dewelopera NDI Development, odkrył ponad 200 obiektów archeologicznych, które rzucają nowe światło na dziedzictwo tego regionu. Wyniki prac, które zaprezentowano 5 września 2025 roku w Domu Wiedemanna w Pruszczu potwierdzają, że już ponad dwa tysiące lat temu teren ten był ważnym ośrodkiem na bursztynowym szlaku.
Jadeit był jednym z najcenniejszych surowców przedhiszpańskiej Mezoameryki – symbolem życia i boskości, a zarazem wyznacznika prestiżu jego właścicieli. Wykorzystywano go zarówno do wyrobu ozdób, jak i przedmiotów o charakterze rytualnym, które nierzadko składano jako dary grobowe. Badania prowadzone przez polskich archeologów w San Isidro w Salwadorze ujawniły 37 wyrobów z zielonego kamienia, w tym unikatowe zawieszki typu dios hacha. Odkrycia te pokazują, że San Isidro było ważnym punktem w sieci dalekosiężnych kontaktów handlowych i ideologicznych, łączących Mezoamerykę z Dolną Ameryką Środkową.
W Bibliotece Królewskiej Zamku Królewskiego w Warszawie wciąż można oglądać niezwykłą wystawę Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie, która potrwa do 21 września 2025 roku. To okazja, by z bliska zobaczyć oryginalne dzieła sztuki starożytnej oraz gipsowe kopie rzeźb, które przez stulecia kształtowały artystyczne wyobrażenia i edukację przyszłych pokoleń twórców.
Czytaj dalej „Anatomia antyku. Ciało i ruch w rzeźbie w Zamku Królewskim w Warszawie”
Jeden z najbardziej znanych cytatów dotyczących starożytnego Egiptu pochodzi z Herodota, który stwierdza, że jest on „darem Nilu”. Wyjaśnia on powody takiego stwierdzenia, wśród których wymieniony jest łatwy dostęp do ryb. Wydaje się więc, że ryby powinny stanowić jeden z istotnych elementów diety starożytnych Egipcjan. W sprzeczności z tym stoją jednak wzmianki u innych autorów antycznych, którzy wspominają o istnieniu w Egipcie tabu dotyczącego jedzenia ryb. Czy w takim razie Egipcjanie jedli ryby?
Czytaj dalej „Ryby w Egipcie – podstawa diety czy zakazany owoc?”
Co łączy kulturę minojską, mykeńską, grecką i egipską? Jak wyglądały początki pierwszych cywilizacji Europy – i dlaczego narodziły się właśnie tam, gdzie się narodziły?
Choć historia zapamiętała bitwę pod Gniewem z 1626 roku jako ważny epizod wojny polsko-szwedzkiej, nikt nie spodziewał się, że ślady tego starcia przetrwały do dziś… w ziemi. Najnowsze badania archeologiczne prowadzone przez zespół z Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem dr. Sławomira Wadyla całkowicie zmieniają nasze spojrzenie na to wydarzenie. Podczas wykopalisk w Ciepłem koło Gniewu natrafiono na materialne pozostałości po XVII-wiecznej fortyfikacji oraz na pochówki, które można bezpośrednio powiązać z walkami stoczonymi we wrześniu 1626 roku.
Co dokładnie wydarzyło się w Ciepłem? Czy odkryte reduty i ślady ostrzału rzeczywiście stanowią świadectwo jednej z najważniejszych bitew tej kampanii? Czy wśród pochowanych znajdują się żołnierze polegli w walce, a może cywilne ofiary wojny?
Czytaj dalej „Fortyfikacje i śmierć: ślady bitwy pod Gniewem”
Urny domkowe są wyjątkowo rzadkimi i efektownymi znaleziskami. Od zakończenia II wojny światowej odkryto tylko trzy takie zabytki. Muzeum Archeologiczne w Gdańsku po raz pierwszy prezentuje publicznie popielnicę odkrytą w maju 2023 roku w miejscowości Bożepole Wielkie (gmina Łęczyce).
Czytaj dalej „Prezentacja urny domkowej z Bożepola Wielkiego”
Małe, niepozorne figurki, odkrywane w różnych miejscach Egiptu, od dawna pozostają zagadką dla archeologów. Wykonane ręcznie z gliny, mogą przybierać różnorodne formy – od odwzorowanych postaci ludzkich oraz zwierząt do abstrakcyjnych, niezrozumiałych współcześnie kształtów. Takie przedmioty odkrywają również polscy archeolodzy na stanowisku Tell el-Retaba.
Dlaczego Egipcjanie lepili je z gliny? Czy były to dziecięce tylko zabawki, lalki, a może coś więcej? Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że mogły pełnić rolę ochronnych amuletów, ofiar składanych bogom, a nawet narzędzi używanych w magicznych rytuałach. Zatem w dzisiejszym tekście spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, czy faktycznie miały takie funkcje. A jeśli tak, to czy miały odpędzać złe moce, przynosić szczęście, a może rzucać klątwę na wrogów?
Archeologia wojny to dziedzina zajmująca się badaniem śladów wojen i konfliktów w przeszłości, od najdawniejszych czasów po współczesność . Analizuje ona zarówno aspekty psychologiczne i społeczne, jak i materialne pozostałości bitew, fortyfikacji i przemocy. W kontekście archeologii wojennej bada się różne rodzaje źródeł, w tym artefakty, krajobraz, a także teksty historyczne i relacje świadków.
