Autor: j.chyla

Opublikowane w

Methodica. Od szkicu w notesie do chmury danych (część I)

Nie ma co się oszukiwać. Archeolog prowadząc wykopaliska niweluje bezpowrotnie to, co było ukryte przez tysiące czy setki tysięcy lat. Na tym bowiem w zasadzie polega ten fach – na trwałej anihilacji reliktów okoliczności przeszłej, przy jednoczesnym tworzeniu nowego rodzaju materii – zabytków, które tę oto przeszłą okoliczność poświadczają (żaden bowiem przedmiot przeszły nie powstał po to, by być artefaktem…). Archeolog zatem to paradoksalnie również i twórca. Do jego „dzieł” należy zaś nie tylko owa materia zabytkowa, ale także cały zestaw – uwaga! – nie danych, co z łacińskiego capta – (wszelkich) informacji dotyczących owej przeszłej okoliczności, które zostały przez archeologa dostrzeżone, zebrane, czy w bezpośrednim tłumaczeniu uchwycone. 

Podstawową metodą „chwytania” w archeologii jest zaś dokumentacja. Jej właśnie* poświęcimy najbliższe kilka minut. Nie traćmy zatem czasu i zanurzmy się w świat pachnący niegdyś tuszem i papierem, który dzisiaj pulsuje cyfrowym kontentem. 

*Artykuł powstał we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa jako element działań popularyzujących serię publikacji o metodach dokumentacji archeologicznej, zatytułowanych zbiorczo „Methodica”. 

Czytaj dalej „Methodica. Od szkicu w notesie do chmury danych (część I)”

Opublikowane w

ArcheoWizualizacje: dziękujemy za udział w ankiecie!


Serdecznie dziękujemy wszystkim, którzy wzięli udział w naszej ankiecie poświęconej sposobom, w jakie postrzegamy i interpretujemy obrazy przeszłości tworzone z wykorzystaniem generatywnej Sztucznej Inteligencji.

Wasze odpowiedzi są dla nas niezwykle cenne!

Dzięki nim możemy bowiem lepiej zrozumieć, jak współczesne technologie wizualne wpływają na odbiór dziedzictwa archeologicznego i praktykę archeologicznej komunikacji popularnonaukowej. Cieszy nas szczególnie to, że w badaniu wzięli udział zarówno archeolodzy, jak i osoby niezwiązane zawodowo z archeologią. Tak szeroka perspektywa pozwoli nam spojrzeć na temat ten jeszcze pełniej.

Bądźcie z nami!

Czytaj dalej „ArcheoWizualizacje: dziękujemy za udział w ankiecie!”

Opublikowane w

Sztuczna Inteligencja w służbie przeszłości? Twoje zdanie ma znaczenie!

Drodzy Czytelnicy,

W ostatnim czasie coraz częściej spotykamy się z wizualizacjami przeszłości tworzonymi z wykorzystaniem Sztucznej Inteligencji (SI). I choć na pewno narzędzia SI są tanie, szybkie, wygodne i efektywne, to trudno powiedzieć, co tak naprawdę o nich wszyscy sądzimy. 

Zapraszamy Was zatem do udziału w ankiecie, która pomoże nam lepiej zrozumieć, jak odbierane są obrazy generowane przy pomocy SI w popularyzacji archeologii.

Jej wypełnienie zajmie Wam ok. 10 minut, a udział może wziąć każda pełnoletnia osoba, zarówno zawodowo związana z archeologią, jak i wyłącznie pasjonująca się naukami o przeszłości.

https://archeowiesci.webankieta.pl/

 

Czytaj dalej „Sztuczna Inteligencja w służbie przeszłości? Twoje zdanie ma znaczenie!”

Opublikowane w

Sztuczna Inteligencja w służbie przeszłości? Patroni projektu

Z przyjemnością informujemy, że nasz projekt badawczy „Interpretacja treści wizualnych generowanych przez sztuczną inteligencję w komunikacji naukowej archeologii: perspektywa autorów i odbiorców” został objęty licznymi patronatami honorowymi oraz medialnymi.

To dla nas nie tylko wyróżnienie, ale również ważny sygnał, że podejmowany temat – rola generatywnej Sztucznej Inteligencji w tworzeniu i odbiorze obrazów przeszłości – spotyka się z coraz bardziej rosnącym zainteresowaniem ze strony środowisk naukowych, kulturalnych i medialnych.

Z tych właśnie środowisk wywodzą się także kolejne inicjatywy współpracujące i wspierające projekt, których grono nieustannie się powiększa.

Serdecznie dziękujemy wszystkim instytucjom, partnerom oraz patronom za okazane zaufanie i zaangażowanie. Państwa wsparcie pozwoli nam skuteczniej dotrzeć z badaniem ankietowym do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych nauką i badaniami nad przeszłością.

Czytaj dalej „Sztuczna Inteligencja w służbie przeszłości? Patroni projektu”

Opublikowane w

Kleopatra VII – królowa strategii. Polityczna gra o koronę Egiptu

W historii starożytnego Egiptu Kleopatra VII Filopator zajmuje miejsce szczególne – nie tylko jako ostatnia władczyni hellenistycznej dynastii Ptolemeuszy, ale jako świadoma aktorka polityczna, która w trudnych czasach schyłku niezależności Egiptu potrafiła wykorzystać swoje atuty w grze o władzę z najpotężniejszym imperium tamtych czasów – Rzymem.

Czytaj dalej „Kleopatra VII – królowa strategii. Polityczna gra o koronę Egiptu”

Opublikowane w

ArcheoWizualizacje: nowy termin badania ankietowego

Drodzy Czytelnicy,

z przyczyn technicznych musimy przesunąć termin uruchomienia naszej ankiety towarzyszącej projektowi „Interpretacja treści wizualnych generowanych przez sztuczną inteligencję w komunikacji naukowej archeologii: perspektywa autorów i odbiorców”.

Pierwotnie planowaliśmy rozpocząć badanie 20 października, jednak ze względu na drobne kwestie organizacyjne ankieta zostanie udostępniona 23 października 2025 r.

Czytaj dalej „ArcheoWizualizacje: nowy termin badania ankietowego”

Opublikowane w

Dlaczego Warto Narzekać Na Młode Pokolenie? Czy Jesteśmy Głupsi Od Rzymian?

W nowym podcaście Przemka Gorczyka gościem jest prof. Piotr Dyczek, archeolog i znawca antyku. Rozmawiają o tym, jak wyglądał skarb archeologa w czasach, gdy odkrycia potrafiły zmienić historię – i dlaczego Juliusz Cezar niemal zawsze wygrywał swoje bitwy.

Dowiecie się też, jak powstawały gigantyczne budowle starożytności, co wciąż zaskakuje badaczy Rzymu i… dlaczego czasem warto ponarzekać na młode pokolenie.

To rozmowa pełna wiedzy, anegdot i humoru, która pokazuje, że Rzym nadal potrafi fascynować i uczyć – nie tylko historyków.

Czytaj dalej „Dlaczego Warto Narzekać Na Młode Pokolenie? Czy Jesteśmy Głupsi Od Rzymian?”

Opublikowane w

Generowana przeszłość, czyli o obrazach, których nigdy nie było

Obrazy mają moc, a jakże! I wiemy to już od wielu, wielu tysiącleci… Zamiast jednak sięgać po malowidła naskalne z Lascaux czy Altamiry, w dzisiejszym artykule przyglądamy się wizualizacjom, które od dwóch lat przyprawiają naszą Redakcję o zawrót głowy. Chodzi mianowicie o wyobrażenia przeszłości tworzone z użyciem generatywnej Sztucznej Inteligencji. Nie znajdziecie tu jednak słów czystej krytyki. Przyjrzymy się temu tematowi bowiem bardzo holistycznie. Zatem, wracając do otwarcia, musimy to jeszcze raz podkreślić:

Obrazy mają moc! 

Czytaj dalej „Generowana przeszłość, czyli o obrazach, których nigdy nie było”

Opublikowane w

Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów

Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów | prof. Jakub Morawiec, dr Marta Rey-Radlińska | Radio Naukowe

Opowieści o królach, o możnych rodach, o poetach, o wojnach, biskupach, a w dużej mierze… o alkoholu. Sagi islandzkie powstawały od XII do XV wieku, spisywano wtedy historie, które w ustnej tradycji krążyły o wiele dłużej. Wiemy to, bo pojawiają się w nich postaci historyczne z X wieku.

Czytaj dalej „Sagi islandzkie – historie bogów, biskupów i wikingów”

Opublikowane w

Kolejne skarby w Pruszczu Gdańskim – efekty badań archeologicznych na terenie Cukrowni

Zakończył się najważniejszy etap badań archeologicznych na terenie dawnej Cukrowni w Pruszczu Gdańskim.  Zespół z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, pracujący na zlecenie dewelopera NDI Development, odkrył ponad 200 obiektów archeologicznych, które rzucają nowe światło na dziedzictwo tego regionu.  Wyniki prac, które zaprezentowano 5 września 2025 roku w Domu Wiedemanna w Pruszczu potwierdzają, że już ponad dwa tysiące lat temu teren ten był ważnym ośrodkiem na bursztynowym szlaku.

Wykopaliska na terenie Cukrowni Pruszcz (mat. pras. MAG) 

Czytaj dalej „Kolejne skarby w Pruszczu Gdańskim – efekty badań archeologicznych na terenie Cukrowni”